Tương lai của các tòa soạn

Trong sách Người làm báo - Trí tuệ nhân tạo và tương lai của báo chí, Francesco Marconi - người có công đầu thúc đẩy việc sử dụng AI trong báo chí của Associated Press và Wall Street Journal - đưa ra cái nhìn mới về tiềm năng của công nghệ.

Anh giải thích cách các phóng viên, biên tập viên và tòa soạn ở mọi quy mô có thể tận dụng khả năng mà chúng cung cấp để phát triển những cách kể chuyện mới, kết nối với độc giả.

Trực giác báo chí và trí tuệ máy móc

Thông qua các trường hợp điển hình, Marconi đưa ra những thách thức và cơ hội AI mang lại, đồng thời nhấn mạnh quan điểm AI có thể đẩy mạnh - chứ không tự động hóa - ngành báo chí.

Marconi dẫn số liệu khảo sát của Viện nghiên cứu báo chí Reuters, chỉ ra 78% người được khảo sát tin rằng đầu tư vào AI là cần thiết, trong khi 85% tin nhà báo sẽ giúp các tòa soạn vượt qua những thử thách trong tương lai.

Tác giả cho rằng tương lai của các tòa soạn phụ thuộc vào việc đầu tư vào cả con người và công nghệ, ở đó trực giác báo chí và trí tuệ máy móc có sự hợp tác ăn ý. 

Việc tận dụng máy móc để tìm nguồn tin, phân tích dữ liệu có thể đưa các tòa soạn đến với những chủ đề mới, bổ sung lượng lớn bối cảnh vào việc đưa tin và mở ra kênh giao tiếp minh bạch với bạn đọc.

Ví dụ, tờ Financial Times đã dùng AI để phát triển "She Said He Said", một bot tự động tìm kiếm nguồn tin được trích dẫn trong một bài báo là nam hay nữ.

Hệ thống này hoạt động bằng cách sử dụng thuật toán phân tích văn bản, tìm kiếm các đại từ và tên riêng để xác định giới tính của người được nhắc đến trong một bài báo. Khi phóng viên viết bài, bot sẽ cảnh báo nếu có sự mất cân bằng giới tính trong đó.

Thu thập tin tức qua cảm biến và giành giải Pulitzer

Tác giả sách Người làm báo cũng cho rằng hiện tại nguồn tin không chỉ từ con người mà các thiết bị thông minh như: cảm biến ở xe, thiết bị truyền dữ liệu theo dõi chuyển động cũng có thể cung cấp nhiều bối cảnh hơn cho tin tức.

"Các thiết bị cảm biến thông minh có thể cung cấp dữ liệu về giao thông, thời tiết, mật độ dân số hoặc mức tiêu thụ năng lượng. Với những thiết bị tương tự, người làm báo có thể theo dõi độ rung và tiếng ồn từ các sự kiện. 

Như xác định những bài được yêu thích nhất trong một buổi nhạc hội, trận đấu có ảnh hưởng nhất trong một giải đấu. 

Hay theo dõi độ rung của các công trường để đo mức ảnh hưởng đến dân cư và hoạt động kinh doanh xung quanh" - Marconi phân tích.

Một ví dụ thực tế là tờ South Florida Sun Sentinel đã thu thập dữ liệu qua các thiết bị cảm biến GPS để điều tra các sĩ quan cảnh sát lái xe vượt quá tốc độ khi đang không trong nhiệm vụ. Nhờ phóng sự này họ đã giành được giải Pulitzer cho hạng mục Phụng sự công cộng năm 2013.

Một vài cơ quan báo chí thậm chí còn thử nghiệm các cảm biến ứng dụng AI. Nhà nghiên cứu Stephanie Ho đã hợp tác với chương trình báo chí NYU's Studio 20 phát triển bản chạy thử với các máy quay có cảm biến cho phóng viên và nhiếp ảnh gia Associated Press làm việc ở các sự kiện công cộng lớn.

Các cảm biến này sẽ theo dõi toàn bộ không gian để tìm kiếm các yếu tố kích hoạt, ví dụ như tiếng ồn và khi các yếu tố kích hoạt đó đạt đến một ngưỡng nhất định thì cảm biến sẽ chụp ảnh và gửi email về cho phóng viên.

Tiên tiến là vậy nhưng theo tác giả, có nhiều tòa soạn lại coi chúng như mối đe dọa, nhìn thấy sự biến mất của nghề trong đó. "Dưới góc độ chính xác hơn thì các tiến bộ công nghệ không thay thế cách tìm kiếm tin tức truyền thống mà mở rộng cách tiếp cận dữ liệu và insight của tòa soạn", Marconi nhận định.

Chỉ có làm nghề tử tế thì báo chí mới có quyền lực

‘Quyền lực thứ tư của báo chí có được là do nhân dân tin cậy báo chí mà có. Cho nên chỉ có làm nghề tử tế thì báo chí mới có quyền lực’.