Phản ánh đúng thực trạng dạy và học văn

Phóng to

Học sinh Trường THPT An Biên (Kiên Giang) sau giờ học - Ảnh: T.T.D.

Nếu hiện tượng điểm thi Sử tuột dốc ở các kỳ thi trước được hiểu theo chiều hướng việc dạy học sử “có vấn đề”, thì lần này “nghi can” nhiều hơn khi kỳ thi có những điểm mới là thi cụm, chấm chéo, là sự đổi mới của đề thi, đáp án.

Nhóm nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu văn hóa, Viện Phát triển bền vững vùng Nam bộ đã thực hiện cuộc khảo sát 828 người ở bốn tỉnh, thành đồng bằng sông Cửu Long (Bến Tre, An Giang, Kiên Giang và TP Cần Thơ) về mục đích đọc sách văn học và thưởng thức văn học cho kết quả thật đáng buồn: chỉ 6,3% những người được hỏi cho rằng đọc sách văn học để yêu môn văn và học tốt môn văn, xấp xỉ với số người đọc sách nhưng không có thu hoạch gì rõ rệt (5,2%). Kết quả này trùng hợp với kết quả thấp bất ngờ điểm thi môn văn kỳ thi tốt nghiệp THPT một số tỉnh thành năm nay. Kết quả thấp môn văn tại các tỉnh thành đó đã thể hiện đúng thực trạng chất lượng dạy và học văn ở bậc phổ thông hiện nay.

Dạy và học văn: thiếu sinh khí

Thiếu sinh khí - đó là thực trạng dạy và học văn trong nhà trường. Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi ghi nhận thực tế học sinh và gia đình không quan tâm môn văn, không muốn cho con theo học văn. Môn văn, giáo viên văn còn bị xem nhẹ ở nhiều trường. Học sinh lười đọc sách văn học.

Khi chúng tôi đặt câu hỏi “khi học văn có tìm đọc sách ngoài chương trình?”, 22,4% học sinh THCS trả lời “rất thích đọc sách văn học”, trong khi số học sinh “chỉ đọc truyện tranh chứ không đọc tác phẩm văn học” là 24%, 36% trong số này “có đọc nhưng rất ít”. Với đối tượng học sinh THPT, may quá tỉ lệ học sinh đọc truyện tranh chỉ 12,3%, thấp hơn số học sinh thích đọc sách văn học (29,2%), 47,2% học sinh có đọc thêm sách văn học nhưng rất ít và 3,8% không quan tâm đến các tác phẩm ngoài chương trình.

Trong khi đó, với câu hỏi “tủ sách văn học nhà trường có đáp ứng nhu cầu của giáo viên, học sinh hay không?”, 62,3% giáo viên và học sinh được hỏi cho rằng tủ sách tại trường còn nghèo nàn, chưa đáp ứng tốt. Không được đọc sách dẫn đến hậu quả: lỗi diễn đạt là yếu kém lớn nhất thể hiện trên bài làm của học sinh ở các kỳ thi. Thực chất khi chấm bài thi môn văn chúng tôi vô cùng thất vọng.

Tôi không có điều kiện chấm thi phổ thông nhưng ở kỳ thi tuyển sinh ĐH, thí sinh là những người đã tốt nghiệp THPT rồi song nói thật, tìm một bài câu văn suôn sẻ, có ý rõ ràng để có thể cho điểm trung bình trở lên là mừng lắm rồi. Tôi đã gặp nhiều sinh viên khi làm khóa luận tốt nghiệp không viết nổi lời cảm ơn ở trang đầu. Thậm chí có trường hợp đơn xin làm khóa luận của một sinh viên được viết thành lời cảm ơn thầy giáo đã giúp mình hoàn thành khóa luận...

Cần thống nhất quan điểm chấm thi

Tôi không có ý áp đặt bằng được kết quả nghiên cứu của mình với thực tế điểm thi quá thấp ở một vài tỉnh. Sự sa sút chất lượng dạy và học văn là thực trạng chung, tôi không ngạc nhiên về kết quả này. Câu chuyện điểm thi thấp rơi vào một vài tỉnh, như ý kiến ông Trần Ngọc Minh, trưởng phòng khảo thí Sở GD-ĐT Trà Vinh: những nơi được giám khảo chấm “thoáng” thì kết quả khả quan hơn. Nếu giám khảo nơi khác chấm đúng đáp án, chấm “chặt” như nhau, kết quả sẽ thấp tương tự. Tôi cho rằng dẫu kết quả trên là bất ngờ nhưng phản ánh đúng thực trạng học sinh học văn hiện nay (không chỉ riêng các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long).

Nhưng vì sao tình trạng điểm thi quá thấp chỉ diễn ra ở một vài tỉnh? Không có sự sát phạt nào ở đây cả! Tôi tin tưởng giám khảo ở Bến Tre, Vĩnh Long, An Giang. Họ, hẳn nhiên đều là những giáo viên có kinh nghiệm, đã chấm thi nhiều năm. Thực tế khi chấm bài văn, nếu học sinh viết được (có thể học sinh viết không sát ý so với đáp án), không ai nỡ chấm điểm thấp. Không ai nỡ sát phạt học trò, tôi tin vào trình độ chấm bài của họ.

Đề thi chung, đáp án chung, giám khảo phải chấm bài nghiêm túc, trách nhiệm với bài làm học trò trên cơ sở đáp án. Vấn đề còn lại là thực tế nơi này chấm thoáng, nơi kia chấm chặt mà thôi. Đó là điều không công bằng trong thi cử, thiệt thòi thuộc về học sinh những nơi được chấm chặt.

Nếu Bộ GD-ĐT muốn thực hiện kỳ thi “hai trong một”, việc chấm thi phải đảm bảo khách quan, điểm thi phải đánh giá đúng thực chất trình độ học trò. Chúng ta không nên chạy theo thành tích. Còn làm thế nào để thống nhất quan điểm chấm giữa các tỉnh, đó là việc của bộ. Đó cũng là việc phải làm bằng được để đảm bảo công bằng trong thi cử, cũng là cách đảm bảo công bằng quyền lợi cho học trò.