Chiếc đàn piano của người Êđê

Không chỉ cải tiến chiếc đàn t'rưng, anh Y Phúc còn cải tiến các loại nhạc cụ như đinh năm, chiêng tre… để thanh âm các nhạc cụ người Êđê thêm dịu êm, vang xa nhưng phải đúng hợp âm vừa phát huy, bảo tồn giá trị văn hoá dân tộc.

Biến tiếng t'rưng thành piano 

Y Phúc Êban sống trên mảnh đất mang tên gọi Ea Tu thuộc TP Buôn Ma Thuột - nơi gắn liền với mảnh đất đỏ bazan, rừng tre, bến nước…

Năm 2010,  Y Phúc tham gia Đoàn ca múa nhạc dân tộc Đắk Lắk và gặp được người thầy đầu tiên giúp anh hiểu hơn về âm nhạc dân tộc rồi bắt đầu chế tác nhạc cụ từ những loại vật liệu thô sơ như tre, nứa, lồ ô…

"Qua nhiều năm tiếp xúc với nhiều loại nhạc cụ dân tộc, tôi luôn dành một tình yêu đặc biệt cho đàn t'rưng, nhưng chiếc đàn t'rưng từ ông bà chỉ là một dàn thanh ngang đánh được một vài bài cơ bản, từ đó tôi mới bắt đầu cải tiến.

Thanh âm của đàn t'rưng lắng dịu và dễ nghe, dù tiếng đàn không trong, vang xa như cồng chiêng hay chiêng tre… nhưng lại dễ đi vào vào lòng người bởi âm thanh mang cái "hồn'' rừng núi giống với tiếng suối róc rách", anh Phúc tâm sự.

Đàn t'rưng được làm bằng những cây nứa già, đốt dài, đường kính khoảng 35 - 40mm. Cây tươi phơi nắng khoảng 2 - 3 tuần cho thật khô, sau đó dùng dao sắc cắt thành từng khúc theo kết cấu của chiếc đàn, rồi vót chuốt lại cho cẩn thận trước khi nối vào giàn dây.

Tuy nhiên, với đàn t'rưng truyền thông thì nhiều bản nhạc, thể loại nhạc khác người nghệ sĩ khó bề thể hiện. 

Khác với đàn t'rưng truyền thống chỉ có một dàn, đàn do anh Y'Phúc cải tiến có ba dàn gồm 46 ống nứa dài ngắn được kết với nhau bằng những sợi dây thừng mảnh tạo thành hình chữ V ngược.

Thông thường ống ở trên cùng sẽ dài khoảng 90 - 100cm, ống dưới đáy dài khoảng 25 - 35cm. Ống nứa giữ nguyên một đầu mấu, đầu kia được gọt vát một phần để tạo âm.

"Khi dùng dùi gõ vào các ống sẽ tạo thành âm thanh cao thấp khác nhau tùy độ to, nhỏ, dài, ngắn của ống. Những ống to và dài phát ra âm trầm, còn những ống nhỏ và ngắn có âm cao", Y Phúc giải thích.

Mong muốn bảo tồn âm hưởng Tây Nguyên

Không chỉ giữ tình yêu với nhạc cụ dân tộc cho riêng mình, Y'Phúc còn truyền lửa đam mê cho nhiều em nhỏ trong buôn làng. Khi những công việc đồng áng đã kết thúc hơn cũng là lúc hơn chục em nhỏ lại quây quần về học tập.

Được hướng dẫn trực tiếp bởi bố, Y'Lasar Adrơng (11 tuổi) thông thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc khác nhau trong đó có đàn t'rưng truyền thống và cải tiến.

Tại cuộc thi Tìm kiếm tài năng nhí tỉnh Đắk Lắk năm 2024, Y'Lasar Adrơng đã đoạt giải quán quân qua tiết mục độc tấu đàn t'rưng.

Buôn của người Êđê yên bình giữa phố ngày giáp Tết

Giữa nhịp sống hối hả của đô thị hiện đại, Buôn Ako Dhông (TP Buôn Ma Thuột) vẫn giữ không gian yên bình và đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống của người Êđê.