Biến chứng thường gặp trong lọc máu

Ảnh minh họa. Nguồn: upi.com

Chạy thận nhân tạo nghĩa là bệnh nhân cần đến sự trợ giúp của máy lọc thận. Quy trình lọc máu này sẽ được máy lọc làm việc thay thế thận. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều biến chứng.

Mệt mỏi

Cảm giác mệt mỏi, kiệt sức khá phổ biến do sự kết hợp của việc mất chức năng thận bình thường, các phản ứng xảy ra khi lọc máu, chế độ ăn kiêng liên quan đến chạy thận và cả sự căng thẳng, lo âu của bệnh nhân.

Khi xuất hiện tình trạng mệt mỏi, bệnh nhân chạy thận nhân tạo cần khám dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp. Ngoài ra, cần tập thể dục để giảm bớt mệt mỏi như đạp xe, chạy bộ, đi bộ hoặc tốt nhất là bơi lội. Hãy luyện theo chế độ vận động vừa.

Huyết áp thấp

Đây là một trong những biến chứng thường gặp nhất. Nguyên nhân biến chứng là mất nước, thay đổi tốc độ lọc thất thường, tốc độ bơm máu cao, siêu lọc quá mức do đặt mục tiêu đạt "trọng lượng khô" thấp, do dùng thuốc hạ huyết áp, có bệnh lý tim mạch, nhiệt độ dịch lọc cao.

Để hạn chế, cần khắc phục chế độ ăn uống hằng ngày. Nếu đã điều chỉnh chế độ ăn uống rồi mà vẫn chưa cải thiện, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Nhiễm trùng

Nguyên nhân có thể do catheter lâu ngày, vệ sinh máy kém hoặc nguồn nước không đảm bảo. Hoặc dị ứng hóa chất tiệt trùng màng lọc cũng có thể là nguyên nhân.

Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh nếu nghi ngờ có nhiễm khuẩn. Ngoài ra, cần phòng ngừa: Đảm bảo vô trùng khi thao tác kỹ thuật, giữ vệ sinh nơi đặt catheter, không để catheter lâu ngày và rửa sạch màng lọc với nhiều nước.

Chuột rút

Đây là biến chứng chiếm tỉ lệ khá cao. Nguyên nhân là do tình trạng hạ huyết áp; giảm thể tích máu tuần hoàn (dưới trọng lượng khô); tăng cân nhiều; nồng độ Na+ trong dịch lọc thấp; tình trạng  Mg ++, Ca++, K+ trong máu thấp, trước khi lọc máu.

Bệnh nhân gặp triệu chứng chuột rút cần báo gấp cho nhân viên y tế để kịp thời xử lý.

Buồn nôn - nôn

Biến chứng này chiếm tỉ lệ 5-15%. Nguyên nhân của biến chứng bao gồm: Hạ huyết áp; biểu hiện sớm của hội chứng mất quân bình; phản ứng với màng lọc: type A , type B; liệt ruột ở người bệnh đái tháo đường.

Ngứa

Nguyên nhân của biến chứng này có thể do: Dị ứng với màng lọc hay dây máu; viêm gan do thuốc hay do nhiễm virus; lắng đọng trên da các tinh thể: Mg++, Ca++, Phospho…; do cường phó giáp thứ phát.

Tạo cục máu đông

Nguyên nhân có thể do vị trí kim tiêm fistule hoặc catheter tĩnh mạch trung tâm có vấn đề.

Cần lưu ý các triệu chứng của biến chứng này bao gồm: Tăng áp lực tĩnh mạch, máy báo TMP; máu đỏ sẫm trong dây máu hoặc trong bầu nhỏ giọt; fibrin xuất hiện trong bầu nhỏ giọt (dạng "sợi"); có thể thấy cục máu đông hoặc máu đen vón cục trong bầu nhỏ giọt hoặc quả lọc.

Hội chứng mất quân bình

Biến chứng thường xuất hiện trên các đối tượng BUN cao, người lớn tuổi, có tổn thương não trước đó, nhiễm toan chuyển hóa nặng…

Bệnh nhân cần chú ý những triệu chứng điển hình: Nhức đầu, buồn nôn, bứt rứt, không yên, huyết áp cao, mất định hướng, động kinh, hôn mê, có thể tử vong.

Ở các thể biến chứng nặng, bệnh nhân sẽ được chỉ định ngưng lọc máu, chống động kinh và giữ thông đường thở, thở máy.

Các biến chứng liên quan đến kỹ thuật

Phải kể đến các biến chứng do kỹ thuật gây ra như chứng tán huyết, thuyên tắc khí, phản ứng của màng lọc…

Nguyên nhân có thể xem xét đến: Đường dây máu ngoài cơ thể bị vặn, xoắn, gấp…; bơm máu được cân chỉnh không chính xác hoặc hoạt động kém; áp lực âm quá mạnh trong hệ thống dây máu; tắc nghẽn trong bơm máu; khí vào máu theo đường máu về, hoặc catheter trung tâm; không trang bị cảm biến phát hiện khí; người bệnh hít vào khi CVC đang mở ra không khí…

Các kỹ thuật viên, điều dưỡng, bác sĩ… trực tiếp xử lý các trường hợp này.

Nếu bệnh nhân thấy các triệu chứng sau, cần báo với nhân viên y tế: Khó thở; cảm giác nóng/ bỏng rát ở vị trí đường mạch máu hoặc khắp cơ thể; phù mạch; đau lưng, nặng ngực, thở nông, mệt, buồn nôn, nhức đầu, hạ huyết áp, thiếu máu cấp, tăng kali máu…

Ngoài ra, các biến chứng khác như đau ngực, đau lưng, nhức đầu… cũng khá gặp khi lọc thận. Tuy nhiên, cần báo với bác sĩ điều trị vì đây có thể là triệu chứng của các biến chứng khác khi chạy thận như tán huyết, thuyên tắc khí, viêm màng ngoài tim…