08/03/2024 16:00 GMT+7

Người thu gom ve chai cần có vai trò xứng đáng trong nỗ lực giảm chất thải rắn

THÁI BÁ DŨNG

Sáng 8-3 diễn ra cuộc họp tham vấn về sự đóng góp của lực lượng lao động phi chính thức, bao gồm lực lượng thu mua, lượm nhặt ve chai, trong nỗ lực giảm thiểu chất thải rắn được diễn ra tại Hội An.

Sự kiện do chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam - nhóm kỹ thuật Bình đẳng giới và bao trùm xã hội của Chương trình Đối tác hành động Quốc gia về Nhựa (NPAP), cùng Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế - IUCN (thông qua Chương trình đối tác chiến lược IUCN-PRO Việt Nam) tổ chức.

Hội thảo cũng nhận được sự tham gia tích cực từ các cơ quan nhà nước, đơn vị nghiên cứu, thành viên của Nhóm Bình đẳng giới và Bao trùm xã hội (như đại diện từ Viện Chiến lược và chính sách (ISPONRE), Đại sứ quán Canada tại Việt Nam, DONRE, UNDP, IUCN...), Văn phòng EPR Việt Nam, PRO Việt Nam (Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam), các nhà tái chế.

20 triệu người thu gom ve chai toàn cầu đang "bị bỏ ngoài lề"

Theo thống kê, trên toàn cầu hiện có khoảng 60% lượng rác thải nhựa được thu gom và tái chế nhờ vào 20 triệu lao động phi chính thức, đa số là những nhóm dễ tổn thương nhất và "bị bỏ ngoài lề" của xã hội.

Tại Việt Nam, khu vực phi chính thức, trong đó đến 90% thành phần là nữ giới, giúp thu gom hơn 30% các loại rác nhựa có thể tái chế, giảm bớt gánh nặng về tài chính cho các đơn vị thu gom chính thức và xa hơn là tiềm năng giảm thiểu chi ngân sách công cho việc thu gom và xử lý chất thải.

Để hình thành nền kinh tế tuần hoàn nhựa và thực hiện các kế hoạch quốc gia, việc đảm bảo cho những người lao động phi chính thức có nhiều cơ hội cải thiện sinh kế và hỗ trợ họ chuyển dịch sang hệ thống quản lý chất thải chính thức là hết sức cần thiết.

Bà Ramla Khalidi, trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, khuyến nghị: "Khu vực phi chính thức phải được coi là một phần của bất kỳ giải pháp nào, và có thể giúp các nhà sản xuất đạt mục tiêu tái chế.

Khối này còn bao gồm một số lực lượng khác trong chuỗi giá trị nhựa như: vựa thu mua, cửa hàng phế liệu, người phân loại rác, thậm chí cả các hợp tác xã bán chính thức tại một số tỉnh thành. Vì vậy, tiếng nói của họ cần được lắng nghe và công nhận".

Trong khi đó, trưởng đại diện quốc gia của IUCN ở Việt Nam, ông Jake Brunner cho rằng nhóm lao động nhặt rác, chủ yếu là phụ nữ, vốn đang làm một công việc rất quan trọng là thu gom, vận chuyển và tiền xử lý các loại rác thải.

Vì vậy, theo ông Jake, nhóm này đóng vai trò chính yếu trong nền kinh tế tuần hoàn. Thách thức ở đây là cải thiện điều kiện việc làm và gắn kết họ với hệ thống quản lý chất thải rắn chính thức.

Điều này đòi hỏi cần phải thực hiện hiệu quả việc phân loại rác thải tại nguồn, mở rộng quy mô đầu tư công vào thu gom, xử lý chất thải và thực thi các quy định về chống xả rác".

Khi những người thu mua ve chai được tôn vinh

Trước phiên họp một ngày, các đại biểu và nhóm kỹ thuật đã thăm quan một số mô hình thử nghiệm như "Ngôi nhà Xanh" hay "Cửa tiệm Hạnh phúc" được thiết kế và phát triển bởi những "người hùng thầm lặng"- nhóm thu gom phế liệu ở thành phố Hội An.

Trong ngày 7-3, gần 70 chị em phụ nữ làm nghề thu lượm ve chai tại Hội An và 20 phụ nữ tiêu biểu đã được mời về trung tâm phố cổ để vinh danh. Đây là năm thứ hai việc tôn vinh phụ nữ thu mua ve chai nhân dịp 8-3 được diễn ra ở Hội An.

Tại chương trình này, các đơn vị một lần nữa nhấn mạnh việc mô hình kinh tế tuần hoàn hiện đang nhận được nhiều mối quan tâm. Hoạt động thu lượm ve chai chính là "hình thức sơ khai của kinh tế tuần hoàn".

Những người làm công việc thu lượm ve chai (đa số là phụ nữ) ngày càng nhận được sự quan tâm nhiều từ xã hội. Nhóm đồng nát, ve chai dù thuộc nhóm lao động không ổn định nhưng có vai trò rất lớn trong giảm thiểu, tái chế rác thải nhựa. Từ đó, giảm bớt gánh nặng về tài chính cho các đơn vị thu gom.

Tuy nhiên, hiện đời sống của những người làm nghề thu mua ve chai còn khó khăn, điều kiện làm việc còn nhiều rủi ro do môi trường độc hại. Mức độ quan tâm của các ngành, các cấp vẫn còn hạn chế.

Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) thông qua Chương trình đối tác chiến lược IUCN-PRO Việt Nam mong muốn nhóm đối tượng sống bằng nghề ve chai sẽ được kết nối với nhiều bên. Từ đó, nhóm phụ nữ đồng nát ve chai sẽ được cải thiện sinh kế và hưởng lợi từ các chính sách của nhà nước.

Nghề ve chai cao quý như những nghề khác

Ngày 10-9, lần đầu tiên, tại Vechaishow với chủ đề ‘Ve chai: Nghề hay không phải nghề’, các chị làm nghề đồng nát, ve chai chiếm vị trí ‘spotlight’ trên sân khấu và kể chuyện ‘đời đồng nát’ của mình.