Bác sĩ chống sốt rét

Phóng to

Bác sĩ Thiên khám cho bệnh nhi sinh non điều trị tại khoa hồi sức cấp cứu - Ảnh: Lê Dung

Chủ nhân căn phòng đơn sơ này trước đây là bác sĩ Huỳnh Văn Thiên của khoa cấp cứu, bây giờ là giám đốc Bệnh viện 2 Lâm Đồng Huỳnh Văn Thiên. Với ông, trước sao thì nay vẫn vậy. Với người bác sĩ, chuyện căn phòng làm việc không quan trọng bằng chuyện làm gì để cứu người.

Thay đổi cho mọi người

Một người bạn nước ngoài của bác sĩ Thiên khi lần đầu đến bệnh viện để trao tặng trang thiết bị y tế đã thốt lên: “Một sự cố gắng vĩ đại!”. Chỉ với vài chục y bác sĩ, mỗi năm bệnh viện điều trị nội, ngoại trú cho hơn 220.000 bệnh nhân, trong đó có gần 6.000 ca phẫu thuật.

"Kiến thức y học liên tục đổi mới, nếu người bác sĩ không chịu tìm tòi, nghiên cứu thì chắc chắn sẽ bị lạc hậu"

Cách đây năm năm, khi bác sĩ Thiên bắt đầu công việc giám đốc bệnh viện, hàng loạt quyết sách mới đã được áp dụng, trong đó có việc thay đổi cách thức đầu tư thiết bị y tế từ nguồn xã hội hóa. Từ chỗ bệnh viện phải thuê thiết bị của các công ty để đặt tại bệnh viện hoặc phụ thuộc vào máy móc của cá nhân bác sĩ nào đó, nay 50% tiền mua thiết bị sẽ do cá nhân đóng góp, 50% còn lại sẽ trích từ quỹ phúc lợi của bệnh viện. Bác sĩ Thiên giải thích: “Cách làm này đảm bảo từ giám đốc đến lao công hay bảo vệ đều được hưởng lợi từ việc xã hội hóa”. Ban đầu, người đồng tình ủng hộ cũng nhiều nhưng người phản đối cũng không ít. Có bác sĩ đã dứt áo ra đi cùng với những thiết bị hiện đại mà họ đã “xã hội hóa” vào bệnh viện trước đó. Đến nay bằng nhiều nguồn đầu tư, trong đó chủ yếu là xã hội hóa theo hình thức trên, nhiều thiết bị y tế hiện đại đã có mặt tại bệnh viện như máy chạy thận nhân tạo, nội soi tiêu hóa, CT scanner 16 lát, X-quang kỹ thuật số, siêu âm màu 4D... Nhiều bệnh nhân trước phải chuyển lên tuyến trên giờ bệnh viện đã tự xử lý được.

Còn nhớ giữa năm 2011, khi tôi phản ảnh việc nhận phong bì tại khoa sản, ông gặp tôi bảo: “Mình tính xin lại chính xác danh tính của những người có liên quan trong bài viết để xử lý. Nhưng nghĩ lại thôi, đó không phải là cách giải quyết triệt để”. Lúc đó ông đã lặng lẽ làm theo cách riêng của mình: camera theo dõi được lắp tại khoa sản, một vài nữ hộ sinh có điều tiếng đã được luân chuyển sang các khoa, phòng khác...

Con đường mới tưởng xa nhưng đã dần rộng mở. Nhiều đồng nghiệp quay trở lại bệnh viện để tiếp tục con đường chung. Ông dang tay đón nhận với quan điểm đơn giản: “Nếu sự quay về đó có lợi cho bệnh viện, cho bệnh nhân thì tôi không bao giờ vì sự hẹp hòi, vị kỷ của cá nhân mà không chấp nhận!”.

Giải pháp cho sốt rét

TS.BS Huỳnh Văn Thiên sinh năm 1957 tại Sơn Trà, Đà Nẵng. Hiện ông là đại diện duy nhất của tỉnh Lâm Đồng đang được đề nghị Thủ tướng Chính phủ tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc.

Năm 1995, GS.BS H. P. Sauerwein (người Hà Lan) đã giúp ông trong việc tìm nguồn tài trợ để sang Hà Lan làm đề tài nghiên cứu khoa học. Ông nhớ lại: “Trước khi sang Hà Lan, tôi và GS Sauerwien đã thảo luận rất nhiều về đề tài và xây dựng đề cương mình sẽ làm để bảo vệ luận án tiến sĩ. Ngày đầu đặt chân đến Hà Lan, người hướng dẫn của tôi chỉ giới thiệu vỏn vẹn: đây là thư viện, đây là bàn ghế làm việc và đây là những số điện thoại liên lạc khi cần, rồi bỏ đi biền biệt ba, bốn ngày. Tôi thật sự mất phương hướng và chỉ muốn quay về Việt Nam, nhưng cuối cùng tôi cũng tìm thấy hướng đi cho riêng mình. Chín năm sau đó, đề tài luận án tiến sĩ của ông về “Chuyển hóa glucose trong bệnh lý sốt rét” đã được hội đồng phản biện gồm 11 thành viên thuộc khối Cộng đồng chung châu Âu công nhận. Theo quy định, để bảo vệ luận án tiến sĩ ở nước ngoài thì người nghiên cứu phải công bố được cái mới mà thế giới chưa biết. Cái mới trong đề tài “Chuyển hóa glucose trong bệnh lý sốt rét” chính là làm rõ cơ chế hạ đường huyết đối với bệnh nhân sốt rét. Từ đó, đề xuất cách điều trị trên lâm sàng là bảo đảm cung cấp thức ăn qua sonde (đặt ống thông) ngay từ đầu kết hợp với điều trị bằng thuốc. Đây là biện pháp dự phòng tối ưu ngăn ngừa tử vong do biến chứng hạ đường huyết. Hiện nay quan điểm này đã được áp dụng trong phác đồ điều trị bệnh sốt rét tại Việt Nam và ở một số nước trên thế giới có tỉ lệ bệnh sốt rét cao. Với cách đơn giản này, ngay cả những bệnh viện tuyến huyện cũng có thể làm được.

Đôi ba tháng một lần, ông mời các chuyên gia nước ngoài đến nói chuyện chuyên môn và dạy ngoại ngữ cho anh em. Anh em nào tự học và lấy bằng mang về thì ông lại thưởng, dẫu số tiền không nhiều nhưng nó là một động lực mới. “Các bạn trẻ bây giờ quá lãng phí thời gian. Thay vì dành 30 phút để uống cà phê buổi sáng thì nên dành thời gian đó để học bất cứ cái gì đó có ích. Thời của mình kiến thức y khoa chính là tài sản độc quyền của những người thầy có điều kiện đi học ở nước ngoài, còn bây giờ các bạn hoàn toàn chủ động để học hỏi kiến thức. Vậy vì cớ gì mà không học?”.

Từ 2 năm đến hơn 30 năm

Tốt nghiệp Đại học Y dược Huế năm 1982, theo quy định, ông về làm việc tại Bệnh viện huyện Bảo Lộc để “trả nợ” trong thời gian hai năm. Những ngày đầu, khi bạn bè đã đề nghị cho đất để làm nhà nhưng ông từ chối vì chỉ muốn quay trở lại Huế. Ấy vậy mà đã hơn 30 năm rồi, đường đi ngày càng dài, những dự định mới, những kế hoạch đang còn ngổn ngang khiến ông thấy mình không thể dứt bỏ để ra đi. Chỗ riêng tư, ông tâm sự như một sẻ chia tâm huyết: “Cơ hội nằm ngay khối óc và trái tim của mình. Nếu tự mình không định hướng được cho con thuyền của mình thì không có một ngọn gió đồng hành nào có thể giúp được”.

Mỗi sáng, nhân viên trong bệnh viện đều thấy ông đến thật sớm. Vào phòng và tự nấu nửa gói mì trong cái tô nhỏ. Mỗi buổi chiều muộn, ông trở về đi chợ để lo bữa cơm tối cho mình và hai cậu con trai song sinh đang học lớp 4. Cặp táp treo một bên, túi đồ ăn một bên, chiếc Honda 67 cũ kỹ đưa chủ nhân của nó rời công sở trở về nhà thanh thản.