Cấm xe máy xăng: Cách để sử dụng những lợi ích của các loại phương tiện xanh

Trong chương trình Trên Ghế ngày 17-7, chuyên gia Nguyễn Thúc Hoàng Linh đã đưa ra những nhận định sâu sắc về câu chuyện có thể "cấm xe máy xăng" trong vành đai 1 Hà Nội vào năm 2026.

Cấm xe máy xăng không đồng nghĩa phải mua xe điện

* Theo anh, chúng ta nên hiểu cụm từ "cấm xe xăng" như thế nào?

- Nhu cầu giảm phát thải là mục tiêu lớn mà mọi đô thị, mọi quốc gia đều hướng đến.

Với Hà Nội, mục tiêu giảm khí thải không phải là điều mới mẻ. Lộ trình đề án cắt giảm khí thải có từ khoảng năm 2017 và liên tục được triển khai cho đến nay. Trong kế hoạch tổng thể có những hạng mục về chuyển đổi xanh, hạn chế các phương tiện phát thải sử dụng nhiên liệu hóa thạch…

Chỉ thị 20/CT-TTg 2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 12-7 như một bước ngoặt của đề án đó. Việc hạn chế xe xăng dầu vào vành đai 1 chỉ là một trong những việc Hà Nội phải làm.

Tuy nhiên, nên hiểu rằng khi hạn chế xe xăng dầu vào vành đai 1, người dân có thể dùng phương tiện công cộng hoặc các giải pháp giao thông khác. Điều này còn những hạn chế nhất định, nhưng quan trọng hơn, việc hạn chế xe xăng dầu không bằng với bắt buộc sử dụng xe điện.

Thứ hai, với chỉ thị này, Hà Nội sẽ phải nghiên cứu và vạch ra một lộ trình, tính khả thi và nhiều yếu tố khác để thực hiện.

Bên cạnh đó sẽ cần có những bước về tính toán để người tiêu dùng, người dân, các nhà sản xuất, các nhà đầu tư và cả chính quyền không chịu một "cú sốc chuyển đổi". 

* Nhiều người đang hiểu rằng chắc chắn sẽ cấm xe xăng dầu vào vành đai 1. Thông tin này chuẩn hay không?

- Một điều có thể chắc chắn là đến thời điểm đó, Hà Nội sẽ phải đạt được những mục tiêu nhất định về cắt giảm khí thải. Trong trường hợp các mục tiêu khác không đạt được, việc hạn chế xe xăng dầu là một trong những điều có thể phải làm.

Chưa nói đến tính khả thi của việc này, nhưng trên giấy tờ, đây là một trong những biện pháp cho phép cắt giảm khí thải nhanh nhất. Đồng thời, đây là biện pháp trong kế hoạch chung về lâu dài. Do đó quá trình triển khai việc này có nhiều thuận lợi về mặt chính sách.

Tuy nhiên, việc phải làm thế nào để không bị gấp gáp, không tạo ra bất cập cho người dân cũng là điều mà chính quyền Hà Nội nói riêng và Chính phủ nói chung rất quan tâm.

Nếu nhìn ở khía cạnh không gây ra cú sốc, việc hạn chế đó không mang hình thức "cấm cứng", mà có thể là cách để sử dụng những lợi ích của các loại phương tiện xanh.

Ví dụ miễn phí xe buýt có thể là một giải pháp để người dân thay đổi thói quen sử dụng. Hoặc cơ quan chính của tôi đã chuyển tới Hà Đông. Rất nhiều người chọn đi tàu điện một cách tự nhiên chứ không phải muốn tiết kiệm chi phí.

Nếu bây giờ các cơ quan nhà nước, trụ sở khối doanh nghiệp chuyển về những tuyến giao thông chính, người dân sẽ có nhiều lý do để đi phương tiện công cộng. Hoặc xe điện thực sự trở thành những sản phẩm tiện dụng, các hãng cung cấp giải pháp chuyển đổi pin nhanh, sạc mọi nơi, lúc đó người dùng sẽ chuyển.

Vì thế, không nên hiểu đây là một lệnh cấm cứng. Thay vào đó, nên hiểu câu chuyện ở đây là làm thế nào để đến mốc thời gian đặt ra, Hà Nội có thể giảm và hạn chế phát thải.

Nếu vẫn muốn sử dụng xe xăng đang có, người dân hãy yên tâm là không bị bỏ rơi. Tuy nhiên, lúc đó chuyển sang các phương tiện khác sẽ có nhiều lợi ích hơn.

Sẽ có giải pháp để không có "cú sốc"

* Nhiều doanh nghiệp kinh doanh xe máy xăng tỏ ra hoang mang.

- Hà Nội, các cơ quan chức năng, các nhà sản xuất cũng đang gấp rút giải quyết vấn đề này.

Hà Nội đã lập một tổ chuyên trách. Chúng ta có thể tin vào sự quyết tâm của các cấp quản lý trong việc tìm ra một giải pháp hài hòa.

Tâm lý lo lắng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, chúng ta không cần phải lo lắng đến mức thay đổi hoàn toàn quyết định của mình.

Những nhà sản xuất xe xăng hiện nay đều là những doanh nghiệp FDI lớn tại Việt Nam.

Cũng phải nhìn vào thực tế khu vực bên trong vành đai 1 trong định hướng lâu dài không phải là một quần thể dân cư đông đúc mà là không gian văn hóa lịch sử, du lịch. Một không gian như vậy nên xanh, sạch.

Hà Nội là thủ đô của cả nước, là nơi khách du lịch, các đoàn khách quốc tế, nguyên thủ quốc gia, các đối tác lớn thường xuyên đến thăm. Những cảm nhận đầu tiên luôn in sâu trong suy nghĩ. Một thành phố xanh, sạch sẽ tốt hơn một không gian bụi bặm và ồn ào.

Tôi cho rằng về lâu dài, đây là một chính sách đáng ủng hộ. Chúng ta cũng có thể thoải mái, yên tâm trong việc sử dụng phương tiện cá nhân theo năng lực mua sắm cũng như nhu cầu của mình. Trong quá trình chuyển đổi, đặc biệt ở thủ đô Hà Nội, nhu cầu của người dân chắc chắn được quan tâm và sẽ có phương án hỗ trợ để người dân không bị thiệt thòi.

* Ngay lúc này, người dân đang có tâm lý chuyển ngay sang xe điện để làm quen sớm. Anh nghĩ gì về điều này?

- Xe điện không đơn thuần là một giải pháp thay thế xe xăng theo kiểu bắt buộc. Bên trong xe điện bao hàm nhiều công nghệ mới. Người dùng hãy xem việc sử dụng như tiếp cận món đồ mới.

Chúng ta chuyển từ điện thoại truyền thống sang smartphone. Dù thích hay không, có những tên tuổi thành công như Apple, và cũng có những tên tuổi thất bại như Blackberry hay Nokia.

Vì thế, việc chuyển sang xe điện là một bước tiến. Nếu hào hứng với công nghệ mới, ai cũng có thể cảm thấy vui lúc chuyển. Với người chưa quen, việc này cũng giống như chuyển từ điện thoại có phím bấm sang điện thoại cảm ứng, không ai có thể thuần thục ngay được.

Nếu xe điện phù hợp với nhu cầu, đây là sự thành công. Nếu cảm thấy vẫn còn bất cập, chúng ta sẽ tìm cách điều chỉnh và làm quen dần. Về lâu dài, nếu vẫn cảm thấy xe điện không phù hợp, có thể chọn một phương tiện khác.

Không ai bị bỏ lại phía sau

* Đối với những người lớn tuổi, việc chuyển sang xe máy điện có thể gặp khó khăn. Điều này đúng hay không?

- Đối với người cao tuổi, việc thay đổi thói quen là điều khó.

Một số chuyên gia từng đề cập việc cấm xe 2 bánh ở Hà Nội, không chỉ là xe đốt trong, sẽ tạo ra một thay đổi lớn về thói quen tiêu dùng và đời sống xã hội, không còn hình ảnh xe 2 bánh bất ngờ tạt ngang trên đường, không có các cửa hàng kinh doanh mặt đường. Đây cũng là một trong những biện pháp chống ùn tắc và tối ưu giao thông hiện đại hơn.

Khi thương mại điện tử phát triển, thói quen tiêu dùng cũng thay đổi. Ở nhà tôi, các cụ hầu như không đi ra mua trực tiếp mà đặt hàng trên các sàn. Vì thế, việc thay đổi thói quen chỉ là câu chuyện của thời gian. Người trẻ nên hỗ trợ những người già hơn trong quá trình chuyển đổi.

Ngoài ra, các nhà sản xuất ngày càng đưa ra những giải pháp mới, tiện dụng hơn. Trên thế giới đã có những mô hình đổi pin nhanh thành công, sắp tới sẽ là Việt Nam.

Người trẻ có thể sạc pin thay cho người già. Bên cạnh đó, với những người già đã dùng smartphone, họ đã quen với thương mại điện tử thì sẽ có thể quen được việc quản lý xe trên ứng dụng.

* Cảm ơn anh rất nhiều.

Cấm xe máy xăng, cần những giải pháp nào để việc thực hiện hiệu quả?

Cấm xe máy xăng, 'xanh hóa' là hướng đi đúng đắn nhưng nếu có những giải pháp và lộ trình phù hợp sẽ được người dân đồng tình ủng hộ.