Kinh tế Ukraine thích ứng ra sao dưới bom đạn?

Trong bối cảnh khó khăn, Chính phủ Ukraine vẫn khẳng định viện trợ từ các nước và tinh thần của người dân đã giúp họ ngăn chặn một kịch bản xấu hơn.

Vào đầu năm nay, Bộ Kinh tế Ukraine thông báo GDP giảm 30,4% trong cả năm 2022. Các nhà phân tích kinh tế nhận định rủi ro và bất ổn vẫn còn cao, đặc biệt nếu Nga tiếp tục tấn công cơ sở hạ tầng quan trọng ở Ukraine.

Kinh tế Ukraine vẫn khá hơn dự đoán

Theo Bộ trưởng Kinh tế Ukraine, bà Yulia Svyrydenko, đây là mức giảm GDP lớn nhất của Ukraine kể từ khi tách khỏi Liên Xô vào năm 1991. Dù vậy, bà Svyrydenko lưu ý mức giảm này vẫn thấp hơn so với dự báo trước đó.

Bà Svyrydenko ca ngợi "thành công của lực lượng Ukraine ở tiền tuyến, sự phối hợp giữa chính phủ và doanh nghiệp, tinh thần kiên cường của người dân, tốc độ tái thiết cơ sở hạ tầng quan trọng, cũng như hỗ trợ tài chính quốc tế" đã giúp Ukraine vững vàng trên "mặt trận kinh tế".

Cuộc chiến hiện nay đã gây ra chết chóc và tàn phá trên diện rộng, khiến hàng triệu người Ukraine phải rời bỏ quê hương, làm gián đoạn nền nông nghiệp nước này. Chi tiêu quốc phòng của Ukraine cũng tăng vọt vì cuộc chiến.

Ngoài ra, việc tiếp cận các cảng Biển Đen, vốn quan trọng đối với xuất khẩu ngũ cốc và kim loại, bị hạn chế đáng kể.

Theo Hãng tin Reuters, nền kinh tế của Ukraine vốn phụ thuộc vào xuất khẩu, nhưng hoạt động này đã giảm mạnh kể từ khi Nga triển khai "chiến dịch quân sự đặc biệt" từ ngày 24-2-2022.

Đặc biệt, Ukraine là nhà sản xuất và xuất khẩu ngũ cốc lớn của thế giới.

Trong năm 2022, Ukraine cho biết xuất khẩu của họ đã giảm 35% so với năm 2021 và khối lượng hàng hóa xuất đi giảm 38,4% trong năm nay.

Tinh thần thép của người dân Ukraine

Trả lời báo New York Times, tiến sĩ Tymofiy Milovanov - hiệu trưởng Trường Kinh tế Kiev - cho biết hoạt động kinh tế ở Ukraine đã vào guồng thích nghi với thời chiến.

Chẳng hạn, nông dân Ukraine tiếp tục trồng trọt và thu hoạch bất chấp mối đe dọa từ tên lửa và mìn. 

Họ cũng đã điều chỉnh canh tác và thu hoạch nhiều hơn các loại lương thực cần thiết, ví dụ như bắp ngô.

Các lĩnh vực công nghiệp cũng vậy. Các nhà máy sản xuất tất cả mọi thứ, từ nệm đến xe tải, đã di chuyển từ các khu vực phía đông đến biên giới phía tây tương đối an toàn.

Vào mùa hè năm ngoái, hàng trăm loại cây trồng tại các khu vực do Nga chiếm đóng đã được vận chuyển đến phía tây. 

Bên ngoài thành phố Lviv, gần biên giới với Ba Lan, nhiều doanh nghiệp đã tái sinh và xây dựng quan hệ với Liên minh châu Âu.

Các công ty khởi nghiệp công nghệ Ukraine đang viết phần mềm cho các công ty nước ngoài và hiện có tương tác trực tiếp với các công ty lớn ở châu Âu và Mỹ.

Hàng ngàn người Ukraine phải di tản đã thích ứng buôn bán tại nơi ở mới trong Ukraine, cố gắng tạo ra cuộc sống mới và góp phần vào nền kinh tế địa phương.

Và với một phần lớn ngân sách quốc gia được chuyển hướng cho chi tiêu quân sự, hàng trăm doanh nghiệp nhỏ đã mọc lên để phục vụ cho nền kinh tế thời chiến.

Nhu cầu sản xuất đặt hàng hiện đến từ Bộ Quốc phòng, vì vậy doanh nghiệp có thể tham gia sản xuất áo chống đạn, dịch vụ đào tạo y tế hoặc thậm chí là thiết bị an ninh mạng.

Viện trợ tiền mặt từ nước ngoài giúp Ukraine trụ lại

Hồi tháng 12-2022, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cho biết đã cảnh báo nền kinh tế của Ukraine có thể giảm tới 50% trong năm 2022, nếu Nga tiếp tục tấn công cơ sở hạ tầng quan trọng.

Quỹ đầu tư Ukraine (ICU) cho biết nền kinh tế của quốc gia này đã thực hiện "điều không tưởng".

"Giống như quân đội Ukraine trên chiến trường, nền kinh tế Ukraine đã bất chấp những kỳ vọng tồi tệ nhất và đã xoay xở để nhanh chóng thích nghi với thực tế mới", ICU đánh giá.

Sự suy giảm kinh tế của Ukraine chậm lại vào những tháng cuối năm 2022, sau khi Nga rút quân ở một số khu vực phía nam của Ukraine, bao gồm cả vùng Kherson.

Nhìn kỹ hơn, dù cả năm giảm khoảng 30%, GDP Ukraine giảm 34% trong tháng 12-2022, thấp hơn so với mức giảm 37% trong tháng trước đó.

Viện trợ từ nước ngoài cũng góp phần giúp nước này ổn định tài chính và nền kinh tế. 

Kiev cho biết họ đã nhận được khoảng 31 tỉ USD tiền tài trợ và khoản vay nước ngoài trong năm 2022.

Thâm hụt ngân sách của Ukraine vào năm 2023 được lên kế hoạch ở mức 38 tỉ USD và Kiev có kế hoạch trang trải nó bằng viện trợ nước ngoài.

"Các đối tác quốc tế sẵn sàng hỗ trợ chúng tôi không chỉ bằng vũ khí mà còn bằng tiền. Điều cực kỳ quan trọng là duy trì sự ổn định tài chính vĩ mô", bà Olena Bilan, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng đầu tư Dragon Capital, cho biết.

Ngân hàng đầu tư Dragon Capital dự báo kinh tế Ukraine sẽ chỉ suy giảm 5% trong năm nay.

Tổng thống Biden: 'Nga sẽ không bao giờ thắng ở Ukraine. Không bao giờ'

Tổng thống Joe Biden khẳng định Nga sẽ không bao giờ chiến thắng ở Ukraine, và phải đối mặt "ý chí thép" của Mỹ cùng các đối tác.