Để văn - thơ Việt Nam hội nhập thế giới

Tấm panô in thơ của nhà thơ Lưu Quang Vũ

* In sai tên bài thơ của LƯU QUANG VŨ:

“Chúng tôi thấy thế là thiếu sót!”

Nhà thơ Hữu Thỉnh - chủ tịch Hội Nhà văn VN - đã nói như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ về nội dung không chính xác trong tấm panô giới thiệu các nhà văn, nhà thơ thời kỳ chống Mỹ được trưng bày trong triển lãm tại buổi khai mạc Hội nghị quốc tế quảng bá văn học VN lần 3 ở Cung văn hóa Hữu nghị Hà Nội.

Tấm panô giới thiệu về nhà thơ Lưu Quang Vũ đã in sai tên bài thơ Ðêm đông chí uống rượu với bác Lâm và bác Khánh, nói về những cuộc chia tay thời loạn thành Ðêm đồng chí và tên thân mẫu của Lưu Quang Vũ là bà Vũ Thị Khánh thì in thành Nguyễn Thị Khánh. Ông Hữu Thỉnh nói: “Vì bộ phận phụ trách làm vội, chỉ làm trong một đêm. Chúng tôi thấy thế là thiếu sót và sẽ kịp thời điều chỉnh ngay”.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Lưu Khánh Thơ - em gái nhà thơ Lưu Quang Vũ - cho biết: “Tấm panô này được trưng bày tại Văn Miếu từ ngày thơ năm ngoái (2014), có bạn đọc đã viết trên mạng vì sự nhầm lẫn tai hại này rồi. Hi vọng lần trưng bày thứ 3 sẽ hết sai”.

ĐỨC TRIẾT

* Nhà thơ BẰNG VIỆT (chủ tịch Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội):

Văn học VN vẫn quẩn quanh trong lũy tre làng!

Lượng dịch văn học nước ngoài vào VN nhiều bao nhiêu thì chúng ta lại thấy lượng dịch văn học VN ra tiếng nước ngoài lại rất ít, ít đi so với thời chống Mỹ.

Sau chiến tranh, phải chăng có một thời kỳ văn học của chúng ta chưa tìm được một tiếng nói chung với nhu cầu của độc giả thế giới.

Vì thế trong suốt hơn 20 năm (1975-1995) nền văn học VN im ắng không ra khỏi được lũy tre làng. Tác phẩm chỉ xuất bản trong nước, còn xuất khẩu ra nước ngoài là không có và cũng chẳng có người để dịch.

Có một số tác phẩm được dịch thường do nỗ lực cá nhân, của một số người nhưng mang nhiều thiên kiến cá nhân. Còn về phía Nhà nước đến giờ vẫn chưa có cơ quan nào trực tiếp thực hiện.

Mươi năm trở lại đây, Nhà nước có chủ trương hội nhập nền văn học với thế giới và quan tâm đến công tác quảng bá văn học, điển hình như tổ chức Hội nghị quốc tế quảng bá văn học VN. Tính ra từ đợt đầu tổ chức đến giờ cũng đã 12 năm, thế nhưng mọi việc không có chuyển biến là mấy.

Thế nên ở đây có hai vấn đề cần được đặt ra là: Thứ nhất, Nhà nước cần phải cởi mở hơn nữa trong việc đề xuất hoặc định hướng cho văn học nghệ thuật, làm thế nào để những đề tài của văn học nghệ thuật VN cũng là những đề tài mang tính nhân loại. Các tác phẩm được xuất bản phải là tác phẩm hay, người ta muốn đọc, những vấn đề mà thế giới quan tâm.

Thứ hai, phải quan tâm trở lại với đội ngũ dịch thuật bằng việc đào tạo, đảm bảo chế độ đãi ngộ cho đội ngũ này. Ðội ngũ dịch giờ đây rất thiếu.

Những dịch giả uyên thâm về tiếng Pháp, Nga, Trung Quốc đều qua đời, già cả rồi. Thế hệ học tiếng Anh mới có một số người giỏi, nhưng nói chung chưa đạt đến trình độ dịch văn học một cách thoải mái.

Ðấy là dịch xuôi, còn việc dịch ngược khó hơn nhiều và đòi hỏi sự đầu tư lớn hơn. Bởi lẽ dịch ngược đòi hỏi dịch giả phải cảm thụ văn học VN bằng tiếng mẹ đẻ của nước bản ngữ - điều này rất hiếm dịch giả đạt được. Thế nên các dịch giả VN thường rất ngại dịch ngược.

Ðây là cả một vấn đề lớn cần sự đào tạo thật công phu để mình chủ động trong việc dịch, chứ không thể chỉ trông cậy vào một người nào đó chỉ dịch khi họ thấy thích.

Hơn nữa, những vấn đề này cần một chính sách, cần cái nhìn tỉnh táo, tinh tường, đồng thời chi tiết hơn nữa, chứ cứ nói chung chung thì không thể làm được.

ĐỨC TRIẾT ghi