Bài chòi Trung bộ được công nhận di sản: buồn vui lẫn lộn

Các nghệ sĩ Đoàn ca kịch bài chòi Bình Định biểu diễn vở Lời ru hai người mẹ - Ảnh: L.ĐOAN

Bên cạnh hình thức chơi bài chòi, trình diễn bài chòi cũng là cách cho người dân cả nước biết đến nhiều hơn loại hình này thông qua nghệ thuật biểu diễn của các đoàn ca kịch miền Trung.

Trong cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên sân khấu cải lương và dân ca kịch chuyên nghiệp toàn quốc 2017 vừa diễn ra tại Đồng Nai tháng 11-2017, các đoàn ca kịch miền Trung khiến người xem ấm lòng khi đưa đến cuộc thi những bạn diễn viên trẻ, đẹp, ca - diễn khá tốt.

Nổi bật là Đoàn ca kịch bài chòi Bình Định và Đoàn ca kịch Quảng Nam. Đoàn ca kịch bài chòi Bình Định có diễn viên trẻ Nguyễn Phương Phú, diễn viên duy nhất đoạt huy chương vàng ở lĩnh vực dân ca kịch với vai Chế Mân (vở Huyền Trân công chúa). 

Phú có vóc dáng sáng đẹp, ca hay, diễn tốt. Anh và vợ, diễn viên Thùy Dung (đoạt HCV cuộc thi Tài năng trẻ 2014 tại Cần Thơ), hiện là đào kép chánh của đoàn. 

Đoàn Thị Hồng Trang (Đoàn ca kịch Quảng Nam) đoạt huy chương bạc vai Vân trong tiết mục Chuyện tình bên dòng sông Thu cũng tạo cảm tình bởi gương mặt đào thương xinh xắn, giọng hát ngọt ngào, khả năng ca - diễn khá tốt.

Mừng vì một bộ môn nghệ thuật truyền thống vẫn còn có được người trẻ giữ lửa đam mê. Nhưng bên cạnh đó vẫn có những nỗi lo. 

ca kịch bài chòi Bình Định ở cuộc thi này có tám tiết mục dự thi,nhưng trong đó có đến hai diễn viên Hoài Thương và Cẩm Hương dự thi vai đứa bé trong vở diễn Đứa con tôi; diễn viên Hồng Diễm và Sử Thành Việt dự thi cùng vở Lời ru hai người mẹ. Thực trạng đó cho thấy sự thiếu hụt kịch bản trầm trọng ở lĩnh vực ca kịch bài chòi.

Chẳng những thiếu kịch bản mà còn thiếu cả đạo diễn, kinh phí dàn dựng cũng eo hẹp. Nhà hát nghệ thuật truyền thống Khánh Hòa có ba diễn viên thi tài năng trẻ. Cả ba cùng thi một vở diễn Đôi dòng sữa mẹ. 

Câu chuyện trong kịch bản đó lại quá cũ. Trưởng đoàn Ngọc Tân cho biết: "Ai lại không muốn có những kịch bản mới, nhưng kinh phí đâu mà dàn dựng, đành phải lấy cái hiện có sẵn mà đi thi".

Trong cuộc thi, nhìn các diễn viên bên bộ môn cải lương xiêm áo rực rỡ, được thiết kế tinh tế và sang trọng mà chạnh lòng khi nhìn các diễn viên ca kịch. Áo công chúa, bà hoàng nào cũng xuống nước, bạc màu. Áo bào của hoàng đế cũng chỉ là mảnh vải mỏng tang, rẻ tiền, loại trang phục mà các diễn viên đoàn nhỏ diễn đình, miếu ở những vùng xa xôi.

Đời sống các diễn viên vẫn còn lắm khó khăn, lương diễn viên được nhận vào hợp đồng chỉ khoảng 3-4 triệu đồng/tháng. Diễn viên Phương Phú cho biết với tiền lương trung bình khoảng 5 triệu đồng/tháng, vợ chồng anh phải chạy sô để cải thiện cuộc sống. Phú đi múa minh họa còn vợ chạy sô hát nhạc bolero. Hồng Trang khá chật vật với đồng lương để nuôi ba con nhỏ. Có điều kiện, cô cũng đi hát tân nhạc để có thêm thu nhập.

Khó là khó thế nhưng khi hỏi Phương Phú có muốn cho con nối nghiệp mình, anh cười rạng rỡ nói: "Con tôi năm nay 4 tuổi, đi diễn chúng tôi vẫn dẫn cháu theo. Cháu cũng tập tành hát theo ba mẹ, thỉnh thoảng cháu cũng đã lên sân khấu. Nếu cháu chịu theo nghiệp ba mẹ thì còn hạnh phúc nào bằng!".

Vậy mới thấy, đã có đam mê thì khó khăn không phải là rào cản, thế nên nghệ thuật truyền thống vẫn được nối dài bởi những tia sáng đó...

TTO - Lúc 15h10 ngày 7-12, phiên họp Uỷ ban liên Chính phủ Công ước 2003, lần thứ 12 của UNESCO tại Hàn Quốc, di sản nghệ thuật Bài chòi Trung bộ Việt Nam đã được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.