08/07/2025 07:59 GMT+7

Doanh nghiệp sập bẫy đơn hàng ảo, bị giả mạo tuyển dụng

ĐỨC THIỆN
và 1 tác giả khác

ĐỨC THIỆN

BÔNG MAI

Chưa kịp vui vì được hợp tác với 'khách hàng lớn', nhiều chủ doanh nghiệp lại tá hỏa khi phát hiện bị rơi vào bẫy lừa, thiệt hại nặng về kinh tế. Trong khi đó, nhiều người lao động cũng bị rơi vào bẫy lừa khi tham gia ứng tuyển vào các tập đoàn lớn.

Theo báo cáo từ các tổ chức an ninh mạng, thiệt hại do lừa đảo trực tuyến trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỉ đồng, nhưng tỉ lệ người trình báo vẫn còn rất thấp.

Mất tiền tỉ vì khách hàng ảo

Anh Võ Đáng, chủ một doanh nghiệp quảng cáo, cho biết chỉ trong vài giờ đồng hồ, anh đã bị lừa tổng cộng 157 triệu đồng bởi một nhóm người mạo danh đại diện một trường đại học. Sau khi tự giới thiệu là cán bộ mới phụ trách cơ sở vật chất của trường, thay cho người cũ "đã bị kỷ luật", nhóm này đặt 10 bảng dạy học, sau đó đặt thêm 60 chiếc giường cho sinh viên nội trú.

Nhóm này viện lý do "Bộ Giáo dục và Đào tạo đã duyệt kinh phí, nhưng 7h tối phải có hàng để kịp kiểm tra, sáng mai bộ vào nghiệm thu", yêu cầu anh Đáng thu xếp nhanh. Do không thể sản xuất kịp trong thời gian ngắn, anh Đáng tìm nhiều mối quen để nhờ hỗ trợ nhưng không thành. Đúng lúc đó, "khách hàng" chủ động gửi cho anh 4 số điện thoại "nguồn hàng", nhưng chỉ một số duy nhất bắt máy và báo giá.

Anh Đáng báo lại y nguyên, không ăn chênh lệch, với mong muốn xây dựng mối quan hệ lâu dài với trường đại học. Tổng giá trị đơn hàng (bảng và giường) lên đến 233 triệu đồng. Phía "khách hàng" gửi hình ảnh lệnh chuyển khoản từ ngân hàng lớn để tạo niềm tin. Khi anh phản hồi rằng tiền chưa vào tài khoản, họ giải thích do cuối tuần nên "kẹt" giao dịch.

Phía "nhà cung cấp" lại hối anh phải ứng trước 47 triệu đồng mới kịp giao hàng. Chưa dừng lại, "khách hàng" tiếp tục đặt thêm 60 chiếc nệm, đồng thời thúc giục anh Đáng chuyển thêm tiền để kịp tiến độ.

"Họ liên tục gửi hình ảnh lệnh chuyển tiền giả, tổng cộng tới 470 triệu đồng. Bản thân tôi đã chuyển cho "nhà cung cấp ma" 157 triệu đồng tiền thật", anh Đáng cho biết.

Thấy anh vẫn có khả năng ứng tiền, nhóm này tiếp tục viện lý do sinh viên thiếu mền, gối. Họ đưa giá mỗi bộ (gồm gối ôm, gối nằm và mền) là 4 triệu đồng, đặt 120 bộ (tương đương 480 triệu đồng) và yêu cầu anh chuyển trước 200 triệu đồng.

"Lúc đó tôi giật mình, bắt đầu nghi ngờ. Các yêu cầu ngày càng vô lý. Tôi nhớ lại chuyện làm hợp đồng, chỉnh ảnh bây giờ rất dễ. Tôi xác định mình đã bị lừa, nên lập tức dừng lại", anh Đáng kể.

Sau đó, anh Đáng phát hiện nhiều chủ doanh nghiệp khác trong ngành cũng trở thành nạn nhân với thủ đoạn tương tự. Có trường hợp bị lừa tới 1,2 tỉ đồng.

Nhóm đối tượng vẫn dùng kịch bản cũ: đặt bảng, giường, gối, máy vi tính..., gửi các hình ảnh lệnh chuyển tiền giả để đánh lừa. Anh Vinh, giám đốc một công ty du lịch và tổ chức sự kiện (TP.HCM), cũng cho biết bản thân suýt trở thành nạn nhân của chiêu lừa tương tự.

"Chúng giả danh cán bộ một trường đại học có tên tuổi, nói sắp tổ chức sự kiện lớn, cần đặt hoa tươi và nhiều hạng mục khác, gửi kèm theo là hình ảnh mẫu mã rất giống thật.

Nhưng khi tôi yêu cầu chuyển tiền, họ chỉ gửi hình ảnh lệnh chuyển khoản, viện đủ lý do. May là tôi không gấp nên kịp phát hiện và dừng lại", anh Vinh cho hay.

Doanh nghiệp bị mạo danh, lừa đảo người xin việc

Trong khi đó, nhiều người lao động cũng bị dính chiêu lừa của các nhóm mạo danh là bộ phận nhân sự của các công ty, tập đoàn lớn.

Nạn nhân thường là sinh viên mới ra trường, người đang tìm việc, bị dẫn dụ qua những thông tin đăng tải trên các hội nhóm tuyển dụng, trang fanpage hoặc website giả mạo. Vừa tốt nghiệp đại học, Uyên Vy (23 tuổi) lên Facebook để tìm kiếm các cơ hội việc làm.

Tình cờ, khi vào một trang fanpage tuyển dụng của một tập đoàn sở hữu thương hiệu sữa được nhiều người biết đến, Vy được một "chuyên viên tuyển dụng" giới thiệu quy trình sàng lọc nhân sự của tập đoàn này khá nghiêm ngặt.

Trong đó, vòng 1 sẽ khảo sát trực tuyến và vòng 2 là lãnh đạo trực tiếp phỏng vấn. Sau khi hoàn thành khảo sát, ứng viên nhận được email yêu cầu gửi CV (bản tóm tắt quá trình học và kinh nghiệm làm việc), đồng thời đề nghị cài ứng dụng Signal để trao đổi tiếp.

Trong suốt các cuộc gọi cũng như những tin nhắn được gửi bằng ứng dụng Signal, kẻ gian luôn hứa hẹn Uyên Vy sẽ có "cơ hội phát triển lâu dài", "lương cao", "môi trường chuyên nghiệp".

Từ một ứng viên muốn làm vị trí nhân viên truyền thông với mức lương 12 triệu đồng/tháng cho tập đoàn lớn, Uyên Vy bỗng bị dẫn dắt vào vòng xoáy phải nạp tiền để thực hiện hàng loạt nhiệm vụ, nhận hoa hồng. Cuối cùng, cô bị mất hơn 25 triệu đồng chỉ trong vài ngày.

Lừa đảo tiếp tục hoành hành

Theo báo cáo tình hình an ninh mạng Việt Nam năm 2024 của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, tình trạng lừa đảo trực tuyến tiếp tục hoành hành mạnh khi cứ 220 người dùng điện thoại thông minh, có một người trở thành nạn nhân của lừa đảo, với thiệt hại ước tính lên đến 18.900 tỉ đồng trong năm 2024.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy số nạn nhân bị lừa đảo lớn nhưng số người có thể lấy lại được tiền rất nhỏ. Khi bị mắc bẫy lừa đảo, mặc dù 88,98% người dân cho biết đã ngay lập tức cảnh báo, trao đổi với người thân bạn bè, nhưng chỉ có 45,69% người được hỏi trả lời có báo cáo với cơ quan chức năng, đây là tỉ lệ khá thấp.

Trong khi đó, theo chuyên gia của hiệp hội, việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của bản thân nạn nhân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp.

Theo đó, việc báo cáo sẽ giúp cơ quan chức năng có thông tin kịp thời để điều tra, thu thập bằng chứng, từ đó tăng khả năng truy bắt và xử lý các đối tượng lừa đảo. Việc báo cáo cũng có thể giúp người bị hại phục hồi một phần hoặc toàn bộ tài sản bị chiếm đoạt, đặc biệt khi cơ quan chức năng phong tỏa được tài sản liên quan.

Hơn nữa, mỗi vụ lừa đảo được báo cáo sẽ góp phần vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu về các chiêu trò, phương thức hoạt động của các đối tượng, từ đó cảnh báo cộng đồng, ngăn ngừa các đối tượng tiếp tục thực hiện hành vi lừa đảo, gây thiệt hại cho nhiều người khác.

Ông Vũ Ngọc Sơn, trưởng ban công nghệ Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, cho rằng lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục hoành hành trong năm 2025. Do đó, bên cạnh các biện pháp từ cơ quan quản lý, người dân vẫn cần nâng cao cảnh giác, kỹ năng an toàn khi tham gia không gian mạng.

"Không chia sẻ thông tin cá nhân với những người không quen biết hoặc dịch vụ không tin tưởng. Cần xác minh kỹ lưỡng bất kỳ cuộc gọi hay trao đổi nào liên quan đến chuyển tiền. Sử dụng ứng dụng phòng chống lừa đảo nTrust để lọc và ngăn chặn các số điện thoại lừa đảo, website độc hại", ông Sơn khuyến cao.

Kịch bản cũ, nạn nhân mới

Theo khảo sát mới đây của Google, lừa đảo việc làm là 1 trong 5 hình thức lừa đảo phổ biến nhất trên không gian mạng Việt Nam thời gian gần đây. Những kẻ lừa đảo nhắm đến những người đang tìm kiếm công việc từ xa và cơ hội việc làm với mức thu nhập hấp dẫn.

Theo đó, những kẻ lừa đảo đăng tin tuyển dụng giả trên các trang web tuyển dụng uy tín và mạng xã hội, rồi tiến hành các buổi phỏng vấn video chuyên nghiệp và thực hiện các quy trình giới thiệu chi tiết, thường giả mạo công ty quốc tế trong lĩnh vực giao dịch tiền điện tử hoặc tiếp thị kỹ thuật số.

Ngoài việc yêu cầu các khoản phí trả trước và đánh cắp dữ liệu, cách thức lừa đảo này còn lôi kéo nạn nhân tham gia vào các hoạt động rửa tiền hoặc các hành vi phạm pháp khác. Nạn nhân có thể vô tình bị cuốn vào các giao dịch tài chính hoặc chuyển tiền điện tử, dẫn đến các hậu quả pháp lý nghiêm trọng do dính líu đến hoạt động bất hợp pháp.

Google khuyến cáo người dân Việt Nam cẩn trọng với các đề xuất công việc "quá tốt để thành sự thật", đặc biệt là các lời mời liên quan đến chuyển tiền.

"Các nhà tuyển dụng hợp pháp không bao giờ yêu cầu thanh toán chi phí trong quá trình tuyển dụng hoặc sử dụng tài khoản cá nhân cho công việc kinh doanh", khuyến cáo này khẳng định.

Nhiều thương hiệu lớn bị mạo danh để lừa đảo

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, trong thời gian qua tiếp tục xuất hiện trang Facebook mạo danh Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) để đăng thông tin tuyển dụng với mức lương hấp dẫn, cơ hội thăng tiến nghề nghiệp cao. Tuy nhiên, địa chỉ email nhận tuyển dụng lại không phải của tập đoàn. Petrovietnam cũng đã lên tiếng cảnh báo người dân, đồng thời khẳng định tập đoàn này không đăng tải thông tin tuyển dụng lên các kênh mạng xã hội như Facebook; không sử dụng ứng dụng Signal để trao đổi thông tin...

Một doanh nghiệp nổi tiếng khác là THACO cũng nhận được nhiều phản hồi về tình trạng giả mạo thương hiệu, các doanh nghiệp thành viên, thậm chí cả các công ty tại các tỉnh thành thông qua các hình thức tuyển dụng. Theo đó, những kẻ lừa đảo sử dụng nhiều hình thức tinh vi như: đăng tin tuyển dụng, chạy quảng cáo trên các fanpage giả mạo THACO và các doanh nghiệp thành viên, sử dụng logo, hình ảnh và thông tin của thương hiệu để đánh lừa ứng viên. Liên hệ trực tiếp với ứng viên qua các nền tảng mạng xã hội và các ứng dụng nhắn tin như Signal, Lotus, Telegram... để yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, tham gia các hoạt động tuyển dụng không chính thức. Sau đó, chúng đưa ra các lý do như đặt cọc, phí giữ chỗ, phí đào tạo... để yêu cầu ứng viên chuyển tiền...

Mới đây, nền tảng tuyển dụng việc làm TopCV Việt Nam (TopCV) cũng lên tiếng cảnh báo nhiều trường hợp mạo danh để đăng tin tuyển dụng trên nhiều trang mạng xã hội, website. Kẻ xấu lợi dụng tên tuổi TopCV nhằm tiếp cận người tìm việc với những lời mời làm việc hấp dẫn như: đánh giá sản phẩm, làm việc thời vụ, làm thêm ngoài giờ... với mức lương hấp dẫn, rồi sau đó lừa đảo nạn nhân. Nền tảng quản lý bán hàng Sapo cũng cảnh báo tình trạng mạo danh bộ phận tuyển dụng của Sapo để lừa đảo ứng viên đóng tiền thử việc cũng như nạp tiền, làm nhiệm vụ tích điểm...