Tiểu thuyết gia Abdulrazak Gurnah, người Tanzania, là người được trao giải Nobel văn chương 2021 - Ảnh: Viện Hàn lâm Thụy Điển
Ông Abdulrazak Gurnah được vinh danh tại Nobel năm nay “vì sự thâm nhập không khoan nhượng và nhân ái của ông đối với những tác động của chủ nghĩa thực dân và số phận của những người tị nạn trong hố sâu ngăn cách giữa các nền văn hóa và lục địa", Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố tại lễ trao giải Nobel văn chương ngày 7-10.
Việc tiểu thuyết gia người Tanzania được vinh danh tại Nobel văn chương 2021 đã phần nào giải tỏa được mối nghi ngại của công chúng xoay quanh tính đa dạng địa lý của giải thưởng này.
Theo tiểu sử tác giả được Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố, Abdulrazak Gurnah sinh năm 1948 và lớn lên tại đảo Zanzibar ở phía đông châu Phi. Năm 1890, Zanzibar trở thành lãnh thổ bảo hộ của Anh.
Abdulrazak Gurnah, người Tanzania và đang sống ở Anh
Sau cuộc giải phóng hòa bình khỏi ách thống trị của thực dân Anh, tháng 12-1963, Zanzibar trải qua một cuộc cách mạng mà đã dẫn đến sự đàn áp và bắt bớ công dân gốc Ả Rập, nhiều vụ thảm sát.
Gurnah thuộc nhóm nạn nhân dân tộc thiểu số và sau khi học xong, năm 18 tuổi, ông bị buộc phải rời gia đình và chạy trốn khỏi đất nước, Cộng hòa Tanzania khi đó mới vừa thành lập. Cuối những năm 1960, ông đến Anh với tư cách là một người tị nạn.
Mãi đến năm 1984, ông mới có thể quay trở lại Zanzibar để gặp cha mình ngay trước khi cha qua đời. Trước khi về hưu, Abdulrazak Gurnah là giảng viên tiếng Anh và văn chương hậu thuộc địa tại Đại học Kent ở Canterbury.
Huy chương Nobel được trao cho người có thành tựu văn chương xuất sắc nhất - Ảnh: AP
Lễ công bố Nobel văn chương 2021 diễn ra vào 18h chiều nay (giờ Việt Nam), với nhiều kỳ vọng lẫn nghi ngại của nhiều người xoay quanh lời hứa "mở rộng" địa lý và đa dạng giới tính của Viện Hàn lâm Thụy Điển.
Trong lịch sử 120 năm tồn tại của giải Nobel văn chương, có đến 95 văn sĩ đoạt giải là người châu Âu hoặc Bắc Mỹ, chiến đến hơn 80%, theo Hãng tin AFP. Pháp là nước sở hữu nhiều giải Nobel văn chương nhất với 15 huy chương.
Thêm vào đó, trong số 117 cá nhân được vinh danh thì chỉ có 16 người là phụ nữ.
Viện Hàn lâm Thụy Điển nhiều lần khẳng định tiêu chí chọn ra người đoạt giải chỉ là dựa trên văn chương mà thôi chứ hoàn toàn không liên quan gì đến quốc tịch của tác giả.
Tuy nhiên, một bê bối quấy rối tình dục dẫn đến việc hoãn trao giải vào năm 2018 đã khiến Viện Hàn lâm phải lên tiếng rằng sẽ điều chỉnh các tiêu chí của mình theo hướng đa dạng địa lý và giới tính hơn.
"Trước đây, chúng tôi đã có quan điểm văn chương thiên châu Âu hơn, và bây giờ chúng tôi đang nhìn ra toàn thế giới", người đứng đầu Ủy ban Nobel Anders Olsson từng phát biểu năm 2019.
Ủy ban Nobel văn chương thường bao gồm 4-5 thành viên, chịu trách nhiệm đánh giá các đề cử và trình bày các khuyến nghị của mình cho Viện Hàn lâm Thụy Điển để chọn ra người được trao giải.
Giải thưởng bị hoãn năm 2018 cuối cùng trao cho nữ tiểu thuyết gia người Ba Lan Olga Tokarczuk. Nữ thi sĩ người Mỹ Louise Gluck là cái tên được vinh danh năm 2020.
Năm nay, có nhiều gợi ý cho người sẽ là người phụ nữ thứ 17 đoạt giải trong lịch sử như Joyce Carol Oates và Joan Didion (Mỹ), Anne Carson (Canada), Lyudmila Ulitskaya (Nga), Can Xue (Trung Quốc), Maryse Conde và Annie Ernaux (Pháp), và nữ tiểu thuyết gia có bút danh Elena Ferrante (Ý).
Tuy nhiên, lời hứa về sự đa dạng địa lý cho đến nay vẫn chưa được thực hiện. Người đoạt giải gần đây nhất không phải là người châu Âu hay Mỹ là Mo Yan của Trung Quốc, vào năm 2012.
Nobel văn chương là 1 trong 6 giải Nobel được nhà phát minh thuốc nổ và doanh nhân người Thụy Điển Alfred Nobel sáng lập và tài trợ. Các giải Nobel khác về y sinh, vật lý, hóa học, văn học, hòa bình, và kinh tế đã và sắp được trao lần lượt vào các ngày 4-10, 5-10, 6-10, 8-10 và 11-10.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay