Khu nhà lao này được Công an Thừa Thiên - Huế bàn giao để xây dựng Bệnh viện Quốc tế Huế. Chỉ một thời gian ngắn nữa thôi, phần lớn trong quần thể di tích khét tiếng sẽ bị xóa bỏ, dành chỗ cho những kiến trúc hiện đại…
Năm 1899, người Pháp lấy một phần khu đất trại thủy sư triều Nguyễn làm trại giam chính của phủ Thừa Thiên, cái tên Thừa Phủ bắt đầu từ đó. Dưới chính quyền thực dân Pháp đến chế độ Sài Gòn, tên Thừa Phủ trở nên khét tiếng là chốn “địa ngục trần gian”, nơi giam cầm, tra tấn dã man nhiều thế hệ người hoạt động cách mạng, thanh niên, trí thức yêu nước, trong đó có nhiều nhà cách mạng điển hình như đại tướng Nguyễn Chí Thanh, đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhà thơ Tố Hữu…
 Phóng to |
| Hai quả bí gắn ở cổng với ngụ ý “đã vào đây coi như bí đường ra” |
Từ sau năm 1975, nhà lao Thừa Phủ tiếp tục trở thành trại tạm giam của tỉnh Bình Trị Thiên và của tỉnh Thừa Thiên - Huế đến nay.
Nhà thơ Võ Quê, tác giả bài thơ Thừa Phủ ơi, lòng ta hồng biển lửa nổi tiếng, cho biết từng vào nhà lao này trước khi bị đày ra Côn Đảo vào năm 1972. Ông nói: “Tôi cũng thấy xốn xang nhưng đồng thời cũng thấy mừng vì từ nay nhà lao sẽ trở thành bệnh viện và cũng giữ lại một phần thành di tích, một phương án hợp lý của tỉnh Thừa Thiên - Huế”.
Nữ thiếu tá Nguyễn Thị Tân Phúc, phó giám thị trại tạm giam Công an Thừa Thiên - Huế, trong ngày cuối cùng dời trại tâm sự: “Những ngày chuyển trại này tôi chợt nhớ nhiều những chiến sĩ cách mạng, chiến sĩ vô danh, các anh, các chị, các cô, các chú, thậm chí các em nhỏ (cùng cha mẹ) bị giam cầm, tra tấn ở trại giam này. Chia tay cũng thấy thấy bùi ngùi”.
Nhà giam này đã gắn với thiếu tá Phúc suốt 15 năm qua với vai trò giám thị kể từ năm cô 20 tuổi. Và nhà giam này cũng từng là nơi giam giữ, tra tấn bà ngoại của cô…
Theo phương án bảo tồn di tích lao Thừa Phủ đang được lập bởi Bảo tàng Lịch sử cách mạng Thừa Thiên - Huế, ngoài phần lớn diện tích trong số 1,5ha lao Thừa Phủ giao cho Bệnh viện Quốc tế Huế, tỉnh sẽ dành một khoảnh đất gần 560m2 phía đường Lê Lai để giữ lại một vọng gác, một đoạn tường thành xưa, một số phòng giam và nhà giam nhà thơ Tố Hữu biến thành khu lưu niệm di tích, một địa chỉ giáo dục truyền thống cho các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau…
 Phóng to |
| Cổng và tháp canh theo kiến trúc Pháp xưa còn nguyên vẹn |
 Phóng to |
| Bên trong một khu nhà giam chung |
 Phóng to |
| Nhà giam số 9, nơi từng giam giữ nhà thơ Tố Hữu |
 Phóng to |
| Khu biệt giam đối với loại tội phạm nguy hiểm |
 Phóng to |
| Cổng nhà giam các nữ phạm nhân |
 Phóng to |
| Thiếu tá Nguyễn Thị Tân Phúc: "Đến trụ sở mới phấn khởi nhưng cũng rất cảm xúc, cũng thương cho nhà lao này" |
 Phóng to |
| Nhà thơ Võ Quê tần ngần với rất nhiều cảm xúc dạo bên trong lao Thừa Phủ. Ông cũng là một trong những nhân chứng trước rất nhiều tội ác của chế độ cũ tại trại giam này |
 Phóng to |
| Lao Thừa Phủ trong thời kỳ Mỹ chiếm đóng |
|
Thừa Phủ ơi, lòng ta hồng biển lửa! khi mùa đông rớt xuống vai ngườichiếc lá vàng khô chết hồn vuilòng em có đau ơi người tù thiếu nữmanh áo nâu bùn em ép mình đằng sau cánh cửanhững cánh cửa chua ngoagiam hãm bóng chim hiền giọt nước mắt em rưng rức từng đêmta biết em đang vo thành lửa bỏngngày em đến đâyngờ nghệch vô cùngtội tình gìmột sáng ven sônglũ chúng bạo hành emlưỡi lê ghìm đầu súngmẹ rên xiết gào lên uất hậncon tôi! tội nghiệp con tôiHai ơi con đã đi rồivườn hoang cỏ cháy mẹ ngồi khóc con từ đó không còn bay áo mỏngtrên quê hương hào khí ngất Trường Sơntrong khám lạnh lòng càng cao căm phẫnem lớn khôn theo chí căm hờn em đang mơ ngày bứt xiềng bạo lựcđời hồn nhiên hoa bướm thong dongsau cánh cửa nhà giam nụ cười thơm giấy mựctiếng hát em về réo rắt giòng sông ơi người tù thiếu nữ trưa nayđang âm thầm quét lá khô rơi trên vỉa hè Lê Lợihồn em đau trong từng nhát chổi lạnh lùngta biết lòng em đang rực hồng biển lửachờ gió ngày bão lớn thổi bùng lênChí Hòa Tân Hiệp Côn Sơncuồng phong Thừa Phủ cuốn tan ngục tùmắt em sáng nắng mùa thutình long lanh ý ngocem đang mơ ngày bạo quyền ngã gụcxác chúng phơi trên ngưỡng cửa đề laokiêu hùng tóc biếc bay caoem tung nón ráchem gào tự do! ngày mai trên những chuyến đòcó cô con gái học trò sang sôngáo bay thơm má em hồngcờ vươn cao ngọn gióThừa Phủ ơi! Thừa Phủ ơi!Lòng ta hồng biển lửa! |
Và dưới đây là bài thơ Tâm tư trong tù - thơ Tố Hữu - cũng viết tại lao Thừa Phủ:
|
Tâm tư trong tù Cô đơn thay là cảnh thân tù!Tai mở rộng và lòng sôi rạo rựcTôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nứcỞ ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu!Đây âm u đôi ánh lạt ban chiềuLen nhè nhẹ qua rào ô cửa nhỏĐây lạnh lẽo bốn tường vôi khắc khổĐây sàn lim, manh ván ghép sầm u... Cô đơn thay là cảnh thân tù!Tai mở rộng và lòng sôi rạo rựcTôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nứcỞ kia vui sướng biết bao nhiêu!Nghe chim reo trong gió mạnh lên triềuNghe vội vã tiếng dơi chiều đập cánhNghe lạc ngựa rùng chân bên giếng lạnhDưới đường xa nghe tiếng guốc đi về... Ôi! Hôm nay sao nhựa sống tràn trềTrong những tiếng nghe chừng quen thuộc quá!Nghe gió xối trên cành cây ngọn láNghe mênh mang sức khoẻ của trăm loàiTôi mơ hồ nghe tất cả bên ngoàiĐang ríu rít giữa một trời rộng rãiĐang hút mật của đời sây hoa tráiHương tự do thơm ngát cả ngàn ngày...Ôi! Bao nhiêu ảo tưởng của hồn ngâyTôi phút bỗng như quên đời thê thảmỞ ngoài kia... biết bao thân tù hãmĐọa đầy trong những hố thẳm không cùngTôi chiều nay giam cấm hận trong lòngChỉ là một giữa loài người đau khổTôi chỉ một con chim bé nhỏVứt trong lồng con giữa một lồng toChuyển đời quay theo tiếng gọi tự doTôi chỉ một giữa muôn người chiến đấuVẫn đứng thẳng trên đường đầy lửa máuChân kiêu căng không thoái bộ bao giờ!Tôi, hôm nay, dầu xa tạm ngọn cờHồn tranh đấu vẫn còn thôi thúc não!Nơi đày ải là Đắc Pao, Lao BảoLà Côn Lôn thế giới của ưu phiền?Tôi sẽ cười như kẻ sẵn lòng tinGiữ trinh bạch linh hồn trong bụi bẩnTôi chưa chết, nghĩa là chưa hết hậnNghĩa là chưa hết nhục của muôn đờiNghĩa là còn tranh đấu mãi không thôiCòn trừ diệt cả một loài thú độc! Có một tiếng còi xa trong gió rúc... 29-4-1939 |
Đăng ký tại đây
Bình luận hay