Quan sát qua kính hiển vi, những đốm đen trên màn hình hiển thị những mảnh nhựa siêu nhỏ từ một con cá đánh bắt được ở vịnh Jakarta - Ảnh: CNA
Những món ăn thơm ngon như cá nướng từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong bữa cơm gia đình ở Indonesia. Tuy nhiên điều khiến nhiều người không ngờ tới là những con cá này có thể chứa một "phụ gia độc hại" vô hình - vi nhựa.
Theo một nghiên cứu công bố năm 2024 được Đài CNA dẫn ngày 7-7, gần 94% cá được lấy mẫu tại vịnh Jakarta có chứa vi nhựa (những mảnh nhựa có kích thước dưới 5mm).
"Ăn nhựa" như ăn cơm
Không chỉ Indonesia, Đông Nam Á hiện đang trở thành "điểm nóng toàn cầu" khi tới 6/10 quốc gia xả nhựa ra biển nhiều nhất thế giới thuộc về khu vực này.
Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) cho biết 80% rác nhựa dưới biển đến từ đất liền, đặc biệt là bao bì dùng một lần. Năm 2020, 855 tỉ bao bì nhựa dùng một lần được tiêu thụ, một nửa trong số đó đến từ Đông Nam Á.
Theo một nghiên cứu của Đại học Cornell (Mỹ), người Indonesia tiêu thụ trung bình 15g vi nhựa mỗi tháng, tương đương 3 chiếc thẻ tín dụng. Malaysia xếp thứ hai với 12g, tiếp theo là Philippines và Việt Nam (11g).
Ngoài ra báo SCMP ngày 5-6 cũng dẫn một nghiên cứu trên tạp chí Khoa Học và Công Nghệ Môi Trường (Environmental Science & Technology), chỉ ra các nước như Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam đang đứng đầu về mức độ hấp thụ vi nhựa trên toàn cầu, bắt nguồn từ việc tiêu thụ nhiều hải sản.
"Người dân Đông Nam Á rất phụ thuộc vào thực phẩm được đóng gói bằng nhựa" - ông Deo Florence L. Onda, phó giáo sư tại Viện Khoa học biển, Đại học Philippines Diliman, nhận định. Theo ông Onda, chỉ cần một vết xước nhỏ trên bao bì cũng có thể tạo ra vô số hạt vi nhựa, và chúng dễ dàng hòa lẫn vào thực phẩm và đồ uống.
Hệ thống xử lý còn yếu kém
Theo CNA, nguyên nhân dẫn đến hiện trạng trên một phần là do hệ thống xử lý rác thải nhựa còn nhiều hạn chế.
Năm 2022, Tổ chức môi trường Ecoton phát hiện vi nhựa hiện diện trong gần như tất cả 68 con sông được khảo sát ở Indonesia. Trong khi đó, ở Philippines, không có quy định bắt buộc các nhà máy xử lý nước phải loại bỏ vi nhựa.
Song song đó là sự bùng nổ đô thị hóa khiến nhiều khu dân cư không có thùng rác hay trung tâm thu gom. Nhiều người dân chọn cách xả rác trực tiếp xuống sông, cống rãnh.
Nghiêm trọng hơn, ngay cả khi rác đã thu gom, nhựa trong bãi rác sẽ phân rã thành vi nhựa rồi trôi ra kênh rạch, biển hoặc ngấm vào đất.
Nguồn tin cho biết bãi rác Bantar Gebang (Jakarta) hiện đã chứa hơn 45 triệu tấn rác và đang chạm ngưỡng quá tải. Trong khi đó, Philippines, Malaysia và Việt Nam vẫn nhập khẩu rác nhựa từ các nước phát triển để phục vụ ngành tái chế - nhưng không phải loại nào cũng được xử lý đúng cách.
Bãi rác Bantar Gebang của Indonesia là bãi rác lớn nhất Đông Nam Á, trải rộng trên diện tích 110ha, tương đương khoảng 200 sân bóng đá - Ảnh: CNA
Kẻ thù âm thầm của sức khỏe
Khi công nghệ sinh học và y tế ngày càng phát triển, các nhà khoa học bắt đầu hiểu rõ hơn về tác động nghiêm trọng của vi nhựa tới sức khỏe con người.
Theo bác sĩ John Paul Ner, một số vi nhựa siêu nhỏ có thể lọt vào máu, thậm chí vượt qua hàng rào bảo vệ não. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy vi nhựa có thể gây rối loạn nhận thức, tăng nguy cơ mất trí nhớ gấp 36 lần so với người ít tiếp xúc.
Nhiều nghiên cứu trên chuột cũng cho thấy chỉ sau ba tuần tiếp xúc vi nhựa, chúng đã biểu hiện dấu hiệu sa sút trí tuệ.
Không chỉ ảnh hưởng đến não, vi nhựa còn xuất hiện trong mảng xơ vữa động mạch của hơn một nửa số bệnh nhân tim. Những người này có nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ cao gấp 5 lần.
"Vi nhựa tụ lại có thể gây tắc nghẽn động mạch hoặc làm rối loạn dòng máu" - bác sĩ Pukovisa Prawiroharjo, Đại học Indonesia, nhận định.
Đáng lo hơn, một số hạt siêu nhỏ thậm chí có thể xuyên qua nhau thai, khiến thai nhi có nguy cơ bị nhiễm hạt vi nhựa, từ đó làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính trong tương lai.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay