Bệnh nhân rơi vào tình trạng suy thận nặng sau khi dùng viên uống trắng da không rõ nguồn gốc - Ảnh: TRẦN NHUNG
Đây không phải lần đầu tiên Bộ Y tế cảnh báo "nóng" và đưa ra khuyến cáo: "Thực phẩm chức năng hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe chỉ có tác dụng hỗ trợ, bổ sung dinh dưỡng chứ không có khả năng chữa bệnh".
Bùng nổ thực phẩm chức năng, loạn quảng cáo "nổ"
Nhiều người nghe quảng cáo thấy vitamin tổng hợp, vitamin A, C, D, viên sắt, thuốc bổ xương, bổ thận, bổ gan, bổ mắt, bổ não, thuốc đen tóc, thuốc đẹp da, đẹp móng, thuốc chống đột quỵ... cái gì cũng tốt bèn mua dùng hết, mỗi ngày uống 6-8 viên thực phẩm chức năng.
Chưa kể không ít người còn lầm tưởng những sản phẩm của người nổi tiếng quảng cáo là đáng tin cậy, đáng dùng, vội mua uống ngay, đến khi "tiền mất, tật mang" mới giật mình.
Những quảng cáo thường đánh vào tâm lý muốn nhanh chóng khỏi bệnh mạn tính hay đơn giản là bổ sung các chất tốt cho sức khỏe. "Một viên kẹo bằng một đĩa rau" hay "loại sữa có thể chữa bệnh đái đường, bệnh xương khớp"... là những lời quảng cáo "có cánh" khiến người tiêu dùng có thêm niềm tin lựa chọn sản phẩm.
Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế nhấn mạnh hiện nay trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội tràn lan quảng cáo, đặc biệt là trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, Shopee...
Tại đây các TikToker, KOL (Key Opinion Leader), KOC (Key Opinion Consumer) và Influencer quảng cáo thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe với những lời giới thiệu hoa mỹ như "chữa bách bệnh", "thay thế thuốc chữa bệnh", "hiệu quả tức thì".
Những lời quảng cáo như "giúp khỏi bệnh hoàn toàn", "tác dụng nhanh chóng chỉ sau vài ngày", "bài thuốc gia truyền 100% tự nhiên"... đều là những dấu hiệu của quảng cáo thổi phồng.
Điển hình như một loại sữa hạt được chạy quảng cáo trên các nền tảng TikTok do nhiều nghệ sĩ quảng cáo: "Đau nhức xương khớp, thử nhiều phương pháp và tốn nhiều tiền nhưng không hết, mọi người nên sử dụng sữa hạt này sẽ đỡ hẳn tê bì chân tay, nhức mỏi xương khớp"...
Bộ Y tế đã cảnh báo "nóng" nhiều lần và đưa ra khuyến cáo nhưng mạng xã hội vẫn xuất hiện nhiều quảng cáo quá mức, gây nhiễu loạn thông tin.
Công an tỉnh Đắk Lắk có quyết định kiểm tra nhà máy sản xuất kẹo rau được các TikToker nổi tiếng quảng cáo lố trên mạng, gây hiểu nhầm thời gian qua - Ảnh: MINH PHƯƠNG
Nguy cơ nhập viện vì uống thuốc bổ!
Thực tế thời gian qua, không ít trường hợp phải nhập viện do lạm dụng thực phẩm chức năng, đặc biệt là thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Mới đây, Trung tâm Y tế huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ) đã tiếp nhận đồng thời hai bệnh nhân N.T.P.V. (43 tuổi) và T.Q.M. (17 tuổi) trong tình trạng nôn, đau đầu, khó thở, co quắp tay chân.
Theo chia sẻ của gia đình, sau khi uống thực phẩm bổ sung vitamin A do gia đình tự mua, khoảng 30 phút sau cả hai xuất hiện đau đầu, nôn. Sau đó xuất hiện khó thở, chân tay co quắp, tiếp tục nôn và đau đầu nhiều. Tại bệnh viện, cả hai được chẩn đoán theo dõi ngộ độc vitamin A.
Còn Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn từng tiếp nhận bé gái 5 tuổi (ở phường Vĩnh Trại, TP Lạng Sơn) trong tình trạng mệt mỏi, ăn kém, đau khớp gối hai bên.
Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, bệnh nhi được chẩn đoán viêm gan cấp, viêm khớp do lạm dụng thực phẩm chức năng.
Người nhà của bé cho biết vì muốn con phát triển chiều cao nên người mẹ đã tìm mua thực phẩm chức năng tăng trưởng chiều cao cho con sử dụng.
Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga, Bộ Quốc phòng, quan niệm "sử dụng thực phẩm chức năng càng nhiều càng tốt" là sai lầm và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.
Thứ nhất là nguy cơ ngộ độc hoặc dư thừa chất. Một số vitamin và khoáng chất (như vitamin A, D, sắt, kẽm) tích lũy trong cơ thể, dễ gây ngộ độc nếu dùng quá liều. Thừa vitamin A có thể gây đau đầu, tổn thương gan; thừa sắt gây táo bón, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa; vitamin C cũng có thể gây sỏi thận nếu dùng liều cao kéo dài.
Thứ hai là nguy cơ tương tác với thuốc điều trị. Ví dụ: canxi làm giảm hấp thu thuốc kháng sinh, vitamin K làm giảm hiệu quả thuốc chống đông máu.
Thứ ba và hay gặp nhất là tốn kém và phản tác dụng. Cơ thể chúng ta chỉ có thể hấp thu một lượng nhất định mỗi ngày, dư thừa sẽ đào thải qua nước tiểu hoặc tích tụ gây hại. Việc lạm dụng thực phẩm chức năng khiến người dùng chủ quan, bỏ qua chế độ ăn uống cân bằng.
Theo bác sĩ CKII Huỳnh Tấn Vũ, giảng viên khoa y học cổ truyền Trường đại học Y Dược (TP.HCM): "Không nên tự ý dùng thực phẩm chức năng quá mức.
Đặc biệt, các sản phẩm này không phải là thuốc trực tiếp điều trị các vấn đề sức khỏe đang gặp phải nên không thể thay thế cho các thuốc điều trị".
Theo bác sĩ Vũ, nếu trường hợp điều trị bệnh cần dùng thuốc thì thực phẩm chức năng không thể thay thế. Nếu chỉ cần bổ sung dinh dưỡng, dùng thực phẩm chức năng là đủ thì chưa cần dùng tới thuốc. Do vậy cần xác định được khi nào thì dùng thuốc, khi nào thì cần dùng thực phẩm chức năng, có những trường hợp chúng ta cần kết hợp cả hai để có lợi nhất.
Chỉ dùng thực phẩm chức năng khi thực sự cần
Bác sĩ Hoàng khuyến cáo người dân chỉ dùng thực phẩm chức năng khi thực sự cần thiết. Cần xác định nhu cầu thực tế, ví dụ người thiếu chất (do ăn uống kém, phụ nữ mang thai, người già...), người có bệnh lý cần bổ sung theo chỉ định. Chẳng hạn người ít tiếp xúc ánh nắng thì mới nên bổ sung vitamin D; người ăn chay nên bổ sung vitamin B12, sắt, kẽm.
Đặc biệt không tự ý dùng theo "trend" như collagen vì không phải ai cũng cần, omega-3 có thể lấy từ cá biển, chất xơ rất nhiều trong các loại hạt, rau củ... cần phải tuân thủ liều lượng khuyến cáo. Trẻ em, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền cần tham khảo bác sĩ về liều lượng.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay