Đi 99 ngày, một triển lãm lớn và một cuốn sách, nhà báo Bông Mai quá 'lãi'?

Cựu nhà báo, đạo diễn và ca sĩ (chị từng là thành viên nhóm nhạc Con Gái) Bông Mai đã quá "lãi" với chuyến du khảo dọc đất nước của mình? Có thể.

Nhưng có lẽ công chúng cũng rất “lãi” từ hành trình 99 ngày khám phá dọc đất nước bằng ô tô của người phụ nữ ăn chay này.

99 ngày và dự án 10 năm của Bông Mai

Bông Mai bắt đầu hành trình đi dọc đất nước, qua vùng Tây Bắc Bộ, Đông Bắc Bộ, Đồng bằng Sông Hồng, Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long từ ngày 2-2 đến 6-6-2022, tổng cộng 99 ngày trên đường.

Lý do của chuyến đi, chị cho biết chị có mục tiêu sẽ thực hiện chuyến đi vòng quanh thế giới vào năm chị 50 tuổi. Nhưng muốn đi được vòng quanh thế giới thì cần tập dượt bằng chuyến đi dọc đất nước mình.

Bông Mai quyết định nó sẽ là hành trình tìm hiểu trang phục dân tộc của những người phụ nữ sống trong các cộng đồng dân tộc anh em trải dài trên khắp mảnh đất hình chữ S và thu âm các làn điệu dân ca của các dân tộc thiểu số.

Chị dành vài tháng để chuẩn bị cho chuyến đi và một tháng để tìm kiếm, đọc và phân loại các tài liệu từ sách vở đến báo chí, thông tin trên mạng Internet về trang phục cũng như văn hóa của đồng bào các dân tộc.

Rất nhiều hình ảnh quý và những câu chuyện thú vị, gợi nhiều suy nghĩ, Bông Mai đã thu nhận được trong chuyến đi đáng nhớ của đời mình.

Một phần những gì thu lượm được từ chuyến đi, Bông Mai chia sẻ với mọi người qua triển lãm Dám sống một cuộc đời rực rỡ tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam hồi tháng 3-2023.

Và đầu năm 2025 này, chị cho ra mắt độc giả cuốn Du khảo: Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam, cùng với một nhóm các bạn trẻ.

Bông Mai làm cuốn sách trên một tâm thế giản dị: “Muốn có một cuốn sách để lưu lại những tư liệu quý giá này cho tôi, cho bạn bè và cho những ai quan tâm đến văn hóa Việt Nam”.

Và mặc dù chuyến đi thu lượm tài liệu làm sách và triển lãm của Bông Mai chỉ trong 99 ngày, nhưng Bông Mai cho biết đó thực chất là dự án 10 năm của chị.

Mới mẻ trong cách viết về văn hóa

Du khảo: Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam (Nhà xuất bản Chính Trị Quốc Gia Sự Thật) tổng hợp hình ảnh về trang phục truyền thống hiện nay của phụ nữ 35 dân tộc thiểu số trên mọi miền đất nước - những vùng, miền mà tác giả Bông Mai đã có dịp đi qua trong hành trình 99 ngày.

Cuốn sách được làm theo lối sách ảnh được thiết kế đẹp mắt, rất ít chữ, phù hợp với thói quen đọc “ngại” chữ của độc giả hiện nay. 

Những hình ảnh gốc chụp chi tiết từng bộ trang phục của Bông Mai được trình bày lại theo cách nhìn của các bạn trẻ gen Z rất hấp dẫn.

Không chỉ hấp dẫn ở hình ảnh mà sách còn hấp dẫn bởi những mẩu chuyện mà tác giả, một nhà báo đã đi, gặp, ngẫm ngợi và ghi chép lại để bạn đọc cùng nghĩ suy.

Tuy vậy, chính lợi thế câu chuyện này trong sách, đôi khi được sử dụng thiếu tiết chế, có thể gợi cảm giác sách bị quá cá nhân.

“Không nói nó quá hay, quá đặc biệt nhưng là cách làm mới về văn hóa, trẻ trung”, tác giả Bông Mai nói về cuốn sách đầu tay của mình.

Bông Mai cũng khẳng định đây không phải là một tài liệu nghiên cứu văn hóa như các bậc cha chú đi trước đã làm. Nhưng chị mong nó sẽ trở thành tài liệu để tham khảo, để kiểm chứng cho những người làm các dự án về văn hóa có sử dụng các trang phục dân tộc.

5 dân tộc thiểu số có dưới 1.000 người hiện sống ra sao?

Dân tộc Ơ Đu hiện chỉ có 428 người. Dân tộc Brâu chỉ có 525 người, dân tộc Rơ Măm có 639 người, dân tộc Pu Péo có 903 người, dân tộc Si La có 909 người, theo số liệu điều tra về 53 dân tộc thiểu số năm 2019.