Đừng đợi sóng đến mới học cách bơi: Làm sao để thích nghi khi mất việc?

"Tôi học may không phải vì đam mê, mà vì cuộc sống bắt buộc" - Coco Chanel.

Câu nói tưởng chừng nhẹ nhàng của nhà thiết kế thời trang, doanh nhân người Pháp lại phản ánh rất thật cuộc sống của nhiều người.

Rèn luyện, học tập không ngừng để thích nghi

Không phải ai cũng may mắn làm đúng công việc mình yêu thích. Đôi khi đơn giản chỉ vì nghề đó trả lương đều, đủ sống nên ta theo. Và thế là vài năm, rồi vài chục năm trôi qua.

Gần đây tôi gặp lại vài người bạn cũ, đều đã ngoài bốn mươi. Có người từng là chỗ dựa trong công ty, nay bỗng thấy mình như đứng bên lề dòng chảy công việc.

Có người thấy sự nghiệp giậm chân tại chỗ, trong khi tuổi tác lại không chờ đợi ai. Ai may mắn thì còn bám được công ty với mức lương vừa phải, phúc lợi tạm ổn. Còn lại thì rơi vào tình trạng công ty giữ cũng không xong mà cho nghỉ thì tiếc. Vì họ lớn tuổi, lương cao hơn lứa trẻ nhưng tốc độ và sức bật lại không bằng. Áp lực bị thay thế luôn treo lơ lửng trên đầu.

Tôi có một người bạn làm kế toán trong một công ty nhà nước. Suốt hơn 10 năm, bạn ấy sống với công việc ổn định, nhẹ nhàng. Nhưng rồi công ty giải thể. Ở tuổi 43, bạn phải bắt đầu lại từ con số 0.

Không chờ đợi ai đến cứu mình, bạn tự học tiếng Hàn, rồi chuyển sang làm nhân viên tín dụng cho một ngân hàng Hàn Quốc. Áp lực công việc gấp nhiều lần, chưa kể phải giao tiếp với khách hàng, chạy doanh số mỗi tháng. Nhưng như bạn nói, ngoài việc thích nghi, không còn lựa chọn nào khác.

Hôm qua tôi lại tình cờ thấy một người bạn khác. Trước nay vốn sống nội tâm, ít nói, thậm chí còn không dùng mạng xã hội. Thế mà nay bạn đang ngồi tập nói trước ống kính, quay video để livestream bán hàng.

Hỏi ra mới biết, cửa hàng kinh doanh kiểu truyền thống của bạn đã ế ẩm cả năm qua. Nếu không thay đổi, không học cách tiếp cận khách hàng mới thì đành đóng cửa.

Sự nghiệp chỉ ổn khi ta đủ năng lực thích nghi trong mọi hoàn cảnh

Hiện tại cho thấy rất rõ sự thay đổi đang diễn ra nhanh và dữ dội ra sao. Quy luật đào thải không còn đến một cách chậm rãi mà diễn ra đột ngột, thẳng thắn và không báo trước. Những gì từng được xem là chắc chắn, ổn định bỗng trở thành điều mong manh.

Chúng ta buộc phải nhìn lại chính mình, rà soát lại năng lực, tư duy và cả thói quen sống để đúc kết một điều cốt lõi: tất cả những gì nằm ngoài bản thân đều có thể thay đổi. 

Chỉ những giá trị nội tại như kỹ năng, kiến thức, trải nghiệm, thái độ sống mới là thứ không ai lấy mất được.

Tôi có những người bạn cũ giờ đang giữ vị trí quan trọng ở các công ty nước ngoài. Họ từng là nhân viên bình thường nhưng đã không ngừng học thêm văn bằng hai, rèn ngoại ngữ, luyện kỹ năng mềm.

Một người trong số đó từng nói với tôi rằng vì cuộc sống luôn rủi ro nên phải tích lũy mọi thứ để ứng phó. Dựa vào người khác không bao giờ an toàn bằng chính mình.

Sự nghiệp ổn định không có nghĩa là ngồi yên. Ổn định thật sự là khi bạn đủ năng lực để thích nghi với bất kỳ hoàn cảnh nào.

Tuổi tác trôi nhanh lắm. Nhưng nếu phải làm lại từ đầu, cũng đừng sợ. Hãy cứ làm như Coco Chanel. Nếu cuộc sống bắt mình bắt đầu lại, cứ bắt đầu và làm cho tới.

Trong xã hội hôm nay, nếu cứ phụ thuộc vào người khác để được yên thân thì nhiều khi chưa kịp yên là đã hết thân rồi. Chỉ có năng lực, kỹ năng, tinh thần bền bỉ mới là thứ thật sự đảm bảo cho chính mình.

Nếu phải làm một công việc mà ta không thực sự đam mê, phải hiểu giá trị của mình và luôn tìm cách làm cho giá trị đó mạnh mẽ hơn mỗi ngày.

Bạn trẻ phải làm gì để không bị AI cướp mất công việc?

AI (trí tuệ nhân tạo) có thể cướp đi hàng trăm công việc, khiến hàng triệu con người thất nghiệp, nhưng không thể thay thế con người hai thứ: trái tim và sự sáng tạo.