Nếu bạn chỉ cho con chơi thể thao với mục đích phát triển cơ thể, rèn luyện sức khỏe, dưới đây là những môn thể thao nên tránh.

Cử tạ, nâng tạ nặng

Các môn thể thao liên quan đến nâng tạ nặng, đặc biệt là nâng với mục tiêu tăng sức mạnh tối đa, không phù hợp với trẻ em dưới 12 tuổi.

Khi nâng vật nặng, lực nén dọc trục sẽ truyền trực tiếp qua cột sống và các đầu xương dài, nơi chứa sụn tăng trưởng (growth plates). Đây là vùng rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương trong độ tuổi phát triển. Một khi sụn tăng trưởng bị ảnh hưởng, quá trình phát triển chiều cao có thể bị gián đoạn, thậm chí là dừng lại.

Tiến sĩ Avery Faigenbaum, chuyên gia y học thể thao nhi tại Đại học The College of New Jersey (Mỹ), cảnh báo: "Việc tập luyện với tạ nặng ở trẻ em cần được tiếp cận hết sức thận trọng. Khi các mảng sụn tăng trưởng vẫn còn mở, việc tạo áp lực dọc trục quá lớn - như khi nâng tạ nặng - có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn. Tổn thương không chỉ ảnh hưởng đến chiều cao mà còn có thể làm lệch trục phát triển của xương".

Các môn thể thao đối kháng có va chạm mạnh (boxing, MMA...)

Những môn thể thao này đòi hỏi sự va chạm thường xuyên, mạnh mẽ và đôi khi mang tính sát thương, dễ gây chấn thương đầu, cổ, cột sống, hoặc khớp gối. Đặc biệt, khi hệ cơ - xương của trẻ chưa ổn định, nguy cơ tổn thương lâu dài càng tăng cao. 

Chấn thương lặp lại ở các khớp có thể gây lệch trục xương hoặc khiến các khớp bị thoái hóa sớm.

Tiến sĩ Lyle Micheli, giám đốc Trung tâm Y học thể thao nhi tại Bệnh viện Nhi đồng Boston (Boston Children’s Hospital), nhận định: "Việc chấn động hoặc va chạm lặp lại vào các khớp non nớt của trẻ em có thể làm gián đoạn sự phát triển bình thường của xương. Điều này có thể dẫn đến những lệch lạc vĩnh viễn trong hình thái cơ thể hoặc khung xương".

Nhìn chung, giới khoa học thể thao đánh giá chỉ nên cho trẻ em tiếp xúc các môn này khi từ 12 tuổi trở lên. 

Thể hình và luyện sức mạnh cường độ cao (bodybuilding, crossfit nâng cao)

Mặc dù các bài tập sức mạnh cơ bản với mức tải nhẹ có thể được hướng dẫn phù hợp cho trẻ, nhưng luyện tập cường độ cao với mục tiêu tăng cơ, đốt mỡ, hoặc thi đấu lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ. 

Việc lặp lại động tác nâng - đẩy nặng, thiếu kiểm soát về kỹ thuật, có thể gây căng cơ, giãn dây chằng, tổn thương khớp vai, khớp gối, hoặc đốt sống lưng.

Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (American Academy of Pediatrics) trong khuyến nghị năm 2020 nêu rõ: "Việc luyện tập sức mạnh cường độ cao không phù hợp với trẻ em dưới 15 tuổi nếu không được giám sát kỹ càng bởi các chuyên gia. Trẻ em không phải là những người lớn thu nhỏ - hệ cơ - xương của các em chưa đủ ổn định để chịu tải nặng. Tập luyện không đúng cách có thể gây tổn thương cấu trúc cơ bản của xương, ảnh hưởng đến sự phát triển dài hạn".

Chạy cự ly dài và thi đấu sức bền (marathon, chạy vượt địa hình, chạy trên 10km)

Dù chạy bộ có thể tốt cho tim mạch và sức khỏe chung, nhưng chạy cự ly dài, đặc biệt là chạy marathon, không phù hợp với trẻ em, thậm chí là người chưa trưởng thành. 

Khớp gối, mắt cá, hông của trẻ vẫn đang trong quá trình định hình và dễ bị quá tải nếu hoạt động liên tục trong thời gian dài. 

Ngoài ra, luyện tập cường độ cao mà không có chế độ dinh dưỡng tương ứng có thể dẫn đến hội chứng thiếu năng lượng mạn tính (Relative Energy Deficiency in Sport - RED-S), làm rối loạn nội tiết tố, chậm dậy thì, thậm chí suy giảm mật độ xương.

Tiến sĩ Kathryn Ackerman, chuyên gia nội tiết thể thao tại Trường Y Harvard và giám đốc Trung tâm RED-S tại Boston, cảnh báo: "Việc cho trẻ tập luyện sức bền ở cường độ cao và kéo dài nên được giới hạn nghiêm ngặt. Tình trạng thiếu năng lượng kéo dài ở trẻ chưa dậy thì có thể làm chậm quá trình phát triển chiều cao, ảnh hưởng tới chức năng sinh sản và khiến xương kém phát triển về mật độ".

Các môn ép dẻo và uốn người quá mức (thể dục dụng cụ, múa ballet chuyên sâu)

Tập luyện ép dẻo quá mức khi khung xương còn đang phát triển dễ dẫn đến giãn dây chằng vĩnh viễn, làm khớp trở nên lỏng lẻo, mất ổn định và có nguy cơ trật khớp cao hơn. 

Các bé gái tham gia luyện tập ballet hay thể dục dụng cụ ở cường độ chuyên sâu từ nhỏ cũng được ghi nhận là dễ bị rối loạn nội tiết, dậy thì muộn hoặc ngừng phát triển chiều cao do cường độ tập luyện quá lớn so với khả năng phục hồi của cơ thể.

Một bài tổng hợp đăng trên Tạp chí Y học Thể thao Anh quốc (British Journal of Sports Medicine, 2017) viết: "Việc luyện tập thể dục dụng cụ chuyên nghiệp trước tuổi dậy thì có thể ức chế phản ứng hormone tăng trưởng, làm chậm sự trưởng thành của hệ xương và có khả năng khiến chiều cao cuối cùng của các em thấp hơn so với tiềm năng di truyền".

Giới khoa học xếp Yamal cùng nhóm với... Lý Tiểu Long, vì sao?

Khi đánh giá những VĐV kiệt xuất, giới khoa học thần kinh đã xếp Yamal, Messi và Lý Tiểu Long vào cùng một nhóm, thông qua việc lý giải tốc độ phản xạ kinh người của họ.