Sâu chít - đặc sản Tây Bắc

Phóng to

Sâu chít ngâm rượu bán ở Mộc Châu (Sơn La) - Ảnh: Thủy OCG

Cách đây vài năm, khi phong trào đi “phượt” chưa bùng cháy như bây giờ, các nhóm đi bụi biết nhau hết cả, không quen mặt nhưng nhớ "nick", nhớ bài, nhớ từng chuyến đi được chia sẻ qua các diễn đàn du lịch nổi tiếng.

Thời đó, anh em hay ngồi tụ tập ở quán Bảo Lâm, trước ở cổng Voi Phục công viên Thủ Lệ, sau chuyển ra đường Kim Mã. Chủ quán tên Nam, yêu Tây Bắc nên các món ăn của quán toàn mang hương vị và đặc sản Tây Bắc. Một trong những đặc sản của quán mà nhiều dân đi thời đó rất mê, chính là sâu chit.

Được giới thiệu như một món “đông trùng hạ thảo” của Tây Bắc Việt Nam mà chủ quán phải cất công nhờ người mua về từ tận Sơn La, Điện Biên. Sâu chít là một loại sâu sống trong cây chít vốn dùng để làm chổi. Hàng năm, đến mùa chít nở hoa, bướm trắng sẽ đẻ trứng vào đọt cây, trứng này nở thành sâu, ăn hết nõn hoa và lớn thành một con sâu chit béo tròn, trắng mọng, dài độ 2 đốt ngón tay.

Đồng bào dân tộc thiểu số người Mông, Dao đỏ, Thái… mỗi khi vào rừng bẻ cây chít về làm chăn, đệm hay làm chổi đều tranh thủ bẻ đọt chít của những cây có dấu hiệu bệnh, không thể ra hoa mang về, tách ngọn lấy sâu chít ra làm thực phẩm, chế biến đủ thứ món ăn.

Sâu chít còn thường được dùng để ngâm rượu. Rửa sạch bằng nước lạnh và nước muối, cho vào bình ngâm với rượu trắng, uống được ngay sau vài giờ. Rượu ngâm càng lâu càng thơm, càng bổ dưỡng và uống càng ngon. Nhiều kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sâu chít là một loại côn trùng có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe con người.

Ngoài việc ngâm rượu, sâu chít cũng có thể sao khô làm thuốc hay nấu cháo. Người Mông còn dùng sâu chít để luộc chung với củ riềng chấm muối hoặc xào với các loại đọt bí, su su.

Ở Bảo Lâm quán, đọt sâu chít dài cỡ trên dưới 30m hấp chấm chẩm chéo là món ăn được các dân đi mê hơn cả. Chẩm chéo được chế biến kỳ công từ nhiều thành phần gồm mắc khén - một loại cây họ hồi có tinh dầu và hương thơm - giã mịn, muối rang khô, ớt bỏ hạt phơi khô cũng giã mịn.

Cầm đọt chít còn nóng hổi, bốc hơi nghi ngút trong cái se lạnh của gió mùa đông Hà Nội, dùng ngón tay tách đôi thân để lần tìm con sâu béo ngậy trốn trong ngọn chít, chấm vào bát gia vị cũng là đặc sản miền Tây Bắc, thật không có gì thú vị bằng.

Loáng một cái, chiếc bàn tre đã ngổn ngang đọt chít, những con sâu trắng ngần, béo mẫm, thơm ngon như mùi cơm mới đã yên vị trong dạ dày những khách lữ hành mê Tây Bắc.

Sau này, khi công dụng của sâu chít ngày càng được nhiều người biết đến, đồng bào ở Sơn La, Điện Biên đã biết bắt sâu chít về ngâm rượu bán cho khách thập phương. Bởi thế, lên Tây Bắc giờ cũng khá dễ dàng tìm mua được món sâu chít đặc sản bổ dưỡng này.

Ngoài việc ngâm trực tiếp với rượu trắng, đồng bào cũng ngâm sâu chít với một vài vị thuốc khác nhằm nâng cao công dụng của loài sâu được ví như “đông trùng hạ thảo” của Việt Nam.