14/12/2017 09:57 GMT+7

Tái định cư, không chỉ là một chỗ ngủ

TIẾN LONG

TTO - Câu chuyện tái định cư tại nhiều dự án di dời, giải tỏa phải gắn liền với sinh kế bền vững cho người dân, bởi điều họ cần không chỉ là một nơi để ngủ.

Hàng ngàn căn hộ chung cư tái định cư xây rồi bỏ hoang, mỏi mòn chờ người dân chấp nhận vào ở. Hàng trăm người dân nghèo bỗng chốc cầm trong tay tiền tỉ, rồi một thời gian ngắn nhanh chóng tiêu tán đi ở trọ.

Người dân vốn coi trọng sự an cư nay chối bỏ, bán "lúa non" suất căn hộ tái định cư để tìm chỗ ở khác. Chưa kể, một số đông người dân chấp nhận vào ở chung cư tái định cư thì thấp thỏm với gánh nặng tiền mua nhà...

Đó là thực trạng đáng buồn xung quanh câu chuyện tái định cư người dân tại nhiều dự án di dời, giải tỏa.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Điện, phó hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế - luật (Đại học Quốc gia TP.HCM), cho hay ở các nước không bao giờ chỉ có một phương án đền bù là trả tiền (hoặc hoán đổi bằng đất nền và căn hộ) cho người có đất bị thu hồi.

Khi di dời dân, họ tiến hành điều tra, khảo sát kinh tế - xã hội do một đơn vị tư vấn - nghiên cứu bên ngoài thực hiện sâu và kỹ để nắm bắt rõ hoàn cảnh, điều kiện sống cũng như nguyện vọng của các hộ dân bị ảnh hưởng giải tỏa.

Dựa trên kết quả điều tra xã hội học, đơn vị quản lý mới chủ trì lập kế hoạch tái định cư có tính đến mạng lưới xã hội, sự đoàn kết trong gia đình, lối sống của từng hộ dân. Còn ở ta, việc điều tra xã hội học được thực hiện nhưng dường như chỉ xác minh nguồn gốc tạo lập đất để áp tiền đền bù cho hợp lý.

Thực tế, trước áp lực giải tỏa nhanh để thực hiện dự án khiến việc tái định cư hiện nay chẳng khác gì "đem con bỏ chợ".

Người dân nhận tiền bồi thường, di dời thì các cơ quan quản lý, chính quyền địa phương gần như hết trách nhiệm. Không có việc làm, cuộc sống nhiều người dân "treo" trên những chung cư tái định cư.

Đã đến lúc cần có quy định Nhà nước phải chịu trách nhiệm thiết kế và giải trình trước hội đồng nhân dân về phương án tái định cư cho người dân.

Phương án đó phải gắn với sinh kế bền vững cho người dân, bao gồm giải quyết việc làm; xây dựng, kết nối hệ thống đường sá, bệnh viện, trường học, trung tâm thương mại...

Từ những cam kết đó, hội đồng nhân dân sẽ có cơ chế giám sát chặt chẽ, ngăn chặn cách làm "đánh trống bỏ dùi, đem con bỏ chợ" như một số khu tái định cư tại các thành phố lớn.

Có như vậy mới mong bù đắp phần nào những mất mát, xáo trộn đối với những người dân chịu thiệt thòi rời nơi ở cũ để phục vụ lợi ích cộng đồng. Bởi điều họ cần không chỉ là một nơi để ngủ.