Chúng ta biết gì về truyện ngắn?

Sách do Tao Đàn và NXB Hội Nhà Văn ấn hành - Ảnh: L.Điền

... Thì câu hỏi "Biết gì về truyện ngắn?" sẽ dẫn chúng ta vào thế giới của những nhà phê bình và nhận ra điều thú vị: ồ, tầm vóc truyện ngắn thật không phải vỏn vẹn ở chỗ dung lượng con chữ làm nên tác phẩm.

Trên đường hướng đó, quyển Đọc truyện ngắn (nguyên bản tiếng Pháp: Lire la Nouvelle) của Daniel Grojnowski do Tao Đàn vừa ấn hành là một cánh cửa hữu ích để mở vào thế giới của những người đọc truyện ngắn "có nghề". 

Daniel Grojnowski, người Pháp gốc Ba Lan, là tác giả truyện ngắn, cũng là giáo sư, nhà nghiên cứu giảng dạy tại Trường đại học Paris 7.

Nguyên tác Đọc truyện ngắn xuất bản lần đầu năm 1993, nội dung mạch lạc với ba phần chính: Truyện ngắn là gì, Thi pháp truyện ngắn, Bình luận truyện ngắn. 

Tác giả cũng tỏ ra hóm hỉnh khi vừa dốc công thực hiện chuyên luận này vừa dẫn lại lối suy nghĩ: người ta thường gọi truyện ngắn là "cô bé Lọ Lem của văn học". 

Điều này chưa hẳn đúng với khẩu vị văn chương Việt Nam khi hầu hết nhà văn đều thuận tay sáng tác truyện ngắn, tỉ lệ truyện ngắn thường vượt trội hơn so với tiểu thuyết, truyện dài. 

Cho nên một công trình nghiên cứu về truyện ngắn như thế hẳn sẽ được bạn đọc Việt yêu văn học chia sẻ. 

Như hình dung của những người làm sách đã nỗ lực mua tác quyền và tổ chức dịch quyển sách này: cả người đọc và người viết ở nước ta đang còn thiếu nguồn tư liệu nghiên cứu về truyện ngắn.

Vì vậy, cái "biết gì" trong câu hỏi trên kia nếu soi vào nơi quyển sách của Daniel Grojnowski, câu trả lời rất có thể là: chúng ta biết còn ít quá. 

Với hơn 300 trang sách vừa có tính học thuật mà lại rất thường thức này, bạn đọc sẽ thấy mình có cơ sở hơn khi đọc và nhận định về truyện ngắn của đồng nghiệp, của nhà văn mình yêu thích và có lẽ cũng sẽ góp phần vào các cuộc tranh luận văn chương một cách "có lý luận" hơn.