Khu vực dự kiến đường vành đai 4 TP.HCM đi qua đoạn huyện Củ Chi (TP.HCM) - Ảnh: CHÂU TUẤN
Vai trò trung tâm vùng của TP.HCM một lần nữa được thể hiện rõ nét, khi thành phố không chỉ lo phần việc của mình mà còn giữ vai trò "nhạc trưởng" trong toàn bộ tiến trình dự án vành đai 4, trong bối cảnh sáp nhập.
Chính phủ giao TP.HCM chủ trì
Không chỉ là đơn vị có trách nhiệm xây dựng đoạn tuyến vành đai 4 đi qua địa bàn, lần này TP.HCM được Chính phủ giao làm cơ quan có thẩm quyền chủ trì toàn dự án có quy mô liên tỉnh, dài hơn 200km đi qua TP.HCM mới (gồm cả Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương), Đồng Nai và Tây Ninh mới (gồm Long An).
Ngay từ giai đoạn chuẩn bị, TP.HCM đã chủ động lập tổ công tác liên tỉnh do ông Trần Quang Lâm - giám đốc Sở Giao thông vận tải TP.HCM (nay quyền giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM) - làm tổ trưởng.
Tổ công tác đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương, rà soát quy hoạch, chuẩn bị phương án đầu tư hợp lý, đồng bộ. Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án tổng thể nhanh chóng được hoàn tất, trình Chính phủ để trình Quốc hội phê duyệt.
Có thế nói, việc Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư đường vành đai 4 tại kỳ họp này là rất kịp thời, đúng thời điểm, là cánh cửa để các tỉnh và TP.HCM hiện thực hóa quy hoạch đã được phê duyệt.
Vành đai 4 không chỉ là một công trình hạ tầng giao thông đơn thuần, mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn. TP.HCM xác định sẽ giải phóng mặt bằng theo quy mô hoàn chỉnh 8 làn xe, dù giai đoạn 1 chỉ xây dựng 4 làn.
Đây là một bài học rút ra từ các dự án trước. Nếu chậm trễ, chi phí và hệ lụy sau này sẽ lớn hơn nhiều. Theo tính toán của tư vấn, quy mô 4 làn trong giai đoạn đầu là đủ phục vụ đến năm 2049, đảm bảo hiệu quả đầu tư.
Với vai trò "chủ công", TP.HCM không chỉ điều phối tiến độ, mà còn kết nối giữa các tỉnh và các bộ ngành. Trong đó Sở Xây dựng TP.HCM được giao làm chủ đầu tư giai đoạn tiền khả thi, tổ chức phối hợp liên ngành, liên tỉnh theo kiểu một mô hình điều phối vùng, rất cần thiết trong bối cảnh các địa phương ngày càng gắn kết sâu về địa giới, hành chính, kinh tế.
Quy hoạch và giải phóng mặt bằng vành đai 4 - Ảnh: Sở Xây dựng TP.HCM
Trục phát triển vùng có nhiều cơ chế đặc biệt
Dự án vành đai 4 hình thành đúng vào thời điểm vùng Đông Nam Bộ đang được tổ chức lại sau sáp nhập về mặt điều phối quy hoạch và chiến lược phát triển. Các địa phương ngày càng cần một hạ tầng liên kết chặt và hiệu quả để phát triển cùng nhau.
Tuyến vành đai này kết nối hầu hết các trục quốc lộ và cao tốc huyết mạch như TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, TP.HCM - Mộc Bài, TP.HCM - Trung Lương, Thủ Dầu Một - Chơn Thành...
Từ Bến Cát (Bình Dương), xe hàng có thể nhanh chóng xuống Củ Chi, rẽ vào quốc lộ 22 hoặc cao tốc Mộc Bài, rồi tiếp cận cửa khẩu; hoặc tiếp tục đi về phía Nam qua Trung Lương, tới Đồng bằng sông Cửu Long hoặc xuôi về cuối tuyến ra cảng Hiệp Phước, Cần Giờ.
Đặc biệt, tuyến đường sẽ mở không gian phát triển cho hàng loạt đô thị vệ tinh, từ khu đô thị Tây Bắc TP.HCM, Nhơn Trạch - Long Thành (Đồng Nai), Đức Hòa - Đức Huệ (Long An) đến các khu công nghiệp mới ở Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương.
Tổng mức đầu tư cho giai đoạn 1 của dự án là hơn 120.000 tỉ đồng, con số cho thấy quy mô và tầm quan trọng của công trình. Nhưng điều quan trọng là hàng loạt cơ chế đặc biệt sẽ dành cho dự án này để đẩy nhanh tiến độ, tăng hiệu quả đầu tư.
TP.HCM cùng các địa phương được phân cấp mạnh mẽ từ thẩm định, phê duyệt đầu tư công đến quyết định hình thức PPP. Một số thủ tục về kiến trúc cũng được rút gọn.
Những gói thầu tư vấn, giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng tái định cư… được chỉ định thầu thay vì đấu thầu để tăng tốc triển khai. Thậm chí thủ tục về khai thác mỏ vật liệu cũng được cắt giảm đáng kể.
Ngoài ra nếu gặp khó khăn trong triển khai PPP, các địa phương được phép chuyển sang đầu tư công theo quy trình đặc biệt, không phải chờ kỳ họp Quốc hội. Sự linh hoạt trong cơ chế này được ví như "làn gió mới" giúp các địa phương chủ động hơn.
Vành đai 4 kéo gần nhiều đô thị
Vành đai 4 không chỉ rút ngắn đường vận chuyển, mà còn rút ngắn khoảng cách phát triển giữa trung tâm TP.HCM và các khu vực ven, các tỉnh giáp ranh.
Khi tuyến đường này thành hình, không gian đô thị sẽ giãn nở theo trục mới: Nhơn Trạch, Long Thành sẽ không còn "ở xa", huyện Củ Chi, Bến Lức hay Đức Hòa không còn "vùng ven".
Một mạng lưới mới phát triển đô thị, công nghiệp, logistics sẽ hình thành đa dạng, đồng thời chia sẻ áp lực và cơ hội từ TP.HCM.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay