Văn hóa hay thiên nhiên là hàng hóa thì 'đắp' lên người cũng giống một đôi giày đúng mốt thôi

Sáng 10-11, tại Trường đại học Hoa Sen diễn ra sự kiện ra mắt sách Vẻ đẹp của cảnh sắc tầm thường - Hay vì sao chúng ta cần thay đổi cách thưởng thức thiên nhiên? với tác giả, tiến sĩ Đặng Hoàng Giang.

Tác phẩm mới nhất của Đặng Hoàng Giang mượn những cuộc trò chuyện của đôi bạn trẻ hư cấu là Tò Mò và Suy Ngẫm để chỉ ra hệ lụy từ cách mà con người đang thưởng thức vẻ đẹp của phong cảnh và sinh vật trong thời điểm công nghệ bùng nổ.

Từ đó, mỗi người sẽ lựa chọn cho mình một cách cảm thụ thiên nhiên để thấy rằng cảnh sắc tầm thường cũng có những vẻ đẹp rất đáng trân trọng.

Chúng ta đã đánh mất cảm giác sống trên Trái đất như thế nào?

"Đến với thiên nhiên hay shopping thắng cảnh?" là tựa đề của chương 1 trong sách và cũng là vấn đề mà Đặng Hoàng Giang đặt ra trong buổi trò chuyện.

Theo tác giả, phần lớn con người cho rằng cách để đến với thiên nhiên là đi du lịch.

Vào thập kỷ cuối của thế kỷ 20, trào lưu xê dịch lan ra toàn thế giới. Việt Nam hội nhập và giới trẻ Việt bắt đầu lên xe máy đi phượt.

Người Việt cả trẻ lẫn già đều đã quên lời khuyên của Khổng Tử khi xưa: "Khi cha mẹ còn sống thì đừng có đi chơi xa".

Họ dần nhập tâm với quan điểm của Thomas Cook, một thương gia Anh phát kiến ra ý tưởng tổ chức tour "trọn gói":

"Trong thời đại của đổi thay này, khi mà cả thế giới đang không ngừng chuyển động, ở yên một chỗ là một cái tội...".

"Ở Việt Nam, so với đầu thập niên 1990, lượng du khách nội địa hằng năm đã tăng... hơn 100 lần.

Du lịch trở thành một triết lý sống, một mục tiêu, một hành vi đặc trưng của thời hiện đại. Nó được coi là một nguyên liệu của cuộc sống hạnh phúc, viên mãn" - Đặng Hoàng Giang nhận định.

Khi du lịch trở thành một chỉ dấu của vị thế xã hội thì "những chuyến đi tay không" là không đủ mà phải được tường thuật rộng rãi trên mạng xã hội, gọi theo cách ví von là "sân khấu cuộc đời" của mỗi con người.

Lấy ví dụ về những bức ảnh "sống ảo" trên tuyến tàu Ella-Kandy ở Sri Lanka, một trong những đường tàu hỏa đẹp nhất thế giới, Đặng Hoàng Giang nói: "Chuyến tàu này đi qua những vùng núi non, thác nước vô cùng đẹp và nhiều người đi trên ấy dành toàn bộ thời gian cho việc pose lại theo những dáng chụp hình từ các influencer để ra những bức ảnh ưng ý nhất, thay vì dành thời gian để ngắm nhìn phong cảnh bên ngoài.

Và như vậy, đích đến, dù là văn hóa hay thiên nhiên, trở thành một thứ hàng hóa để tiêu thụ, để 'đắp' lên người giống như một đôi giày đúng mốt thôi.

Chúng ta xài danh lam này, thắng cảnh kia để kể về bản thân và chứng tỏ mình. Thiên nhiên như thế nào không quá quan trọng, quan trọng là những nơi đẹp đẽ đó trở thành đồ trang trí để chúng ta chứng minh là cuộc đời mình đang rất thú vị".

Đặng Hoàng Giang nói về vẻ đẹp của cảnh sắc tầm thường

Qua những cuộc đối thoại, Vẻ đẹp của cảnh sắc tầm thường còn là lời mời gọi chúng ta thay đổi cách cảm nhận thiên nhiên.

Thay vì chỉ trân trọng những phong cảnh "hợp Instagram", tác giả hướng ta tới việc cảm nhận được vẻ đẹp phong phú, bí ẩn của âm thanh, mùi vị; chuồn chuồn, nhện, bướm di cư;

Đầm lầy, hoa tàn hay lúc xấu trời, những điều mà trước kia ta coi là bình thường, thậm chí là tầm thường, xấu xí.

Đặng Hoàng Giang bày tỏ: "Khi xem thiên nhiên là hàng hóa tiêu dùng thì con người sẽ không nhìn nhận đúng và trân trọng những vẻ đẹp thực thụ của chúng, nhất là những thứ không có giá trị hữu hình, không thể quy đổi bằng tiền".

Ví dụ, những cơn mưa, cái ao trước nhà, đống tro tàn xung quanh hay mùi vị của đất trời... cũng có những vẻ đẹp của riêng nó, mà cần phải cảm nhận, lắng nghe thật chậm rãi bằng cả cơ thể và tâm hồn.

Đọc sách mới của Đặng Hoàng Giang: Nhận ra những địa hạt u xám của người trẻ

TTO - 'Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ' - tác phẩm mới nhất của Đặng Hoàng Giang vừa ra mắt bạn đọc vào đầu năm nay.