Một cụ già đứng trong sân nhà mình khi khói lửa bốc lên sau một cuộc tấn công ở ngoại ô Odessa, phía nam Ukraine, vào hôm 11-3 - Ảnh: AFP
Đó cũng là dòng tít nổi bật trên Đài CNN của Mỹ tuần này trong bối cảnh khói lửa chiến tranh ở Ukraine và Dải Gaza vẫn chưa tắt, dù Tổng thống Mỹ Donald Trump quay lại Nhà Trắng với lời hứa sẽ giúp chấm dứt nhanh chóng xung đột tại hai nơi này.
Giải pháp xa vời
Trong hai tháng qua, ông Trump đã áp dụng cách tiếp cận hoàn toàn khác so với người tiền nhiệm Joe Biden đối với cả hai cuộc xung đột, và trong một số trường hợp đã mang lại kết quả. Tuy nhiên, điều ông chưa làm được là chấm dứt bất kỳ cuộc chiến nào.
Lệnh ngừng bắn ở Gaza, có hiệu lực ngay trước khi ông Trump nhậm chức hôm 20-1, mới đây đã bị phá vỡ sau khi Israel tiến hành các cuộc không kích khiến hàng trăm người thiệt mạng. Trong khi đó Hamas quay lại phóng rocket vào miền trung Israel, khiến căng thẳng nhanh chóng leo thang.
Cũng trong tuần này, trong cuộc điện đàm với ông Trump, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bác bỏ đề xuất ngừng bắn toàn diện trong 30 ngày - thỏa thuận mà trước đó Ukraine, dưới áp lực từ Mỹ, đã đồng ý.
Dù Nga và Ukraine tuyên bố sẵn sàng ngừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nhau, coi đây là bước đầu tiên hướng tới hòa bình, nhưng điều đó không ngăn được các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái từ cả hai phía.
Rõ ràng việc kết thúc chiến tranh luôn khó hơn việc bắt đầu. Theo tạp chí Vox, Hamas và Israel về cơ bản vẫn có những yêu cầu không tương thích về một lệnh ngừng bắn cuối cùng. Trong khi đó, Tổng thống Putin chưa thể hiện bất cứ dấu hiệu nào cho thấy ông muốn kết thúc cuộc chiến theo cách khác, ngoài việc buộc Ukraine phải hoàn toàn đầu hàng.
Ngoại giao khó đoán
Việc sẵn sàng phá vỡ các chuẩn mực và thay đổi chính sách triệt để của ông Trump đôi khi có thể tạo ra kết quả ngoại giao. Chẳng hạn những lời đe dọa về việc rút quân Mỹ khỏi Syria được cho là đã tạo đòn bẩy cho quân đội Mỹ đàm phán một thỏa thuận giữa lực lượng người Kurd và chính quyền mới tại Syria, ngăn chặn một cuộc xung đột đẫm máu mới.
Tuy nhiên, ông Trump đã hứng chỉ trích vì nói chuyện trực tiếp với ông Putin về vấn đề Ukraine, và gần đây hơn là để phái viên của mình đàm phán trực tiếp với Hamas về việc công dân Mỹ bị bắt làm con tin.
Tạp chí Vox lưu ý trước đây các thành viên Đảng Cộng hòa từng chỉ trích ứng cử viên tổng thống Barack Obama vì tuyên bố ông sẵn sàng nói chuyện trực tiếp với các đối thủ của Mỹ "mà không cần điều kiện tiên quyết".
Khi ông Trump bắt đầu đàm phán với Nga hồi tháng 2, ông Samuel Charap, nhà phân tích tại Tập đoàn RAND và là cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, ghi nhận đội ngũ của ông Trump đã "thể hiện ý chí chính trị để khôi phục các kênh song phương" với Nga, nhưng nói thêm họ "đang lao vào vấn đề này khá vội vàng mà không có kế hoạch phối hợp".
Những gì diễn ra trong những ngày qua cho thấy Nga là đối tác khó đàm phán.
Về vấn đề Gaza, chính quyền của ông Trump nhậm chức vào thời điểm giai đoạn 1 của thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel - Hamas đã có hiệu lực. Thế nhưng, giờ đây họ dường như đã từ bỏ nỗ lực duy trì nó.
Cách tiếp cận của ông Trump được đánh giá là xa rời thực tế. Tuyên bố về việc "Mỹ sẽ tiếp quản Dải Gaza, tái định cư người Palestine ở các nước khác và biến dải đất này thành Riviera của Trung Đông" đã làm chệch hướng các nỗ lực xây dựng một kế hoạch khả thi cho tương lai của Gaza, đồng thời vô tình tiếp sức cho các mục tiêu của Israel.
Một số quan chức trong chính quyền ông Trump, gồm cả Cố vấn An ninh quốc gia Mike Waltz, cho rằng tầm nhìn của ông Trump là một chiến thuật gây sức ép để buộc các chính quyền khu vực đưa ra giải pháp của riêng họ.
Nhiều nhà quan sát Mỹ từ lâu cho rằng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chưa bao giờ thực sự muốn tiến xa hơn giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn với Hamas.
"Giống như ông Putin, ông Netanyahu cũng có mục tiêu chính trị", cây bút Stephen Collinson của CNN phân tích.
Tóm lại, cách tiếp cận khó đoán và sự sẵn sàng của ông Trump trong việc phá vỡ những quy tắc bất thành văn của ngoại giao quốc tế đôi khi có thể làm cho đối thủ chịu ngồi vào bàn đàm phán, nhưng sẽ khó đạt được kết quả nếu không gắn với tình hình thực tế.
Chung số phận?
Sự đổ vỡ của thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza cho thấy những hạn chế trong chiến lược ngoại giao của ông Trump.
Các cuộc đàm phán dự kiến tại Saudi Arabia tuần tới giữa Nga và Ukraine - với Mỹ làm trung gian - sẽ là thử thách khó khăn. Đội ngũ của ông Trump đang thúc đẩy lệnh ngừng bắn toàn diện, nhưng nếu không có chiến lược rõ ràng, kết quả có thể tương tự như ở Gaza. H
oạt động ngoại giao phá cách của ông Trump có thể tạo đột phá ban đầu, nhưng vẫn cần chiến lược dài hạn để đạt thỏa thuận bền vững. Kinh nghiệm tại Syria cho thấy phép màu ngoại giao có thể xảy ra, nhưng ít khi lặp lại khi đối mặt với những mục tiêu đối nghịch sâu sắc.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay