Quán chè Mười Sáu vắt qua hai thế kỷ: Nhà mình vẫn bán chè Hà Nội

Hà Nội có nhiều quán chè có tiếng như Chè Bốn Mùa (Hàng Cân), Chè Bà Thìn (Bát Đàn), Chè Lộc Tài (Hàng Điếu), Chè Xoan (Hàng Giấy)…

Trong đó Chè Mười Sáu, quán quen vắt qua hai thế kỷ, vẫn lưu giữ hương vị của người Hà Nội.

Chè Mười Sáu vì tuổi 16 hay ăn chè

Chè Mười Sáu khởi nguồn từ cụ bà Nguyễn Thị Nghĩa Lộc, được sinh ra trong một gia đình tiểu tư sản, khá giả của Hà Nội. Theo lời kể của ông Phạm Xuân Thanh, con rể cụ, gái Hà Nội thời đó đều được dạy công dung ngôn hạnh nên cụ nấu nướng rất giỏi.

Tới những năm 1958 - 1960, gia đình sa sút, cụ bắt đầu nấu chè, gánh chè đi bán rong trên phố, rồi ra bán cố định ở chợ Hôm.

Tới đầu những năm 1980, các con của cụ nối nghiệp mẹ nhưng không ra chợ mà bán tại 16 Ngô Thì Nhậm, cũng là nơi ở của cả gia đình thời đó.

Lúc đó quán chưa có tên. Ông Thanh chính là người đặt tên Chè Mười Sáu cho quán. Phần vì gợi nhắc địa chỉ của quán; phần nữa theo lời ông, tuổi 16 là lứa tuổi hay ăn chè.

Tới năm ngoái, vợ chồng ông Thanh tách ra bán ở cơ sở riêng, đặt ở Lò Đúc. Địa chỉ cũ ở  Ngô Thì Nhậm do gia đình em vợ ông bán. Cả hai đều lấy tên chung là Chè Mười Sáu.

Ông Thanh nói với Tuổi Trẻ Online hiện có nhiều loại chè có màu sắc bắt mắt nhưng Chè Mười Sáu của gia đình luôn cố gắng giữ lại hồn cốt của dân tộc và hương vị truyền thống thuần túy Hà Nội. Ông nhấn mạnh yếu tố "thuần túy Hà Nội" và nói đó là slogan của quán gần nửa thế kỷ qua.

Chè Hà Nội thoạt nhìn tẻ nhạt nhưng rất tự nhiên

Vậy chè Hà Nội khác gì chè Nam?

Ông vừa cười vừa múc chè vào cốc cho khách: "Chè Hà Nội có vị thanh tao, ngọt dịu, không nhiều màu sắc rực rỡ như chè những vùng khác. Nó thể hiện thói ăn chơi của người Hà Nội xưa".

Bà Vũ Thị Minh Trân - con gái cụ Nghĩa Lộc, cũng là vợ ông Thanh - tiết lộ bí quyết nấu chè ngon không có gì phức tạp, chỉ cần nguyên liệu tốt, ngon và sạch.

Khi nấu, không pha trộn. Đỗ xanh là đỗ xanh, đỗ đen là đỗ đen, gạo nếp là gạo nếp, không pha lẫn tạp chất.

Bên cạnh một số công đoạn nhờ tới máy móc để giải phóng sức lao động, một số việc vẫn được gia đình làm hoàn toàn thủ công như vắt trân châu nhân dừa…

Được biết các món Chè Mười Sáu không để dự trữ từ ngày này qua ngày khác. Khi hết mẻ này thì sẽ lại nấu mẻ mới bởi chè phải ăn trong ngày, để qua ngày coi như… thôi.

Trong chè có nhịp của mùa

Menu quán có khá nhiều món. Trong đó "truyền thống nhất là sen dừa, đỗ xanh, đỗ đen, đỗ xanh sen, đỗ đen sen, xôi chè, bánh trôi bánh chay, chè kho", ông Thanh liệt kê.

Quán cũng bán thêm một số món mới như bánh chín tầng mây, chè trôi tầu, thập cẩm… Đặc biệt chè thập cẩm là "món để chiều khách" chứ ngày xưa không có món này.

Ông nói vào mùa hè, người ta hay ăn sen dừa, đỗ xanh, đỗ đen cho mát. Mùa thu, đông thì chuộng bánh trôi tàu, vị ngọt và cay nhẹ của gừng ăn vào mà ấm cái bụng. Tết đến, chè kho, chè con ong và xôi vò, xôi vò gấc lại đắt hàng.

Cũng như thời tiết của Hà Nội, trong từng bát/cốc chè có nhịp của mùa. Như một nhà thơ Mới từng viết: "Đáy đĩa mùa đi nhịp hải hà".

Từ những năm 1990, nhiều món chè trong Nam "du nhập" ra Bắc nhưng bà Trân nói bà hạnh phúc vì "nhà mình vẫn bán chè Hà Nội".

Mỗi lần nhớ về nhà cũ, nơi mình đã sống ở đó tới 70 năm, bà Trân vẫn nhớ khôn nguôi.

Trong ký ức của bà vẫn còn đó hình ảnh người mẹ tảo tần đã mất và món chè truyền thống của Hà Nội đã "đưa gia đình đi qua bao thăng trầm, gian khó nhưng cuối cùng cũng vượt qua mạnh mẽ, nhẹ nhàng, êm đềm, tử tế như cách mình nấu chè".

Với bà, chè mang phong vị của Hà Nội. Nhắc đến sen dừa, xôi vò… ai mà chẳng biết đó là thức quà của Hà Nội.

Món chè trong bữa mưa dầm

Những ngày mưa dầm luôn làm tôi nhớ cái bếp nhỏ với mấy món chè đơn sơ má nấu.