​Nguy cơ bệnh tật từ béo phì

Các nghiên cứu y khoa cho thấy, những người bị tăng cân và đang gặp tình trạng thừa cân, béo phì sẽ có tỷ lệ bệnh tật cao hơn ở người bình thường, đặc biệt là các bệnh mạn tính không lây nguy hiểm. 

Theo các nhà khoa học, béo phì là tình trạng tăng trọng lượng cơ thể mạn tính do tăng khối lượng mỡ quá mức và không bình thường, liên quan đến dinh dưỡng và chuyển hóa. 

Nguyên nhân chính của thừa cân béo phì là do sự mất cân bằng giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao. Người có nguy cơ cao bị thừa cân béo phì bao gồm:

- Thói quen ăn uống: người có thói quen dùng thức ăn nhanh, thức ăn giàu năng lượng, ăn nhiều chất béo, ăn ít rau, uống nhiều nước ngọt, bia rượu…

- Thói quen vận động: do nghề nghiệp tĩnh tại hoặc hạn chế vận động do tuổi tác. Giảm hoạt động thể lực nên sử dụng năng lượng ít dẫn đến dư thừa và tích lũy.

- Di truyền: có nhiều bằng chứng kết luận di truyền có đóng vai trò trong bệnh béo phì. Gia đình có bố và mẹ béo phì thì con bị béo phì đến 80%, có bố hoặc mẹ béo phì thì con béo phì thấp hơn 40%, và bố mẹ không béo phì thì chỉ 7% số con bị béo phì.

Điều đáng lo ngại là khi bị béo phì, nhiều người chỉ quan tâm đến những ảnh hưởng dễ thấy về ngoại hình và vóc dáng mà quên mất tác hại béo phì chính là những hệ lụy về sức khỏe và mọi mặt của đời sống. 

- Tăng nguy cơ tiểu đường: Một trong những căn bệnh là hệ lụy của béo phì đó chính là bệnh tiểu đường. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng lượng insulin để làm giảm đường huyết ở người béo phì thấp hơn người bình thường và đó chính là nguyên nhân tại sao người bị tiểu đường phần lớn là người béo phì.

- Tăng huyết áp: Huyết áp ở những người béo phì rất dễ tăng, nếu đột ngột tăng hàm lượng cholesterol sẽ rất nguy hiểm.

- Các bệnh về tim: Mỡ bọc lấy tim là tình trạng rất dễ xảy ra ở những người béo phì ở cấp độ cao, dẫn đến tim khó co bóp. Mỡ cũng làm hẹp mạch vành, cản trở lượng máu vận chuyển đến nuôi tim, gây nhồi máu cơ tim rất nguy hiểm.

- Tăng khả năng đột quỵ: Khả năng dẫn đến đột quỵ ở người béo phì cũng cao hơn nhiều lần người bình thường. Người có BMI (chỉ số khối cơ thể) lớn hơn 30 dễ bị tử vong do bệnh tai biến mạch máu não, xơ vữa động mạch. Những người béo phì mức độ thấp cũng phải cẩn trọng nếu có thêm các yếu tố nguy cơ khác (tiểu đường type 2, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu) thì nguy cơ đột quỵ vẫn có thể xảy ra.

- Giảm khả năng sinh sản: Ngoài tăng khả năng mắc những căn bệnh nguy hiểm trên, béo phì còn dẫn đến giảm khả năng sinh sản. Do mô mỡ làm rối loạn buồng trứng, hàng tháng trứng không lớn lên và chín rụng được, cũng như chất lượng trứng kém, hay bị rối loạn kinh nguyệt. Nếu lượng mỡ quá nhiều có thể sẽ lấp kín buồng trứng và gây vô sinh. Đặc biệt béo phì cũng dễ gây hội chứng đa u nang, rất khó thụ tinh, hoặc mang thai thì cũng rất dễ sảy thai.

- Giảm chức năng hô hấp: Béo phì dẫn đến lượng mỡ tích tụ nhiều ở cơ hoành, làm cơ hoành kém đàn hồi và uyển chuyển, đồng thời sự thông khí giảm, gây khó thở, khiến não thiếu ôxy để hoạt động, tạo hội chứng Pickwick (ngủ cách quãng suốt ngày đêm, lúc ngủ lúc tỉnh). Những người béo phì ở cấp độ cao hay béo bụng và có cổ quá bự dễ dẫn đến tình trạng ngừng thở khi ngủ hay quên hô hấp rất nguy hiểm.

- Các bệnh về đường tiêu hóa: Người béo phì dễ bị bệnh túi mật, có bất thường về gan, suy giảm chức năng gan, tăng khả năng gan nhiễm mỡ, ruột nhiễm mỡ, nhu động ruột giảm (gây đầy hơi, táo bón); hệ mạch ở ruột bị cản trở, gây trĩ... Tóm lại là khi béo phì thì chức năng hệ tiêu hóa sẽ giảm đi đáng kể.

- Tăng nguy cơ ung thư: Nam giới béo phì dễ dẫn đến ung thư đại trực tràng, còn nữ giới dễ bị ung thư đường mật, vú, tử cung, buồng trứng. Giảm cân chính là một cách để giảm các căn bệnh nguy hiểm này.

- Tăng viêm xương khớp: Những người béo phì có tình trạng khung xương phải chịu áp lực quá tải, một sức nặng quá lớn của khối lượng cơ thể dễ dẫn đến đau nhức hay giảm chất lượng xương. Lượng axit uric ở người béo tăng, dễ gây bệnh gút. Nhiều công trình nghiên cứu đã khẳng định, khi BMI tăng, lượng axit uric huyết thanh cũng tăng theo.

- Suy giảm trí nhớ: Trẻ bị thừa cân, béo phì thường có chỉ số thông minh kém hơn trẻ bình thường. Người lớn có nguy cơ bị Alzheimer cao hơn.

- Giảm tuổi thọ: Các nghiên cứu khoa học gần đây đã chứng minh, béo phì làm giảm 6 - 8 năm tuổi thọ.

Ngoài ra, béo phì còn làm tăng nguy cơ ung thư, sỏi mật, tắc tĩnh mạch, sừng hóa gan bàn tay, bàn chân, rạn da, nhiễm độc thai nghén, khó sinh.

Béo phí đang và sẽ là mối lo ngại cho mọi người. Vì vậy, hãy tập cho mình thói quen sống lành mạnh, cố gắng tập luyện thể thao, đừng để béo phì làm tăng nguy cơ bệnh tật cho bạn và gia đình. Tổ chức Y tế Thế giới cũng khuyến cáo mỗi người cần chủ động kiểm soát cân nặng thông qua duy trì lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý, năng động, thực hành các phương pháp giảm cân khoa học để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.