Một nhà máy tái chế tiên tiến ở Mỹ, nơi các cánh tay robot đang phân loại và xử lý kim loại đất hiếm từ các thiết bị điện tử bị loại bỏ, hệ thống quét hỗ trợ AI xác định các vật liệu có giá trị - Ảnh: investingnews.com
Ngày nay, các nhà tái chế thế hệ mới gồm những công ty truyền thống và khởi nghiệp, đang đổi mới phương thức thu gom và xử lý "núi" rác thải điện tử ngày càng lớn, bao gồm máy tính, điện thoại thông minh, TV, thiết bị gia dụng, thiết bị y tế cùng các thiết bị điện tử và công nghệ thông tin khác đã qua sử dụng.
Gần đây nhất, pin xe điện cũ, tua-bin gió và pin Mặt Trời đang tạo đà phát triển mạnh mẽ cho thị trường tái chế. Ngày càng nhiều các nhà tái chế đang khai thác các nguyên tố đất hiếm, chẳng hạn như neodymium, praseodymium, terbi và dysprosium. Đây là những nguyên tố thiết yếu trong việc chế tạo mọi thứ, từ chiến đấu cơ đến dụng cụ điện.
Ông Kunal Sinha, giám đốc bộ phận tái chế tại công ty Thụy Sĩ Glencore đánh giá: "Cho đến gần đây, việc tái chế rác thải điện tử chưa được coi trọng đúng mức như một nguồn cung ứng có ý nghĩa. Nhiều người vẫn đang lơ là và không nhận ra quy mô của vấn đề".
Tình trạng gia tăng rác thải điện tử manh nha từ những năm 1990, khi internet khai sinh nền kinh tế số, tạo ra tăng trưởng theo cấp số nhân của các sản phẩm điện tử.
Xu hướng này được trợ lực mạnh mẽ bởi sự xuất hiện của năng lượng tái tạo, điện hóa giao thông, trí tuệ nhân tạo (AI) và xây dựng các trung tâm dữ liệu. Điều này đồng nghĩa với việc thay đổi thiết bị và vật tư liên tục, kéo theo đó là lượng lớn rác thải điện tử.
Theo ước tính gần đây nhất của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) và tổ chức nghiên cứu UNITAR thuộc Liên hợp quốc, năm 2022, tổng lượng rác thải điện tử trên toàn cầu đạt mức kỷ lục 62 triệu tấn, tăng 82% so với năm 2010. Con số này dự kiến sẽ đạt 82 triệu tấn vào năm 2030.
Báo cáo cho biết Mỹ đã sản xuất gần 8 triệu tấn rác thải điện tử vào năm 2022. Tuy nhiên, chỉ khoảng 15-20% trong số đó được tái chế đúng cách. Theo IBISWorld, ngành công nghiệp tái chế rác thải điện tử đã tạo ra doanh thu 28,1 tỷ USD vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm dự kiến là 8%.
Cơ hội tái chế rác thải điện tử không chỉ giới hạn ở các nguyên tố đất hiếm. Chúng có thể được tái chế để tách vàng, bạc, đồng, niken, thép, nhôm, lithium, coban và các kim loại khác quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
Đồng cũng trở thành yếu tố gây sốt trong xu hướng tái chế. Đầu tháng 7, đồng đạt mức giá cao kỷ lục sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế 50% với đồng nhập khẩu. Mỹ nhập khẩu chưa đến một nửa lượng đồng tiêu thụ và việc tăng thuế nhằm mục đích thúc đẩy sản xuất trong nước.
Thông thường, phải mất khoảng 3 thập niên để một mỏ đồng mới của Mỹ chuyển từ giai đoạn phát hiện sang sản xuất, điều này khiến đồng tái chế trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết, đặc biệt là khi nhu cầu tiếp tục tăng. Theo ước tính của công ty dữ liệu năng lượng Wood Mackenzie, 45% nhu cầu sẽ được đáp ứng bằng đồng tái chế vào năm 2050, tăng từ mức hơn 30% hiện nay.
Các công ty tái chế nước ngoài đã bắt đầu đầu tư vào các cơ sở tại Mỹ. Năm 2022, Wieland của Đức khởi công xây dựng một nhà máy tái chế đồng và hợp kim đồng trị giá 100 triệu USD Shelbyville, Kentucky. Năm ngoái, một công ty Đức khác có tên Aurubis, đã khởi công xây dựng cơ sở tái chế đa kim loại trị giá 800 triệu USD tại Augusta, Georgia.
Trung Quốc sản xuất gần 70% nguồn cung đất hiếm của thế giới. Hơn nữa, 90% công đoạn tinh luyện đất hiếm diễn ra tại Trung Quốc. Họ nhập khẩu đất hiếm từ các quốc gia khác và tinh chế chúng. Vào tháng 4, Trung Quốc đã hạn chế xuất khẩu 7 loại đất hiếm và nam châm liên quan để trả đũa thuế quan của Mỹ.
Các nhóm trong ngành công nghiệp ô tô phương Tây đã bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề bởi lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Hãng Ford (Mỹ) phải đóng cửa các nhà máy do thiếu nam châm. Vào giữa tháng 6, Trung Quốc cấp giấy phép tạm thời 6 tháng cho một số nhà cung cấp ô tô lớn của Mỹ và một số công ty. Xuất khẩu đất hiếm được nối lại, nhưng chậm trễ và vẫn thấp hơn nhiều so với mức đỉnh điểm.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay