Phải tôn trọng cách viết của tiếng Việt

Phóng to

Bài thơ Quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân in tại trang 79 sách giáo khoa lớp 3 tập 1 - Ảnh: Nguyễn Khánh

GS.TS Nguyễn Đức Dân - Ảnh: Hoàng Hương

Thứ hai, không thể lấy lý do học sinh chưa được học chữ hoa mà sách giáo khoa (SGK) không viết hoa đầu câu và tên người. Quy tắc viết hoa phải được tôn trọng tuyệt đối để tránh định hình trong học trò một mớ hỗn độn về viết hoa, viết thường. SGK cần phải viết hoa, viết thường theo đúng quy tắc cách viết của tiếng Việt, khi dạy giáo viên sẽ giải thích cho học sinh hiểu. Nếu cứ giữ cách trình bày như hiện tại, e rằng sẽ làm học sinh có thói quen tùy tiện trong cách viết hoa.

Riêng câu “Trai gái bản mường cùng vui vào hội”, đại diện NXB Giáo Dục cho rằng: bản và mường đều là cách gọi những cộng đồng dân cư ở miền núi, tương tự xóm làng ở miền xuôi. Điều này là chính xác.

Về câu “Nhà Dế Mèn ở gần bãi cỏ non, còn nhà Sên thì ở ngay trên tàu lá chuối”, tôi cũng cho rằng: học sinh rất dễ nhầm “Sên” là tên người. NXB Giáo Dục giải thích: “Học sinh chưa được học vần “ôc” nên chưa thể đưa chữ “ốc”. Để hiểu nội dung câu văn, học sinh đã có tranh minh họa màu, rất rõ nét ngay bên trên câu văn”. Tôi thấy cách giải thích như vậy chưa ổn. Tranh minh họa để bổ sung chứ không phải thay thế cho chữ, cho từ. Nói như NXB tức là SGK cứ thể hiện sai từ ngữ, học sinh muốn hiểu thì nhìn vào tranh minh họa hay sao?

Vấn đề cuối cùng có liên quan đến cụm từ “thổi xôi”. Đây là vấn đề thuộc về phương ngữ, “thổi” là phương ngữ vùng Bắc bộ, rất ít người dùng. Và nếu dùng cũng dùng trong phạm vi hẹp: thổi xôi, thổi cơm. Trong khi đó, từ “nấu” được nhiều người dùng hơn, phạm vi sử dụng cũng rộng hơn: nấu cơm, nấu xôi, nấu canh, nấu chè, nấu cháo... Do đó, chỉ cần dạy cho học sinh từ “nấu” là đủ; việc đưa từ “thổi xôi” vào SGK như một sự đánh đố học trò các tỉnh phía Nam.

Tuy nhiên, nói như thế không phải cứ phương ngữ là không thể dạy cho học trò. Đối với những tác phẩm bất hủ như Thánh Gióng, Dế Mèn phiêu lưu ký... nhất định phải giữ nguyên những từ địa phương. Tôi lấy ví dụ trong tác phẩm Thánh Gióng phải giữ nguyên từ “tre ngà”. Thêm vào đó, SGK cần giải thích cho học sinh hiểu tre ngà là loại tre màu hơi vàng, nhỏ thôi nhưng rất rắn chắc. Giữ nguyên để học sinh hình dung ra được Thánh Gióng nhổ tre ngà để đánh giặc chứ không phải loại tre bình thường.

Cuối cùng, qua những ý kiến khác nhau về SGK Tiếng Việt lớp 1 mới thấy rất cần có nhiều bộ SGK. Mỗi bộ SGK có thể phù hợp với một vùng, miền khác nhau và người giáo viên có quyền chọn lựa một bộ sách phù hợp nhất với học sinh của mình.

Xét về mặt quy tắc thì cách đọc - viết tiếng Việt phải luôn luôn chính xác trong mọi trường hợp, nhất là SGK càng không được quyền viết sai. Các nhà viết sách tuân thủ theo quy ước sư phạm nhưng quy ước ấy không thể đặt lên trên quy tắc về cách đọc, cách viết tiếng Việt.

------------------------------------

* Tin bài liên quan: