Bà Trương Mỹ Lan tại phiên tòa phúc thẩm vụ án Vạn Thịnh Phát (giai đoạn 1). Trong phiên tòa sơ thẩm giai đoạn 1, bà Lan đã bị tuyên án tử hình về tội tham ô tài sản - Ảnh: HỮU HẠNH
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo tờ trình, dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi do Bộ Công an xây dựng.
Dự kiến, dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10-2025).
Nhiều bất cập trong các quy định về hình phạt tử hình
Theo tờ trình của Bộ Công an qua tổng kết 8 năm thi hành thấy rằng Bộ luật Hình sự đã góp phần quan trọng trong quản lý xã hội, phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của tổ chức, của Nhà nước và của công dân.
Tuy nhiên, sau hơn 8 năm thi hành, tình hình đất nước đã có nhiều thay đổi lớn về mọi mặt nên quy định của Bộ luật Hình sự đã bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập. Cụ thể các quy định về hình phạt tử hình còn nhiều bất cập.
Theo Bộ Công an, các mức định lượng và loại hình phạt trong các khung có mức hình phạt cao nhất là tử hình ở một số tội danh còn tương đối rộng dẫn đến căn cứ để tuyên hình phạt tử hình còn gặp khó khăn trên thực tế.
Bộ Công an cũng nêu rõ, theo quy định Bộ luật Hình sự hiện hành còn 18 tội danh có mức hình phạt cao nhất là tử hình.
Nhưng thực tiễn thời gian qua cho thấy một số tội danh có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội không cần thiết phải duy trì hình phạt tử hình.
Đồng thời, thực tiễn thời gian qua tòa án cũng không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội danh này, ví dụ tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh… hoặc ít áp dụng như tội tham ô tài sản, nhận hối lộ…
Về phạm vi không áp dụng hình phạt tử hình, tờ trình của Bộ Công an nêu rõ trường hợp người bị bệnh hiểm nghèo như ung thư giai đoạn cuối, nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS đang có nhiễm trùng cơ hội, tiên lượng xấu là những căn bệnh như một bản án tử hình nhưng vẫn phải tạm giam kết hợp điều trị tích cực để chờ thi hành án mà chưa có quy định không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành án tử hình với những đối tượng này.
Về thời hiệu thi hành án tử hình, Bộ luật Hình sự hiện hành quy định cụ thể về thời hiệu thi hành bản án tại điều 60.
Theo đó khi hết thời hạn quy định, người bị kết án không phải chấp hành về bản án đã tuyên, đối với các trường hợp xử phạt tử hình thì thời hiệu thi hành bản án là 20 năm.
Nhưng bộ luật không có quy định sau khi hết thời hiệu thi hành bản án tử hình, người bị kết án tử hình có được chuyển xuống hình phạt khác như: tù chung thân, phạt tù có thời hạn hay được trả tự do và chưa có thủ tục chuyển hình phạt...
8 tội danh đề xuất bỏ hình phạt tử hình, thay bằng chung thân không xem xét giảm án
Từ đó, tại dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi đề xuất dự kiến bỏ hình phạt tử hình và thay bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) tại 5 tội danh.
Việc này thực hiện theo đề án rà soát, đánh giá những bất cập trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Thi hành án hình sự liên quan đến áp dụng hình phạt tử hình và thi hành án tử hình; nghiên cứu giảm bớt tội danh bị áp dụng hình phạt tử hình; tăng cường áp dụng biện pháp chuyển đổi từ hình phạt tử hình sang hình phạt tù của Đảng ủy Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã trình Bộ Chính trị cho ý kiến.
Gồm các tội danh là tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (điều 109 Bộ luật Hình sự). Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (điều 114).
Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (điều 194 Bộ luật Hình sự). Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (điều 250 Bộ luật Hình sự). Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (điều 421 Bộ luật Hình sự).
Bên cạnh đó, đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế hình phạt tử hình bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án ở một số tội danh khác gồm tội gián điệp (điều 110), tội tham ô tài sản (điều 353) và tội nhận hối lộ (điều 354).
"Như vậy, dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại 8/18 tội danh (44,44%) có khung hình phạt tử hình ở Bộ luật Hình sự hiện hành", tờ trình của Bộ Công an nêu rõ.
Đề xuất bổ sung quy định tòa có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 2 năm
Dự luật cũng sửa đổi một số quy định khác liên quan đến hình phạt tử hình. Bao gồm bổ sung quy định về việc tòa án có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 2 năm đối với người bị kết án tại thời điểm tuyên bản án tử hình.
Quy định này theo cơ quan soạn thảo, vừa đảm bảo tính nhân đạo, vừa phù hợp với thực tiễn và giải quyết một số vướng mắc bất cập về thời hạn nêu trên.
Theo tổng kết thực tiễn, trường hợp thi hành án tử hình nhanh nhất cũng mất 16 tháng với bị án không xin ân giảm và 30 tháng với bị án xin ân giảm, nên việc tạm hoãn 2 năm là phù hợp.
Trong 2 năm đó, các đối tượng nêu tại khoản 3 điều 40 Bộ luật Hình sự có thời gian để thực hiện khắc phục hậu quả (nộp 3/4 tài sản tham nhũng để chuyển thành tù chung thân).
Mặt khác, việc quy định thời hạn áp dụng khoản 3 điều 40 Bộ luật Hình sự là 2 năm vừa đảm bảo công bằng tránh việc lợi dụng. Thời hạn 2 năm để xét đơn ân giảm cũng giúp giảm áp lực cho Chủ tịch nước và các cơ quan giải quyết đơn xin ân giảm.
Đồng thời, bổ sung quy định tại điều 60 Bộ luật Hình sự về trường hợp hết thời hiệu thi hành bản án tử hình, theo đó sau khi hết thời hiệu thi hành bản án tử hình, người bị kết án tử hình được chuyển xuống hình phạt tù chung thân hoặc chung thân không xét giảm án.
Bổ sung quy định về thủ tục tố tụng khi người bị kết án được chuyển sang hình phạt tù chung thân hoặc chung thân không xét giảm án.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay