Đề xuất bổ sung quy định điều tra, truy tố bị can vắng mặt, hoãn thi hành án tử hình

Chiều 28-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Dự thảo sẽ trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 9.

Bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến nêu thực tiễn xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn nhưng bị can bỏ trốn, truy nã không có kết quả; hoặc bị can ở nước ngoài không thể triệu tập.

Cơ quan tiến hành tố tụng đã có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội và ra kết luận điều tra, đề nghị truy tố/truy tố bị can nhưng vẫn phải quyết định tạm đình chỉ điều tra/tạm đình chỉ vụ án, mà không thể xử lý vắng mặt.

Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến việc giải quyết kịp thời vụ án, xử lý các bị can khác trong vụ án, ảnh hưởng đến việc thu hồi tài sản.

Bộ luật Tố tụng hình sự mới chỉ có quy định về xét xử vắng mặt tại điều 290, chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục này trong giai đoạn điều tra, truy tố.

Để giải quyết vướng mắc này, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng cần xây dựng hướng dẫn trình tự, thủ tục điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt bị can, bị cáo trong những trường hợp đã có đầy đủ chứng cứ để giải quyết vụ án.

Quy định này bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, răn đe các đối tượng phạm tội có ý định bỏ trốn.

Thực tế cơ quan tiến hành tố tụng đã phối hợp, thực hiện điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt nhiều bị can, bị cáo trong các vụ án lớn, thu hồi nhiều tài sản có giá trị lớn, được dư luận nhân dân đồng tình, ủng hộ.

Trong đó có khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt đối với Nguyễn Thị Thanh Nhàn cùng một số người khác trong vụ AIC Đồng Nai.

Có người sau khi bỏ trốn đã về đầu thú và chấp nhận thi hành bản án, quyết định của tòa án, không có khiếu nại, tố cáo, kháng cáo.

Để thể chế hóa yêu cầu nêu trên, có cơ sở pháp lý cụ thể, cần thiết bổ sung ngay về căn cứ, trường hợp điều tra, truy tố vắng mặt trong sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự lần này.

Cụ thể dự thảo bổ sung quy định về điều tra, truy tố vắng mặt theo hướng cơ quan điều tra có thể kết luận điều tra đề nghị truy tố bị can/viện kiểm sát có thể quyết định truy tố bị can khi đã có đủ căn cứ và bảo đảm quyền bào chữa cho bị can theo quy định của bộ luật này trong các trường hợp.

Bao gồm bị can bỏ trốn và việc truy nã không có kết quả; bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập để phục vụ các hoạt động điều tra, hoặc phục vụ các hoạt động nhằm quyết định việc truy tố.

Đồng thời giao viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với bộ trưởng Bộ Quốc phòng, chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các quy định này.

Thẩm tra sau đó, về thủ tục điều tra, truy tố trong trường hợp bị can vắng mặt, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhận thấy thời gian qua xảy ra nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn cho tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Mặc dù cơ quan tiến hành tố tụng có đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội, song bộ luật hiện hành mới chỉ cho phép xét xử vắng mặt.

Chưa cho phép kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định truy tố bị can trong trường hợp bị can bỏ trốn mà việc truy nã không có kết quả hoặc bị can đang ở nước ngoài mà không thể triệu tập về nước để phục vụ hoạt động tố tụng, dẫn đến phải tạm đình chỉ vụ án, ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án cũng như thu hồi tài sản.

Do đó dự luật bổ sung quy định cơ quan điều tra kết luận điều tra đề nghị truy tố/viện kiểm sát quyết định việc truy tố bị can trong 2 trường hợp nêu trên là phù hợp.

Bổ sung thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành

Dự thảo sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến thi hành án tử hình theo kết luận của Bộ Chính trị giải quyết vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tiễn thi hành hình phạt này.

Cụ thể sửa đổi điều 367 của bộ luật về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, theo hướng bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm đối với người bị kết án tử hình, bổ sung trình tự, thủ tục sau khi có hoặc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước.

Bổ sung một khoản để quy định về trình tự, thủ tục tòa án quyết định việc hoãn thi hành án trong thời hạn 2 năm khi có căn cứ theo quy định của pháp luật hình sự.

Bổ sung một khoản để giao chánh án Tòa án nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành điều này.

Cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành với dự thảo luật. Nhưng đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục rà soát nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành.

Đồng thời bám sát việc xây dựng dự án Bộ luật Hình sự cũng đang được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 (có nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình), nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Bộ Công an đề xuất bỏ phạt tử hình 8 tội danh, trong đó có tội tham ô tài sản, nhận hối lộ

Tại dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi, Bộ Công an đề xuất bỏ hình phạt tử hình tại 8/18 tội có mức hình phạt cao nhất là tử hình, trong đó có tội tham ô tài sản, nhận hối lộ.