Ấm lòng xôi sắn đầu đông

Phóng to

Xôi sắn trộn mỡ hành - Ảnh: Vân Anh

Mỗi chiều tối tan học, tôi thong dong thả từng vòng xe qua những con phố dài để tận hưởng vẻ đẹp lung linh khi thủ đô lên đèn và hít hà "mùi" Hà Nội. Cơn gió chiều đông se sắt lạnh. Thi thoảng mang đến hương vị ấm áp và thèm thuồng cho người đi đường mỗi khi gió lướt qua những chiếc xe hàng bán khoai nướng, ngô sắn luộc.

Những củ sắn luộc bở tơi, nghi ngút khói thật hấp dẫn khiến tôi nhớ đến quay quắt món xôi sắn trộn mỡ hành của mẹ.

Mùa đông năm nào cũng vậy, mỗi sáng mẹ đều dậy từ sớm để chuẩn bị gánh hàng bán đồ ăn sáng. Gánh hàng của mẹ có nhiều loại xôi lắm, nào là xôi đỗ, xôi gấc, xôi lạc. Loại nào cũng rất ngon, nhưng tôi khoái nhất là xôi sắn trộn mỡ hành.

Những hạt gạo nếp dẻo thơm quyện với vị bùi của sắn thêm chút béo ngậy của hành phi mỡ cùng làn khói mỏng manh sẽ làm ấm lòng hơn trong tiết trời se lạnh. Không quá cầu kỳ nhưng cũng không hề đơn giản để có được một bát xôi sắn ngon lành. Từ việc chọn nguyên liệu cho đến cách chế biến, khâu nào mẹ cũng có bí quyết riêng.

Gạo nấu xôi là loại nếp hương, hạt tròn mẩy. Để sớm hôm sau nấu xôi đi bán, mẹ ngâm gạo từ tối hôm trước. Làm như thế hạt gạo thêm trắng và mềm, khi nấu xôi sẽ dẻo hơn.

Mẹ rất khó tính trong việc chọn sắn bởi xôi sắn có ngon hay không ngoài việc chọn được gạo nếp thơm dẻo thì chất lượng của sắn cũng rất quan trọng. Mẹ thường chọn những củ sắn vỏ còn tươi, khi bấm tay vào có nhựa trắng chảy ra, củ mập mạp. Nếu không biết cách chọn thì dễ nhặt phải những củ sắn để đã lâu, nhựa ngấm vào trong củ khi ăn sắn bị đắng và sượng.

Khi đã chọn được những củ tươi ngon, dùng dao khía theo chiều trôn ốc dọc mình củ sắn. Khéo léo tách bỏ lớp vỏ nâu sần sùi bao ngoài để lộ ra thân sắn trắng ngần, nhẵn bóng. Bổ đôi củ sắn, tước bỏ sợi gân ở chính giữa để lúc nấu xôi ăn không bị dai. Rửa sạch cắt sắn thành nhiều khúc nhỏ rồi bổ miếng cau và đem trộn đều với gạo nếp đã được ngâm vo sẵn.

Trước khi cho gạo nếp và sắn vào chõ đồ chín, mẹ rắc thêm vào đó vài hạt muối trắng, nếu không cho muối thì xôi sẽ rất nhạt và đớ. Đồ đến khi thấy nước bốc hơi thì lấy đũa đảo kỹ cho xôi chín đều. Mẹ bảo phải đảo nhanh tay rồi đậy vung lại ngay, để tránh bị mất hơi và tiếp tục đồ cho gạo chín, sắn bở là được.

Miếng xôi sắn sẽ rất hấp dẫn và ngon hơn khi những hạt gạp nếp hương thơm dẻo cùng vị ngọt bùi của sắn được rưới thêm chút mỡ hành. Những ai sành ăn hơn thì ăn kèm thêm với ruốc tôm nữa.

Hành phi mỡ tưởng chừng như rất đơn giản nhưng thật ra cũng không dễ dàng chút nào, cần phải rất chú ý nếu không sẽ cháy hỏng ngay. Hành củ không đập giập, để nguyên củ thái lát thả ngập trong trong chảo mỡ nóng già, phi thơm đến khi có màu vàng ruộm, giòn tan, vớt ra để khô tơi.

Làm ruốc tôm cũng không quá cầu kỳ, chỉ cần lấy tôm nõn khô rửa sạch đem ngâm trong nước lạnh khoảng nửa ngày. Sau đó, vớt ra cho vào cối từng ít một rồi giã nhỏ. Chú ý là không nên giã tinh nếu không khi làm ruốc sẽ bị vụn mà không bông tơi. Cho tôm đã giã vào đảo tơi, không cần nêm thêm gia vị vì tôm khô thường đã được ướp mắm muối sẵn.

Như thế là xong món xôi sắn trộn mỡ hành ngon tuyệt.

Giờ đây đi học xa nhà, không còn được ấp trong tay nắm xôi sắn gói lá bàng thơm phức nóng hổi của mẹ mỗi sáng đông tới trường, tôi nhớ và thèm lắm. Nhớ sao cái món ăn bình dị, dân dã mà ấm tình người ấy, trên tất cả đó là sự tảo tần và tình yêu của mẹ chứa đựng trong đó.