Siêu kết nối” là chìa khóa để TP.HCM mở rộng bứt phá - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Sau khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM mở rộng trở thành siêu đô thị gần 14 triệu dân với diện tích hơn 6.700km². Quy mô kinh tế mới đạt khoảng 2,71 triệu tỉ đồng GRDP, chiếm gần 24% nền kinh tế cả nước.
Tuy nhiên để phát huy tối đa tiềm năng của đô thị hợp nhất, hạ tầng kết nối liên vùng cần được nâng cấp đồng bộ và “siêu kết nối” hơn bao giờ hết.
Tăng kết nối bằng các dự án giao thông chiến lược
Hiện trạng cho thấy kết nối giao thông giữa TP.HCM với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu còn nhiều hạn chế, dù có các quốc lộ và cao tốc như TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, nhưng ùn tắc vẫn thường xuyên diễn ra ở các nút thắt như vòng xoay An Phú và lan sang khu vực lân cận. Điều này đòi hỏi một chiến lược hạ tầng liên vùng mạnh mẽ nhằm giải quyết các “điểm nghẽn” và kết nối hiệu quả các cực phát triển của siêu đô thị mới.
Ưu tiên các dự án giao thông chiến lược: Trước mắt, TP.HCM mới cần đẩy nhanh hoàn thành loạt dự án trọng điểm để tăng cường kết nối vùng. Nhiều dự án đã khởi công hoặc sẵn sàng triển khai, cần được ưu tiên nguồn lực để hoàn thành đúng tiến độ:
• Đường vành đai 3 và 4: Tạo vòng liên kết lớn bao quanh đô thị, kết nối thông suốt TP.HCM với Bình Dương, Đồng Nai, Long An, giảm tải cho nội đô.
• Cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành và Biên Hòa - Vũng Tàu: Mở các trục cao tốc mới nối trung tâm với Bình Dương (Thủ Dầu Một) và Bà Rịa - Vũng Tàu, rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa và đi lại.
• Mở rộng cao tốc hiện hữu: Nâng cấp mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây (hướng đi sân bay Long Thành) và sớm xây dựng cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (Tây Ninh) để tăng cường liên kết vùng Đông Nam Bộ với Campuchia.
• Đường sắt và metro liên vùng: Kết nối tuyến metro số 1 từ TPThủ Đức lên Dĩ An (Bình Dương) và nghiên cứu kéo dài đến thành phố mới Thủ Dầu Một; xây dựng tuyến đường sắt nhẹ hoặc metro nối TP.HCM với sân bay quốc tế Long Thành ở Đồng Nai. Các tuyến này tạo mạng lưới giao thông công cộng xuyên suốt, giảm phụ thuộc vào xe cá nhân.
• Nâng cấp hạ tầng logistics: Xây mới các tuyến đường vành đai logistics kết nối trực tiếp đến cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, Cát Lái; đầu tư đường chuyên dụng cho vận tải hàng hóa, hệ thống cảng cạn ICD tại Bình Dương và Đồng Nai, đảm bảo luồng hàng hóa liên tỉnh thông suốt.
Việc hoàn thiện các dự án trên không chỉ giảm ùn tắc và áp lực hạ tầng hiện hữu, mà còn mở ra không gian phát triển mới cho vùng ven. Theo các chuyên gia, khi hạ tầng liên vùng được đồng bộ hóa, TP.HCM mới có thể khai thác hiệu quả quỹ đất mở rộng để giãn dân và phát triển các đô thị vệ tinh hiện đại.
Thực tế vị trí liền kề và hệ thống giao thông kết nối tốt sẽ giúp quy hoạch không gian kinh tế - đô thị thuận lợi hơn, hình thành các cụm đô thị đa trung tâm thay vì dồn nén vào lõi trung tâm.
Điều này tương tự mô hình vùng đô thị Los Angeles (Mỹ), nơi nhiều thành phố vệ tinh kết nối chặt chẽ bằng mạng lưới cao tốc và đường sắt đô thị, tạo thành một siêu đô thị đa trung tâm trải rộng khắp Nam California.
Tại Los Angeles, các tuyến xa lộ liên vùng và đường sắt hàng hóa hiện đại giúp nối liền cảng biển với các trung tâm kinh tế nội địa (như Texas, Chicago, New York), đảm bảo thông suốt chuỗi cung ứng liên bang. Bài học từ Los Angeles cho thấy một mạng lưới hạ tầng “siêu kết nối”, gồm đường bộ, đường sắt, cảng biển và sân bay liên hoàn, chính là nền tảng để một siêu đô thị phát huy lợi thế cạnh tranh vùng.
Quy hoạch tích hợp, hạ tầng đồng bộ
Bên cạnh việc “đi tắt đón đầu” các dự án hạ tầng cứng, TP.HCM mở rộng cần áp dụng cách tiếp cận quy hoạch tích hợp và thông minh trên toàn vùng. Việc quy hoạch chung trên diện tích lớn sau sáp nhập tạo điều kiện đưa ra những quyết định táo bạo về bố trí hạ tầng và khu dân cư tương lai.
Các chuyên gia gợi ý xây dựng một quy hoạch tổng thể vùng đô thị thống nhất cả về sử dụng đất và hạ tầng giao thông - kỹ thuật. Trong đó xác định rõ vị trí các trung tâm đô thị mới, khu công nghiệp - logistics, khu dân cư vệ tinh… kèm theo kết nối giao thông phù hợp.
Chẳng hạn, khu vực giáp ranh giữa TP Thủ Đức (cũ) và Thuận An, Dĩ An có thể phát triển thành cụm đô thị - công nghệ cao vì đã có sẵn trục metro và cao tốc; hay trục Bà Rịa - Vũng Tàu - Cần Giờ có thể hình thành hành lang đô thị biển nếu được đầu tư cầu vượt biển và đường ven biển hiện đại.
Ứng dụng công nghệ thông minh vào quản lý hạ tầng cũng là hướng đi tất yếu. TP.HCM mới nên triển khai các hệ thống giao thông thông minh (ITS) để giám sát và điều tiết luồng giao thông liên tỉnh theo thời gian thực, hạn chế ùn tắc trên các trục chính. Việc xây dựng trung tâm điều hành giao thông vùng cho phép liên thông dữ liệu giữa các địa phương, phản ứng nhanh khi có sự cố hoặc quá tải trên tuyến huyết mạch.
Song song đó, chính quyền cần đẩy mạnh mô hình hợp tác công - tư (PPP) huy động nguồn lực xã hội cho phát triển hạ tầng. Nhiều dự án lớn như đường vành đai, đường cao tốc có thể thu hút vốn đầu tư tư nhân thông qua cơ chế BOT, BT minh bạch, giảm gánh nặng ngân sách.
Cuối cùng, hạ tầng kỹ thuật số liên vùng cũng cần được chú trọng như một dạng “siêu kết nối mềm” cho siêu đô thị. Việc phát triển mạng lưới viễn thông tốc độ cao, dữ liệu mở liên thông giữa TP.HCM và các tỉnh lân cận sẽ tạo nền tảng cho quản trị đô thị số và kinh tế số vùng.
Khi các hệ thống giao thông, năng lượng, cấp thoát nước… được số hóa và kết nối, việc quản lý đô thị sẽ hiệu quả và liên kết vùng chặt chẽ hơn. Ví dụ, một nền tảng số dùng chung có thể giám sát mức tiêu thụ điện, nước hay tình hình giao thông trên toàn địa bàn 3 tỉnh thành, giúp nhà quản lý điều phối hợp lý và người dân, doanh nghiệp tiếp cận thông tin dễ dàng.
Tóm lại, “siêu kết nối” là chìa khóa để siêu đô thị TP.HCM mở rộng bứt phá, thúc đẩy phát triển công nghiệp, thương mại. Một chiến lược hạ tầng liên vùng đồng bộ, từ đường sá, cầu cảng đến mạng lưới số, sẽ tháo gỡ các nút thắt phát triển và gắn kết ba địa phương thành một cơ thể kinh tế - đô thị thống nhất.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy những đô thị đại vùng như Thượng Hải - Dương Tử hoặc Los Angeles - Nam California đều cất cánh nhờ nền tảng hạ tầng siêu kết nối. Với quyết tâm chính trị và tầm nhìn dài hạn, TP.HCM hoàn toàn có thể xây dựng hệ thống hạ tầng hiện đại tầm cỡ khu vực, biến vùng đô thị 6.700km² này thành đầu tàu liên kết thúc đẩy cả Nam Bộ tăng trưởng.
Cùng "Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM"
Báo Tuổi Trẻ phối hợp Sở Công Thương TP.HCM mở diễn đàn "Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM". Diễn đàn nhằm lắng nghe ý tưởng, giải pháp từ các doanh nghiệp, các nhà nghiên cứu và người dân để xây dựng, phát triển công nghiệp - thương mại cho TP.HCM mới, hình thành một đô thị mạnh về công nghiệp - thương mại - dịch vụ, có sức cạnh tranh quốc tế.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ - giám đốc Sở Công Thương TP.HCM - cho biết sẽ trân trọng, lắng nghe từng ý kiến góp ý của người dân, doanh nghiệp để tham mưu UBND TP.HCM các giải pháp đột phá để phát triển công nghiệp - thương mại - dịch vụ.
Bạn đọc tham gia diễn đàn có thể gửi về tòa soạn báo Tuổi Trẻ, 60A Hoàng Văn Thụ, phường Đức Nhuận, TP.HCM, hoặc gửi ý kiến qua email: [email protected].
Đăng ký tại đây
Bình luận hay