05/06/2025 17:11 GMT+7

Lễ hội Yến sào ở đảo Yến trên vịnh Nha Trang

TRẦN HOÀI

Vừa được vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Lễ hội Yến sào ở đảo Yến (còn gọi là hòn Nội) nằm trên vịnh Nha Trang là một nét văn hóa đặc trưng của người làm yến ở địa phương.

Ngày 5-6, tại đảo Yến cách Nha Trang khoảng 13 hải lý, là nơi hằng năm những người làm yến ở Khánh Hòa và trên cả nước về đây để tưởng nhớ công ơn của những bậc tiền nhân đã tạo nên sản vật được mệnh danh là "vàng trắng", đã diễn ra Lễ hội Yến sào.

Lịch sử 700 năm

Hình thành từ gần 700 năm trước, nghề khai thác và chế biến yến sào trở thành nghề truyền thống của người dân Nha Trang - Khánh Hòa.

Theo sử sách, năm 1328, Đề đốc thủy quân Lê Văn Đạt (thời nhà Trần) là người đã phát hiện các hòn đảo ở vùng biển Bình Khang (Khánh Hòa ngày nay) có yến làm tổ.

Sau đó ông đã cho quân bảo vệ, khai thác và phát triển nguồn tài nguyên quý này, nghề yến ra đời từ đó và ông được suy tôn là thủy tổ nghề yến sào Việt Nam.

Vinh danh 2 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của Yến sào Khánh Hòa

Kế nghiệp ông Lê Văn Đạt là An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang - đình trưởng Bích Đầm và con gái Lê Thị Huyền Trâm - đại đô đốc thủy quân Tây Sơn, đảm nhiệm sứ mệnh bảo vệ, phát triển các đảo yến.

Ngày 10-5 âm lịch năm 1793, trong cuộc chiến bảo vệ chủ quyền trên các đảo yến, Đại đô đốc Lê Thị Huyền Trâm cùng cha và các tướng sĩ đã hy sinh.

Từ đó người dân suy tôn bà là đảo chủ Thánh Mẫu và lập miếu thờ trên đảo Yến, từ đó ngày 10-5 âm lịch được người dân địa phương long trọng tổ chức cúng giỗ Thánh Mẫu, nhằm ghi nhớ công ơn của bà và tướng sĩ Tây Sơn, là ngày tổ chức Lễ hội Yến sào hằng năm.

Phát huy giá trị của nghề truyền thống

Hiện nay, Lễ hội Yến sào trở thành một phong tục truyền thống, gắn liền với đời sống của người làm nghề yến sào ở Khánh Hòa.

Các nghi thức của lễ hội như lễ tế tổ nghề, cúng thần linh bảo hộ nghề khai thác yến, cầu cho mùa khai thác thuận lợi.

Lễ hội Yến sào cũng vừa được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, chính quyền địa phương và các tổ chức nghề yến đã đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và bảo tồn lễ hội.

Ông Lê Hữu Hoàng - phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Khánh Hòa - cho biết Lễ hội Yến sào Khánh Hòa được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã khẳng định vai trò quan trọng của cộng đồng cùng chung tay gìn giữ di sản.

"Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử Yến sào Khánh Hòa là trách nhiệm của cả cộng đồng để tinh hoa được gìn giữ, tiếp nối vững bền và lan tỏa mạnh mẽ trên hành trình hội nhập, đưa thương hiệu Yến sào Khánh Hòa vươn tầm thế giới" - ông Hoàng chia sẻ.