Nhạc sĩ Dương Cầm: 'Chí Phèo hay hơn Romeo và Juliet nhiều'

Vở nhạc kịch Giấc mơ Chí Phèo được thực hiện sau nhiều năm ấp ủ của nhạc sĩ - nhà sản xuất Dương Cầm, biên kịch Đinh Tiến Dũng, đạo diễn - NSƯT Phùng Tiến Minh và chỉ đạo nghệ thuật NSND Tấn Minh - giám đốc Nhà hát ca múa nhạc Thăng Long, sẽ được công diễn vào ngày 23-12 tới tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội).

Dương Cầm nói đây là vở nhạc kịch mang đậm màu sắc broadway nhưng được cảm tác từ tác phẩm văn học nước nhà, mang theo một khát vọng của người Việt về giấc mơ nhạc kịch "made in Vietnam".

Công nghệ biểu diễn của Việt Nam đã sánh ngang thế giới

* Ngoài kia người ta tham gia game show ầm ầm, thành "anh trai" và "chị đẹp" hết cả rồi. Còn Dương Cầm lâu lắm chẳng thấy xuất hiện ở một game show nào đó...

- Không tiện kể tên nhưng Dương Cầm cũng nhận được nhiều lời mời tham gia game show lắm đấy.

Có điều tôi thấy ở thời điểm này không phù hợp với bản thân nên từ chối đấy chứ.

Kể cả cơ hội "Nam tiến" cũng rất nhiều, nhưng tôi từ chối hết.

Tôi muốn dành thời gian cho những dự án cá nhân của mình nhiều hơn. 

Đúng ra năm 2024 này là năm tôi tập trung làm album cá nhân, nhưng vì Giấc mơ Chí Phèo "đến" mà tôi quyết định tạm dừng tất cả.

Giờ nhìn lại đó là một tác phẩm hấp dẫn, xứng đáng để mình dành thời gian và công sức cho nó.

* Anh đánh giá như thế nào về thị trường âm nhạc trong năm nay?

- Hay nhất là công nghệ tổ chức biểu diễn của các nhà sản xuất Việt Nam đã sánh ngang với thế giới, hấp dẫn, thu hút người xem nội địa. Riêng điều đó đã là một thành công rồi.

Hiện ta đang có một lớp khán giả trẻ rất đông, chuộng văn hóa UK-US, K-pop. Các nhà sản xuất tỏ ra thức thời, nhanh nhạy với điều đó. Điều đó cũng tốt, làm phong phú hơn nền công nghiệp biểu diễn nói riêng và công nghiệp văn hóa nói chung.

Nhưng mỗi người có một cách tiếp cận đối tượng khán giả riêng. Tôi biết mình đang đi một hướng khác, hơi khù khoằm chút nhưng nó lại mang đến niềm vui và sự hứng khởi cao. Đây là giai đoạn tôi muốn làm ra những sản phẩm có giá trị lâu dài về văn hóa hơn.

* Dương Cầm không tham gia game show, nhiều người sẽ mừng lắm. Dương Cầm vốn có tiếng là "mỏ hỗn", thẳng thắn, không kiêng dè gì...

- Nếu gặp trường hợp nào đó không hay thực sự, tôi cũng chẳng ngại ngần gì mà lên tiếng, nhưng giờ đây sẽ lựa lời nói khéo hơn. Tất nhiên chẳng thể không hay mà nói hay được. Đó là điều rất nhất quán ở tôi.

* Vậy Giấc mơ Chí Phèo có gì hay mà khiến một người bận rộn như Dương Cầm phải dành tâm sức cho nó thế?

- Tôi từng viết trên trang Facebook của mình: "Thật sự xin lỗi khán giả vì bắt mọi người chờ đợi lâu".

Bản thân Dương Cầm là người làm về nghệ thuật nhưng cũng "đói" các món ăn tinh thần. Hiện không có nhiều chương trình, tác phẩm mà xem xong ta cảm thấy mới lạ, thú vị và thỏa mãn.

Tôi rất đam mê nhạc kịch, nên khi cơ hội đến thì bắt tay ngay và luôn. Tôi nghĩ vở nhạc kịch này sẽ khiến khán giả phần nào đó thỏa mãn. Những ai thích kịch, có kịch. Tương tự thích nhạc, có nhạc. Đây là một vở tổng hợp của nhiều yếu tố.

* Ai là người nghĩ đến việc cảm tác Chí Phèo của Nam Cao?

- Anh Cù Trọng Xoay (tức Đinh Tiến Dũng). Một bữa anh khoe anh có ý tưởng này thú vị lắm. Bây giờ mà làm Chí Phèo còn hay hơn Romeo và Juliet. Đúng thế thật.

Chí Phèo hay hơn Romeo và Juliet nhiều. Một tuần sau, chúng tôi bắt tay vào làm ngay và làm rất nhanh vì anh em đều mong muốn và khao khát làm một điều gì đó có ý nghĩa.

Trước đây người ta thường khai thác yếu tố bi kịch, sự gai góc quá nặng về xã hội trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao. Nhưng ở đây ê kíp chọn khai thác chuyện tình của Chí Phèo và Thị Nở. Trong nghịch cảnh, họ đến với nhau, yêu nhau như thế nào? Thông điệp vở nhạc kịch muốn hướng đến câu chuyện tình yêu vượt lên trên tất cả.

Nhạc sĩ Dương Cầm

Giấc mơ broadway Việt Nam

* Theo thông tin ban đầu, 19 ca khúc trong vở nhạc kịch Giấc mơ Chí Phèo đều do nhạc sĩ Dương Cầm viết và có nhiều phong cách khác nhau. Liệu có bị loạn không?

- Phong cách âm nhạc cực kỳ phong phú, trộn xẩm, hát ru Việt Nam, nhạc truyền thống Việt Nam rất rõ. Còn có cả rock, rap, ballad, symphony rock, opera... Tôi cho đó là một vở nhạc kịch có thể chiều lòng tất cả mọi đối tượng khán giả. Còn vế sau, xin thưa không loạn.

Nếu đó là một vở nhạc kịch theo phong cách truyền thống (opera) thì nó sẽ không phù hợp.

Tuy nhiên nó lại là vở nhạc kịch phong cách broadway nên có thể thoải mái và phóng khoáng sử dụng các thể loại âm nhạc.

Miễn là nó hay và phù hợp nội dung, diễn đạt được cảm xúc của các nhân vật trong cảnh diễn đó.

* Câu chuyện Chí Phèo và làng Vũ Đại mở ra một không gian phức tạp, nhiều tầng nhiều lớp. Âm nhạc góp phần diễn tả câu chuyện đó ra sao?

- Câu chuyện làng Vũ Đại này sẽ khác với tất cả những gì khán giả có thể hình dung được. So với những gì ta đã từng đọc, từng xem qua thì vở nhạc kịch này sẽ là một phiên bản hoàn toàn khác.

* Giấc mơ Chí Phèo còn là một giấc mơ như thế nào nữa?

- Đúng là nó không còn là giấc mơ của Chí Phèo nữa mà là giấc mơ về nhạc kịch broadway "made in Vietnam". 

Tôi luôn muốn bạn bè quốc tế biết rằng Việt Nam chúng ta đang rất năng động, cập nhật và có nhiều điều hay ho, thú vị. Đó là ước mơ của những người làm nghệ thuật, âm nhạc, đặc biệt những người theo đuổi nhạc kịch.

* Tác phẩm của Nam Cao quá quen thuộc với khán giả. Khi làm mới, ê kíp không sợ bị khán giả phản ứng sao?

- Những thay đổi đó không có gì quá đáng mà đi theo chiều hướng hợp lý. Chúng tôi nhìn câu chuyện theo cách người thời nay nhìn về những câu chuyện thời đó. Khi xem tới cuối vở nhạc kịch, dù có chết chóc, nước mắt và máu, khán giả vẫn thấy những nụ cười hạnh phúc.

Anh Tấn Minh đã đại diện ê kíp xin phép gia đình nhà văn điều chỉnh một số chi tiết để mang lại một màu sắc mới cho tác phẩm. 

Chẳng hạn Bá Kiến chỉ là một nhân vật địa chủ, cường hào ác bá nhưng ở đây Bá Kiến được nhân cách hóa thành một con quỷ. Ê kíp đẩy những chi tiết lên kịch tính hơn, tạo ra những sắc thái cao trào, hấp dẫn hơn cho tác phẩm.

* Việc "đọc lại" văn bản Chí Phèo gợi mở việc "đọc lại" di sản văn học, văn hóa rộng lớn nói chung như thế nào?

- Nhìn lại kho tàng văn học Việt Nam có quá nhiều tác phẩm hay. Bản thân Dương Cầm cũng đã nhìn thấy những hướng đi tươi sáng.

Trước mắt chúng tôi đã tham gia một kỳ liên hoan thành công, nhận được nhiều đánh giá tích cực từ hội đồng chuyên môn. Vấn đề là mang tới khán giả thế nào. Vở diễn cũng đã bắt đầu bán vé và có những tín hiệu khá tích cực. Các bạn trẻ tự tìm hiểu và mua những vé lẻ rất nhiều. Tôi rất mừng.

Có khi Bá Kiến chưa chết, Chí Phèo vẫn sống, dắt Thị Nở và con đi chợ

Chí Phèo và Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao đã chết những năm 40 của thế kỷ trước. Nhưng ở phiên bản nhạc kịch broadway, cả hai chết hay chưa - lại là câu hỏi lớn.