Bóng bàn: Khi Trung Quốc bại trận

Nên mỗi khi các tay vợt Trung Quốc bước vào một trận đấu với đối thủ người nước ngoài, cả thế giới sẽ đứng hết về phía tay vợt đó. Không phải họ ghét gì các tay vợt Trung Quốc, mà đơn giản chỉ muốn có sự thay đổi.

Khắc tinh của Trung Quốc

Suốt hơn một tuần qua, làng bóng bàn thế giới đã reo hò ăn mừng cho chức vô địch của tay vợt người Brazil Hugo Calderano khi anh đánh bại Lâm Thi Đống ở chung kết đơn nam World Cup bóng bàn 2025. Calderano thậm chí đã có trận thắng cực đẹp với tỉ số áp đảo 4-1. 

Cần biết, Lâm Thi Đống tuy mới 20 tuổi nhưng đã leo lên vị trí số 1 thế giới, được đánh giá nổi bật hơn cả Vương Sơ Cần, tay vợt số 1 của Trung Quốc trong khoảng 1-2 năm trước.

Trên hành trình tiến vào chung kết, Calderano cũng thắng cả Vương Sơ Cần, trận thắng cực kỳ kịch tính với tỉ số 4-3 ở bán kết. Đánh bại cả hai tay vợt đứng đầu Trung Quốc, và cũng đứng đầu thế giới là cách vô địch không thể nào ngọt ngào hơn.

Trước World Cup 2025, Calderano vốn đang xếp hạng 5 thế giới, kém ba tay vợt Trung Quốc (gồm hai người kể trên và Lương Tĩnh Côn, hạng 4 thế giới) và Tomokazu Harimoto, tay vợt người Nhật xếp hạng 3. 

Chức vô địch World Cup giúp Calderano vượt mặt Harimoto để leo lên hạng 3. Đồng thời, tay vợt 28 tuổi người Brazil giờ đây cũng được tôn xưng là lá cờ đầu trong cuộc chiến… đối phó Trung Quốc ở làng bóng bàn.

Từ ba năm trước, Calderano đã được xem là một tay vợt có duyên nợ với bóng bàn Trung Quốc. Tay vợt người Brazil không ngần ngại lên trước truyền thông tuyên bố muốn đánh bại những đối thủ hùng mạnh của đại lục, và đưa ra phân tích vì sao thế giới lại sợ hãi những tay vợt đến từ Trung Quốc.

"Tôi có thể giỏi hơn họ (những tay vợt người Trung Quốc). Điều quan trọng nhất là chúng ta phải tin rằng chúng ta có thể đánh bại họ. Tôi không nghĩ sự tự tin đó tồn tại với phần lớn các tay vợt, vì vậy mà hầu hết mọi người đều có cách tiếp cận sai khi bước vào trận đấu với một đối thủ Trung Quốc", Calderano tuyên bố trước thềm Giải vô địch thế giới đồng đội năm 2022. Một phong cách đúng kiểu người Tây phương chờ đợi.

Calderano đến từ Brazil, quốc gia mới nổi trong làng bóng bàn. Liên đoàn Bóng bàn Brazil có một chính sách đặc biệt để đưa những tay vợt hàng đầu đến Pháp và Đức thi đấu. 

Nhờ vậy, những người như Calderano hoàn toàn tiếp cận được trình độ cao nhất của bóng bàn châu Âu. Thêm vào đó là một chút lợi thế cố hữu của người Brazil về phương diện sinh trắc học. Có nhiều giả thuyết cho rằng người Brazil có phần hông đặc biệt khỏe và dẻo, giúp họ xuất sắc trong bóng đá. Với bóng bàn, đây cũng là một lợi thế.

Calderano không phải tay vợt nổi tiếng duy nhất ở Brazil. Anh còn có ít nhất ba người đồng hương trong top 100 của bảng xếp hạng bóng bàn thế giới, nhưng anh là người lớn tuổi nhất, và cũng mồm miệng nhất. Và anh nói được, làm được.

Cách thức Calderano tiếp cận trận đấu với Lâm Thi Đống, cũng như với Vương Sơ Cần, được giới chuyên môn đánh giá là chiến thuật "lưỡi gươm", với những cú vuốt trái tay mạnh mẽ, quyết đoán, đưa bóng vào cuối bàn. Anh hoàn toàn đẩy đối thủ vào thế bị động, để giành một chiến thắng vô cùng đẹp mắt.

Đó không phải lần đầu tiên Calderano chọn cách đấu như vậy trước một đối thủ Trung Quốc. Tay vợt người Brazil có lịch sử đối đầu khá phong phú trước các đối thủ đến từ đại lục. Kết quả, anh thắng 11/40 trận, chủ yếu là trước những đối thủ còn trẻ như Lâm Thi Đống. 

Để đối chiếu, Calderano thua cả 4 lần khi so tài với Hứa Hân (Xu Xin), người lớn hơn anh 7 tuổi. Còn trước Phàn Chấn Đông, người trạc tuổi, Calderano thua 9/11 trận.

Khi bạn thắng, bạn… nói gì cũng được. Ít ai để ý đến Calderano khi anh bại trận trước đối thủ người Trung Quốc. Trong trận gần nhất gặp Phàn Chấn Đông, Calderano thua trắng 4 ván, và hiển nhiên không ai bàn đến việc anh dùng chiến thuật gì. Những phong cách đánh mạo hiểm thường chỉ mang lại kết quả 1-2 lần, trong cả trăm lần…

Trung Quốc phản ứng thần tốc

World Cup thật ra không phải đấu trường quan trọng nhất trong giới bóng bàn. Nhìn chung, Olympic và Giải vô địch thế giới (diễn ra xen kẽ, năm đấu đồng đội, năm đấu nội dung đơn và đôi) vẫn danh giá hơn. 

Nhưng chiến thắng của Calderano vẫn khiến giới bóng bàn Trung Quốc phải lập tức hành động. Chỉ ba ngày sau trận thua của Lâm Thi Đống, chủ tịch CTTA (Liên đoàn Bóng bàn Trung Quốc) - huyền thoại bóng bàn Lưu Quốc Lượng - đã từ chức.

Lưu có thể nói không ngoa là người có ảnh hưởng lớn nhất với bóng bàn Trung Quốc trong 30 năm qua. Năm 2001, ông gác vợt ở tuổi 25, sau khi đã giành 2 HCV Olympic, 7 HCV thế giới và 1 HCV World Cup. 

Năm 2003, ông nhận làm HLV trưởng tuyển bóng bàn quốc gia, mở ra chương mới còn huy hoàng hơn nữa cho lịch sử bóng bàn Trung Quốc. Năm 2018, ông trở thành chủ tịch CTTA, và mới tái đắc cử năm 2023.

Kiến thức, năng lực, tầm nhìn, uy tín - người hâm mộ không thể đòi hỏi thêm bất kỳ điều gì khác với ghế chủ tịch CTTA, nhưng nhà cựu vô địch 49 tuổi vẫn chọn cách từ chức ngay sau thất bại của Lâm Thi Đống. Người kế nhiệm ông sẽ là Vương Lệ Cần - đồng đội, học trò, và cũng là đồng liêu của ông trong hàng chục năm trời.

Cách mà người Trung Quốc phản ứng sau thất bại cho thấy vì sao họ mãi ngự trị ở đỉnh cao làng bóng bàn. Trong một nhiệm kỳ rưỡi của mình, ông Lưu Quốc Lượng cũng từng lên một chiến lược cải tổ làng bóng bàn Trung Quốc trước thách thức từ Nhật Bản. Kết quả là họ nhanh chóng tái lập trật tự không lâu sau khi Harimoto nổi lên.

Suốt nhiều thập niên qua, Trung Quốc cũng đã lên nhiều chiến lược kiểu vậy trước sức ép từ thế giới. Liên đoàn Bóng bàn quốc tế (ITTF) từng có nhiều động thái can thiệp nhằm giảm bớt thế thống trị của bóng bàn Trung Quốc, nổi tiếng nhất là việc giới hạn số tay vợt tối đa của một quốc gia dự các nội dung đánh đơn tại Olympic từ 3 còn 2. 

Quyết định đó được đưa ra sau khi ở Olympic 2008, trọn bộ huy chương vàng, bạc, đồng đơn nam, đơn nữ đều thuộc về Trung Quốc. Khi bị giới hạn còn 2 người, chắc chắn Trung Quốc sẽ… chừa ra 1 huy chương cho phần còn lại, tạo thêm ít nhiều động cơ thi đấu, phát triển bóng bàn của các nước.

Thay đổi cấu trúc quả banh, đổi luật tính điểm, di dời trụ sở ITTF (khỏi Trung Quốc), cho đến giới hạn số lượng VĐV dự giải…, làng bóng bàn thế giới đã làm tất cả để cuộc chơi đỡ nhàm chán hơn do Trung Quốc thống trị quá tuyệt đối và quá lâu. 

Nhưng những Harimoto và Calderano vẫn còn quá ít ỏi, và khả năng cũng có hạn. Với một quốc gia đặt bàn bóng bàn ở tất cả các công viên và trường học, rồi sẽ lại sớm có những huyền thoại kế thừa những Lưu Quốc Lượng, Vương Lệ Cần, Mã Long... 

Tuy nhiên những Harimoto hay Calderano quả thật là cơn mưa rào tuy nhỏ nhoi song rất cần thiết trong trận hạn các nhà vô địch bóng bàn bên ngoài Trung Quốc. ■