Lên Hà Giang, mua nấm ngọc cẩu làm quà

Người dân bày bán nấm ngọc cẩu bên đường - Ảnh: H.L.Đ.Hợp

Đến Hà Giang tầm tháng 11 trở đi, thể nào du khách cũng bắt gặp cảnh tượng người dân bày bán loại nấm ngọc cẩu khắp các lề đường, quán hàng, chợ phiên... 

Nấm ngọc cẩu thường mọc từ tháng 9, kéo dài đến hết tháng 10, mọc ký sinh trên những rễ cây gỗ lớn chìm dưới lòng đất, trong bóng tối, dưới những lùm cây, bụi rậm và thường được thu hoạch từ khoảng tháng 11 đến trước dịp Tết Nguyên đán.  

Đặc biệt, không phải ở đâu cũng có được loại nấm này bởi nấm ngọc cẩu mọc chủ yếu ở vùng Tây Bắc, nơi có độ cao từ 1.500m so với mực nước biển trở lên.

Nấm ngọc cẩu đặc biệt quý khi thu hái tự nhiên ở độ cao trên 2.000m như đỉnh Tây Côn Lĩnh và Hoàng Liên Sơn, nơi quanh năm lạnh giá, mùa đông có tuyết phủ.

Nấm có hình dạng khá đặc biệt, nhìn giống như dạng củ hoặc trái dái mít với nửa dạng cây nửa dạng nấm, to bằng ngón chân cái hoặc cổ tay, mọc thành từng cụm, không có lá dày đặc bao quanh.

Nấm có màu hơi đỏ, đỏ tím, nâu, khi già có màu trắng, bên trong ruột giống như ruột quả thanh long, chứa tinh bột.

Nấm ngọc cẩu được bày bán nơi phố chợ - Ảnh: H.L.Đ.Hợp

Nấm ngọc cẩu tươi còn nguyên sắc màu đỏ đặc trưng - Ảnh: H.L.Đ.Hợp

Nấm ngọc cẩu được bán thường có hai loại, tươi và khô. Nấm tươi được hái mang về và để nguyên bán. Loại khô được chế biến từ nấm tươi. Nấm đem về rửa thật sạch, thái mỏng và sấy thật khô, sau đó cho vào bao bì hoặc để nguyên trên mâm cân ký bán.

Gần 5kg loại tươi mới làm ra được 1kg khô, vì vậy nấm khô đắt hơn nấm tươi rất nhiều. 

Thú vị hơn cả là những lời quảng cáo về công dụng của loại nấm này mà người dân nào ở đây cũng thuộc lòng và dùng để rao mời khách du lịch. 

Thực tế, nấm ngọc cẩu được dân địa phương sử dụng trong các bài thuốc làm bổ máu, bổ thận, kích thích đường tiêu hóa, thông tiểu, chữa nhức mỏi tay chân, đau lưng, di tinh, liệt dương, đặc biệt tốt cho phụ nữ phục hồi sức khỏe sau khi sinh…

Nhiều người còn đùa vui rằng “ăn nấm này vào chỉ có tan cửa nát nhà vì bổ”.

Công dụng là thế nhưng loại nấm này thường không được chế biến cùng món ăn bởi mùi hôi đặc trưng ngai ngái làm mất đi mùi vị của món nấu kèm.

Người ta chủ yếu lấy nấm ngâm rượu hoặc pha trà để thưởng thức giúp tăng công dụng của nấm và không làm ảnh hưởng những nguyên liệu phụ họa kèm theo.

Chưa biết có “tan cửa nát nhà” như lời quảng cáo của người dân ở đây hay không, nhưng sau khi thưởng ngoạn những cảnh đẹp đều thuộc hàng "nhất" của cao nguyên đá, nhóm chúng tôi ai cũng vui vẻ rút hầu bao mua 2kg nấm ngọc cẩm khô về làm quà như mang chút hương vị núi rừng về đồng bằng.

Và biết đâu đấy, lâu lâu khi ngồi nhâm nhi ly rượu nấm ngọc cẩu hay tách trà nóng được pha từ nấm ngọc cẩu, chắc hẳn nhiều kỷ niệm về vùng đất địa đầu Tổ quốc hùng vĩ lại trỗi dậy trong lòng mỗi người.

Nấm ngọc cẩu tươi - Ảnh: H.L.Đ.Hợp

Nấm ngọc cẩm khô - Ảnh: H.L.Đ.Hợp