Côn trùng - thực phẩm tương lai

Phóng to

Nghề nuôi côn trùng tạo nhiều công ăn việc làm ở nông thôn Lào - Ảnh: V.T.B.

Việc phát triển côn trùng như nguồn thức ăn thay thế thịt cá là một trong những hướng nghiên cứu của nhiều chuyên gia, trong đó có FAO. Tổ chức này đang soạn thảo những đề nghị để trước cuối năm 2010 sẽ chính thức khuyến khích các quốc gia thành viên duy trì và phát triển sản phẩm tiêu dùng này.

Đạm nhiều hơn cả thịt bò

Theo các chuyên gia, côn trùng có nhiều chất dinh dưỡng như chất đạm, chất béo, chất khoáng (kẽm, sắt), nhiều vitamin. Chẳng hạn 100g châu chấu chế biến chứa 26,3g đạm, trong khi lượng thịt bò tương đương chỉ chứa 20,2g. Ngoài ra, nuôi côn trùng đạt năng suất cao hơn gia súc truyền thống.

“Phải cần 10kg thức ăn từ nguồn thực vật để có được 1kg thịt bò, trong khi chỉ cần 1kg hoặc 2kg đối với sâu bọ ăn được” - nhà côn trùng học Arnold Van Huis thuộc ĐH Wageningen (Hà Lan) giải thích.

Nuôi côn trùng cũng ít cần nước. Theo FAO, 70% đất canh tác và 9% nước ngọt dành cho chăn nuôi hiện chiếm 18% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Lượng cá tự nhiên bị khai thác cạn kiệt, trong khi cá nuôi được cho ăn từ bột cá tự nhiên chế biến. Trong tình hình đó, làm thế nào để nuôi 9 tỉ cư dân hành tinh vào năm 2050?

“Chúng tôi cần nguồn chất đạm thay thế và côn trùng là một trong số đó” - chuyên gia Paul Vantomme thuộc Vụ Lâm nghiệp của FAO nói. Trong thiên nhiên, côn trùng có rất nhiều và cũng dễ nuôi vì chúng sinh sản nhanh trong những không gian hẹp và nhờ đó tránh gây ô nhiễm. Những loài mắn đẻ nhất có thể trở thành một dạng “tiểu gia súc”.

Tuy nhiên, vấn đề là phải vượt qua cảm giác ghê rợn khi ăn côn trùng dù đã được chế biến thật hấp dẫn. Ở nhiều nơi, côn trùng được xem là dơ bẩn, gây bệnh tật và tàn phá mùa màng, dù không ít loài rất có ích (giúp thụ phấn hoặc làm đất đai màu mỡ) và là một yếu tố cơ bản trong hệ sinh thái. Người ta tổng kết có khoảng 1.400 loài côn trùng được ưa chuộng ở châu Phi, châu Á và Mỹ Latin. Trung Quốc, Nhật, Thái Lan, Mexico và cả quốc gia tổ chức World Cup 2010 Nam Phi là những khách hàng quan trọng nhất.

Nguồn thực phẩm bền vững

Người ta ăn côn trùng vào những dịp đặc biệt hoặc chỉ để ăn chơi, dù có nơi côn trùng là nguồn thức ăn chính. Ở Lào, hoạt động nuôi côn trùng đang phát triển, cung cấp nguồn thực phẩm bổ sung và cả công ăn việc làm ở nông thôn.

Ở phương Tây tâm lý ngán ngại côn trùng vẫn còn phổ biến. Chính vì vậy các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này phải lách bằng những sản phẩm bánh kẹo mà người ăn không nhìn thấy côn trùng trong đó, như kẹo bò cạp, bánh sâu bột... Tất nhiên các sản phẩm này tuân thủ tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Chúng tôi xem côn trùng như một dạng thực phẩm bền vững” - trưởng dự án của Hãng Bugs Organic Food (Hà Lan) nói. Chính phủ nước này hỗ trợ tài chính cho các dự án nuôi côn trùng vì Hà Lan có nền công nghiệp chế biến thực phẩm quan trọng và rất muốn đi đầu. Hiện có nhiều doanh nghiệp Hà Lan nghiên cứu chiết xuất chất đạm từ côn trùng để bổ sung vào những món ăn mà người không thích côn trùng chấp nhận được.

Ngoài ra còn có một hướng đi tiềm năng khác, đó là sử dụng “tiểu gia súc” để làm nguồn thức ăn nuôi gia súc lớn. Dù biết rằng vẫn còn nhiều việc phải làm, nhà côn trùng học Van Huis tỏ ra rất lạc quan về tương lai của việc tiêu thụ côn trùng trực tiếp hoặc gián tiếp. Ông khẳng định: “Chúng tôi đã có nhiều bước tiến về mặt đánh động ý thức của mọi người từ 10 năm nay”.