Khi lớn tuổi, người ta không viết cổ tích

Nhà văn Alena Mornštajnová vừa có buổi trò chuyện với độc giả Việt Nam tại Hà Nội tối 10-5 về cuốn tiểu thuyết Bác Hana viết về nạn diệt chủng người Do Thái đã được xuất bản ở Việt Nam cuối năm 2023 cũng như sự nghiệp văn chương của bà.

Sự kiện nằm trong chuỗi chương trình Những ngày văn học châu Âu tại Việt Nam.

Khi nhà văn bắt đầu viết khi đã lớn tuổi

Alena Mornštajnová sinh năm 1963, tốt nghiệp ngành ngôn ngữ Anh và ngôn ngữ Czech tại Trường đại học Ostrava, Cộng hòa Czech.

Bà bắt đầu sự nghiệp sáng tác ở độ tuổi tương đối muộn. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của bà Slepá Mapa được xuất bản năm 2013 khi bà bước sang tuổi 50, nhưng chỉ trong vòng hơn 10 năm bà đã trở thành tác giả bán chạy nhất tại Cộng hòa Czech hiện nay.

Tại buổi trò chuyện, Alena Mornštajnová nhận được câu hỏi rằng khi viết ở độ tuổi tương đối lớn thì thế nào?

Bà cho biết thực ra lúc nào bà cũng muốn viết sách. Ngay khi còn nhỏ bà đã muốn viết sách rồi. Nhưng cuộc sống bận rộn kéo bà đi, cho tới năm 2000, bước vào tuổi 37 bà mới bắt tay vào viết cuốn tiểu thuyết đầu tiên.

Cuốn sách mất 10 năm mới hoàn thành và đến năm 2013, khi bà 50 tuổi thì cuốn sách đầu tiên mới được xuất bản.

Bắt đầu viết ở độ tuổi tương đối muộn, Alena Mornštajnová không nói đó là hay hay dở, thuận lợi hay khó khăn.

Nhưng bà nhận thấy khi 50 tuổi, với nhiều trải nghiệm sống, cũng "ngộ" ra nhiều điều, thì "nhiều khi người ta không muốn viết gì, tất nhiên người ta không viết truyện cổ tích".

Khi viết ở độ tuổi này, nhà văn nhìn rõ những gì mình muốn chia sẻ với bạn đọc, những gì thực sự giá trị. Tuy thế, Alena Mornštajnová cũng không được đón nhận ngay lập tức. Bà cho biết hồi đầu bạn đọc cũng không biết bà là ai.

Đến cuốn sách thứ tư bà mới bắt đầu được nhà xuất bản thúc đẩy, truyền thông, được độc giả biết tới.

Bác Hana, lúc đầu cũng không nhiều người mua lắm. Nhưng vài tháng sau, mọi người bắt đầu nói chuyện về cuốn sách và mua rất nhiều. Sau 10 tháng nó trở thành cuốn sách bán chạy nhất, cuốn sách nổi tiếng nhất của năm.

Cuốn sách sau đó đã được dựng thành kịch, ra mắt khán giả vào tháng 7-2019. Và năm tới sẽ ra mắt phim điện ảnh từ cuốn sách này.

Chỉ viết những gì mình thích

Khi được là một tác giả bán chạy, khi viết bà chọn viết những gì mình thích hay viết thứ mà đoán định độc giả sẽ thích, nhà văn Alena Mornštajnová khẳng định bà chỉ viết những gì mình thích chứ không bận tâm tìm kiếm những gì độc giả thích để viết.

"Tôi thường dùng 2-3 năm để chọn được chủ đề mà mình thật sự thích thú cho một cuốn sách mới. Phải cực kỳ thích chủ đề mình viết thì mới có thể đi hết chặng đường thử thách rất dài để hoàn thành một cuốn sách", nhà văn Alena Mornštajnová nói.

Về chuyện chủ đề những cuốn sách, tác giả Bác Hana nói bà thường viết chủ đề về mối quan hệ trong gia đình và mỗi cuốn sách khai thác chủ đề đó ở những khía cạnh khác nhau.

Alena Mornštajnová cũng không viết phần hai của một cuốn sách nào, nên cũng sẽ không viết một cuốn sách nữa về chủ đề nạn diệt chủng người Do Thái, dù với bà đề tài này giờ đây rất dễ dàng vì bà đã có nhiều nghiên cứu, tìm tư liệu về nó.

Bác Hana do Nhà xuất bản Phụ Nữ vừa phát hành, được dịch giả Bình Slavická dịch từ nguyên bản tiếng Czech.

Đây là một cuốn tiểu thuyết về những nạn nhân của trại tập trung và nạn nhân dịch bệnh năm 1954 ở một thị trấn của Czech (Séc), chính là thị trấn mà nhà văn sống, về hai thế hệ người Do Thái ở Czech.

Người bác đi qua chiến tranh và trại tập trung, chỉ còn là một hình nhân, bị những hội chứng nạn nhân cuộc diệt chủng của Đức quốc xã (Holocaust) nặng nề, mất mọi khả năng giao tiếp với người khác.

Tiếp theo là Mira, người cháu mới 9 tuổi của Hana, mất cả gia đình vì dịch bệnh thương hàn. Hai con người đó nương tựa vào nhau để vượt qua những chấn thương kinh khủng mà số phận bắt họ phải chịu đựng.

Cuốn sách đã được dịch, xuất bản qua 18 thứ tiếng.

Bác Hana: Sự tầm thường của cái ác và sự vĩ đại của tình yêu

‘Cái ác sinh ra không phải từ quỷ Sa Tăng, mà là sự ích kỷ, tầm thường, sự vô cảm của con người, sự mất khả năng được khai minh khiến không bao giờ đặt câu hỏi ta làm điều này đúng hay sai?’.