Tư duy vùng và mô hình cạnh tranh toàn cầu cho TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Câu hỏi là: Làm thế nào để phát triển xứng tầm với một siêu đô thị vùng, trở thành trung tâm công nghiệp - thương mại có sức cạnh tranh quốc tế, và dẫn dắt sự phát triển của cả phía Nam Việt Nam trong thời kỳ mới?
Đây không thể là một cuộc mở rộng địa giới đơn thuần. Trong thực tiễn quốc tế, từ Thượng Hải đến Seoul hay Singapore, các đô thị chỉ có thể “lớn thực sự” khi họ tái cấu trúc mô hình phát triển, đồng thời thiết kế lại thể chế quản trị và định vị vai trò trong chuỗi giá trị toàn cầu.
TP.HCM mở rộng vì vậy cần một tư duy hoàn toàn khác: không quản lý thêm tỉnh, mà vận hành một siêu đô thị đa trung tâm, kết nối thông minh và linh hoạt, tích hợp giữa đổi mới sáng tạo, sản xuất xanh, logistics thông minh và thương mại số.
Hội đồng điều phối phát triển công - thương TP.HCM, tại sao không?
Cấu trúc phát triển của thành phố cần chuyển từ mô hình “trung tâm - vệ tinh” sang cấu trúc đa cực tích hợp. Mỗi khu vực phải được xem là một cực phát triển có chức năng riêng biệt, được đầu tư bài bản và vận hành theo logic chuỗi giá trị.
Khu vực Thủ Đức, Dĩ An, Thuận An có thể trở thành vành đai sáng tạo công nghệ cao, hội tụ đại học, viện nghiên cứu, start-up và trung tâm R&D (nghiên cứu và phát triển).
Vùng Tân Uyên, Bến Cát, Bàu Bàng phát triển thành trung tâm sản xuất thông minh, công nghiệp sạch, nhà máy ứng dụng IoT, AI, và hệ sinh thái sản xuất tuần hoàn.
Trong khi đó, khu vực Phú Mỹ, Vũng Tàu, Cần Giờ sẽ là cực logistics biển và công nghiệp năng lượng tái tạo, nối vào hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải - Hiệp Phước, hỗ trợ thương mại toàn cầu và ngành hàng xuất khẩu.
Muốn những cực phát triển này không bị chia cắt bởi ranh giới hành chính cũ, TP.HCM cần khẩn trương kiến nghị mô hình chính quyền siêu đô thị đặc biệt đa trung tâm, đi kèm là một “Hội đồng điều phối phát triển công - thương TP.HCM” có thực quyền về quy hoạch, đầu tư, hạ tầng, nhân lực và dữ liệu.
Đây là điều kiện tiên quyết để chuỗi giá trị vùng vận hành trơn tru, tránh trùng lặp đầu tư và giảm chi phí logistics. Hơn nữa, thành phố nên đi trước một bước trong xây dựng hạ tầng số vùng: dữ liệu quy hoạch, tài nguyên, logistics, thị trường và nhân lực phải được liên thông và cập nhật thời gian thực, trở thành “bản đồ kinh tế số” của toàn vùng đô thị mới.
Cùng với điều phối vùng, TP.HCM cần chủ động kiến tạo ba cụm ngành mũi nhọn có năng lực vươn ra toàn cầu. Đó là cụm công nghiệp sáng tạo tại Thủ Đức - Dĩ An, tập trung vào AI, bán dẫn, công nghệ tài chính và công nghệ sinh học; cụm sản xuất xanh - tự động hóa tại Tân Uyên - Bến Cát - Bàu Bàng, ứng dụng robot, năng lượng sạch, vật liệu mới; và cụm logistics thương mại quốc tế kết nối Phú Mỹ - Thị Vải - Cần Giờ - Hiệp Phước, gắn với thương mại điện tử xuyên biên giới và trung tâm kiểm định, kho lạnh, chuỗi cung ứng tích hợp.
Các cụm ngành này cần được phát triển theo mô hình “công nghiệp thế hệ mới”: khu công nghiệp tự quản, tích hợp đô thị công nhân, trung tâm y tế, hạ tầng số và hệ thống đào tạo nhân lực gắn với sản xuất thực tế.
Nơi thí điểm các mô hình kinh tế mới
TP.HCM cũng cần đi đầu cả nước trong xây dựng thương mại theo mô hình số hóa, không biên giới và phục vụ toàn vùng. Các sàn thương mại điện tử không nên chỉ phục vụ một tỉnh, mà phải kết nối được toàn chuỗi cung ứng vùng.
Thành phố nên thí điểm chuỗi trạm thương mại thông minh tại các nút giao liên vùng có tích hợp AI, kiểm định tự động, hệ thống thanh toán số và kho vận hiện đại. Đặc biệt, với tầm vóc mới, TP.HCM có thể đề xuất thí điểm sàn giao dịch carbon cấp vùng nơi doanh nghiệp mua bán tín chỉ xanh, tín dụng khí thải CO₂ trong việc thực hiện cam kết Net Zero và đón đầu thuế carbon xuyên biên giới.
Nếu dám nghĩ lớn, thành phố có thể thí điểm thêm các khu công nghiệp chia sẻ nơi doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng sử dụng hạ tầng sản xuất, thiết bị thông minh, kỹ sư chung, hệ thống logistics chung theo mô hình industrial co-working đang rất thành công ở châu Âu và Nhật Bản.
Cũng nên cân nhắc thành lập một trung tâm xúc tiến thương mại quốc tế đại diện cho cả chuỗi cung ứng vùng, không chỉ cho TP.HCM, mà cho toàn vùng công nghiệp mới phía Nam. Những mô hình này giúp doanh nghiệp nhỏ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu mà không bị bỏ lại phía sau.
Tư duy vùng, phát triển theo logic chuỗi giá trị, xây dựng cụm ngành tích hợp và thể chế siêu đô thị là con đường tất yếu để TP.HCM mở rộng trở thành một cực tăng trưởng mới không chỉ của Việt Nam mà của cả ASEAN.
Đây là thời điểm không chỉ để thay đổi bản đồ hành chính, mà để tái định hình chiến lược phát triển đô thị, công nghiệp, thương mại theo một mô hình cạnh tranh toàn cầu. Nếu thành phố đi trước một bước, đề xuất đúng mô hình, thí điểm thành công, thì không chỉ TP.HCM được lợi, mà cả nước sẽ có một hình mẫu mới cho phát triển vùng, phát triển công nghiệp, phát triển kinh tế xanh và kinh tế số.
Và đó sẽ là phần đóng góp rất xứng đáng của TP.HCM mới trong hành trình đưa Việt Nam trở thành một quốc gia công nghiệp hiện đại vào giữa thế kỷ XXI.
Cùng "Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM"
Báo Tuổi Trẻ phối hợp Sở Công Thương TP.HCM mở diễn đàn "Hiến kế phát triển công nghiệp, thương mại TP.HCM". Diễn đàn nhằm lắng nghe ý tưởng, giải pháp từ các doanh nghiệp, các nhà nghiên cứu và người dân để xây dựng, phát triển công nghiệp - thương mại cho TP.HCM mới, hình thành một đô thị mạnh về công nghiệp - thương mại - dịch vụ, có sức cạnh tranh quốc tế.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ - giám đốc Sở Công Thương TP.HCM - cho biết sẽ trân trọng, lắng nghe từng ý kiến góp ý của người dân, doanh nghiệp để tham mưu UBND TP.HCM các giải pháp đột phá để phát triển công nghiệp - thương mại - dịch vụ.
Bạn đọc tham gia diễn đàn có thể gửi về tòa soạn báo Tuổi Trẻ, 60A Hoàng Văn Thụ, phường Đức Nhuận, TP.HCM, hoặc gửi ý kiến qua email: [email protected].
Đăng ký tại đây
Bình luận hay