Chạm vào nước mắt, nỗi đau đời của người điệp viên tự nhận mình 'gãy cánh'

Ông Hồ Duy Hùng vốn là lính quân báo thuộc Ban quân báo Quân khu Sài Gòn - Gia Định, Phòng quân báo miền trong kháng chiến chống Mỹ.

Ông hoạt động điệp báo dưới vỏ bọc là phi công trực thăng của quân đội Việt Nam cộng hòa, có nhiệm vụ cung cấp về ban quân báo quân khu tin tức và "mẫu vật" hữu ích mà mình thu thập được.

Trong Gãy cánh điệp viên, người đọc thấy được nhiều câu chuyện khắc nghiệt, khổ cực trong chiến tranh, đi cùng những xúc động, có khi vương trên những trang giấy là giọt nước mắt, ngậm ngùi hy sinh của một người chiến sĩ bay trên bầu trời với khao khát được đấu tranh cho độc lập, tự do.

Như ở chương Những chuyện ở quê nhà, Hồ Duy Hùng khiến trái tim nhiều người đọc run lên khi ông kể "hình ảnh tuổi thơ của tôi còn là hàng chục gò mả của người dân bị máy bay Pháp bắn chết chôn dọc đường từ nhà tôi xuống chợ Hưng Mỹ; là mẹ tôi nhiều đêm ngồi hút thuốc lá với vẻ mặt đăm chiêu sau những ngày bị bắt đi tập trung học "tố cộng" về...".

Đọc bản thảo quyển hồi ký, nhà văn Trầm Hương tâm sự bà có cảm giác như chạm vào nước mắt, nỗi đau, tiếng cười và những nốt lặng cuộc đời của người điệp viên tự nhận mình "gãy cánh": "Nhưng từ đôi cánh gãy, anh đã chở quá nhiều phận người, cưu mang đồng đội, nâng đỡ những bước chân...".

Nhà văn Hồ Duy Lệ, anh trai ông Hùng, xúc động tâm sự rằng gia đình ông khi xưa đông con, rất cơ cực, thường ăn khoai lang và rau để cầm cự. Ông Hồ Duy Hùng rất thương mẹ, cứ sáng nào thấy mẹ gánh nặng là ông đi theo đỡ đần.

Trong Gãy cánh điệp viên, ông dành nhiều trang viết để nói về mẹ mình. Thời chiến tranh, khi đứng trước ranh giới của sự sống và cái chết, của sinh ly tử biệt, người ta nghĩ đến người thân mình đầu tiên và với Hồ Duy Hùng cũng không ngoại lệ.

Hai câu nói của ông trong sách khiến nhiều người có thể phải lặng đi: "Khi bay trên trời, nhiều lần gặp nguy hiểm, người tôi nghĩ đến đầu tiên là mẹ". Và "Nếu cái xác mình được đem về mẹ mình còn đau đớn biết bao. Cái đau của những người hoạt động như mình không là gì so với những người Mẹ".

Rồi từ người mẹ sinh thành bị kìm kẹp trong lòng địch, ông thấu cảm nỗi đau của những người mẹ mất con dọc đường Trường Sơn, trong căn cứ, những người mẹ bên kia chiến tuyến...

Nhà văn Trầm Hương nói: "Hồ Duy Hùng dẫn dắt người đọc hiểu thêm sự hy sinh, chịu đựng vô bờ của những bà mẹ Việt Nam. Trong hồi ký, những dòng viết về mẹ là những dòng chân thực và hay nhất".

Nguyễn Vĩnh Nguyên giới thiệu cuốn sách cuối cùng trong bộ tứ sách khảo cứu về Đà Lạt

Sau 'Đà Lạt, một thời hương xa'; 'Đà Lạt, bên dưới sương mù' và 'Đà Lạt, những cuộc gặp gỡ' thì 'Đà Lạt, thành phố trong album' là cuốn sách cuối trong bộ tứ tác phẩm khảo cứu về Đà Lạt của Nguyễn Vĩnh Nguyên 10 năm qua.