Các dân biểu Đảng Cộng hòa vui mừng sau khi siêu dự luật 3B được thông qua ngày 3-7 - Ảnh: Reuters
Hai ngày trước đó, Thượng viện Mỹ thông qua dự luật này với tỉ lệ sít sao 51-50. Điều này cho thấy nội dung siêu dự luật phản ánh những mâu thuẫn sâu sắc trong xã hội Mỹ hiện tại.
Nền móng cho nhiệm kỳ mới
Siêu dự luật Lớn và Đẹp (One Big Beautiful Bill Act - 3B) về bản chất là loạt cải cách sâu rộng về chính sách thuế và chi tiêu ngân sách liên bang. Phiên bản được Hạ viện thông qua dài tận 887 trang, từ lâu đã được xem là đạo luật trọng tâm cho nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump.
Siêu luật 3B là công cụ cụ thể hóa những hứa hẹn chính sách lớn của ông Trump với cử tri Mỹ trong giai đoạn bầu cử, và thực tế nó đã làm được hầu hết các ưu tiên đối nội ông Trump vạch ra.
Với lời hứa cải cách thuế, siêu luật 3B đã gia hạn vĩnh viễn hầu hết khoản cắt giảm thuế cho cả cá nhân và doanh nghiệp được ông Trump đề ra trong nhiệm kỳ đầu tiên. Nó cũng loại bỏ thuế thu nhập cho tiền boa (tiền tip) và tiền làm thêm giờ, mang lại lợi ích cực lớn cho người lao động nhóm ngành dịch vụ.
Ông Trump và Đảng Cộng hòa kỳ vọng những chính sách cải cách này sẽ cải thiện đáng kể thu nhập người dân và doanh nghiệp, giúp kích thích nền kinh tế đi lên.
Với lời hứa siết chặt nhập cư, 3B đổ thêm hơn 170 tỉ USD ngân sách vào hoạt động chống nhập cư. Trong đó 46,5 tỉ USD được chi cho việc xây dựng bức tường biên giới với Mexico, 45 tỉ USD để mở rộng các cơ sở giam giữ người nhập cư…
Về lời hứa cắt chi tiêu chính phủ và thu hẹp thâm hụt ngân sách, 3B chọn cắt 1.000 tỉ USD đối với chương trình bảo hiểm y tế liên bang cho người có thu nhập thấp và người khuyết tật (Medicaid) và 185 tỉ USD cho chương trình tem phiếu thực phẩm (SNAP). Điều kiện hưởng hai chương trình này cũng bị siết chặt.
Dự luật 3B cũng hoàn thành lời hứa với các tập đoàn năng lượng Mỹ khi đưa ra rất nhiều quy định ưu ái về cả thuế và giấy phép cho hoạt động khai thác nhiên liệu hóa thạch. Nó cũng cắt bỏ hơn 500 triệu USD ngân sách phát triển năng lượng sạch được tổng thống tiền nhiệm Joe Biden đề ra, với nạn nhân tiêu biểu là chính sách tín dụng thuế cho người mua xe điện.
Gây tranh cãi lớn
Trên bề mặt, việc thông qua dự luật là chiến thắng vang dội dành cho Đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên không phải ai cũng hài lòng với dự luật trên, như cách ông Lanhee Chen, chuyên gia tại Viện Hoover và cựu cố vấn nhiều quan chức hàng đầu Đảng Cộng hòa mô tả: "Đây là dự luật hiếm hoi có thể vừa là chiến thắng lớn cho một bên vừa tạo ra nhiều bẫy chính trị cho chính bên chiến thắng đó".
Thực tế không có bất kỳ nghị sĩ Dân chủ nào bỏ phiếu ủng hộ 3B ở Quốc hội. Còn về Đảng Cộng hòa, có đến 5 nghị sĩ (3 thượng nghị sĩ và 2 dân biểu) đã bỏ phiếu chống dự luật này.
Một trong những tranh cãi lớn nhất của dự luật là lo ngại tăng mạnh nợ công Mỹ, vốn đã ở mức cao lịch sử. Đông đảo các chuyên gia kinh tế, ngân sách và Đảng Dân chủ cùng nhận định luật thuế mới sẽ khiến ngân sách thất thu hàng ngàn tỉ USD nhưng lại không có biện pháp cắt giảm chi tiêu tương đương.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính đạo luật 3B tăng bội chi ngân sách liên bang 3.400 tỉ USD trong 10 năm tới, đi ngược lại lời hứa giảm nợ công.
Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa và Nhà Trắng một mực phản bác các dự báo này. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và ông Johnson cho rằng các đánh giá bi quan chưa tính đến nguồn thu từ thuế quan và tác động tích cực của tăng trưởng kinh tế các chính sách cải cách mang lại.
Điều tranh cãi thứ hai của dự luật là việc cắt giảm ngân sách cho Medicaid và SNAP. Cách tiếp cận này trực tiếp đi ngược lại lời hứa "không đụng vào các chương trình xã hội", trong đó có Medicaid, để giảm chi ngân sách được ông Trump công khai đưa ra hồi tháng 2.
Hai điểm tranh cãi trên không chỉ bị Đảng Dân chủ chỉ trích mà còn dẫn đến bất hòa trong chính nội bộ Đảng Cộng hòa. Một bộ phận không nhỏ nghị sĩ đảng này e ngại việc cắt giảm Medicaid sẽ làm xói mòn sự tín nhiệm của cử tri vào họ, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào cuối năm 2026, trong đó có hai thượng nghị sĩ Thom Tillis và Susan Collins - những người sẽ hết nhiệm kỳ vào cuối năm 2026.
Ông Tillis cho biết đã cố gắng can ngăn và cảnh báo ông Trump rằng cắt giảm Medicaid sẽ khiến Đảng Cộng hòa mất đa số Hạ viện, khiến hai năm cuối nhiệm kỳ của ông Trump gặp nhiều khó khăn.
Phản ứng của dân Mỹ
Kết quả thăm dò cử tri được Trung tâm Nghiên cứu Pew thực hiện cũng cho thấy cử tri không thật sự mặn mà với 3B. Có đến 49% người được hỏi phản đối siêu dự luật, trong khi chỉ 29% ủng hộ.
Pew khẳng định đa số cử tri phản đối bày tỏ lo ngại rằng đạo luật sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách và gây hại cho những người có thu nhập thấp, trong khi lợi ích thì chỉ người giàu được hưởng.
Tuy nhiên siêu dự luật 3B vẫn đặc biệt được lòng các cử tri ủng hộ phong trào MAGA (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) của ông Trump. Theo khảo sát của Reuters/Ipsos hồi tháng 6, có khoảng 64% đảng viên Cộng hòa được thăm dò đồng ý rằng nước Mỹ cần một tổng thống quyết liệt, có thể nắm quyền mà không bị Quốc hội hoặc tòa án can thiệp quá nhiều.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay