Tác phẩm Đêm đầy sao của Van Gogh khơi gợi sự bí ẩn, hòa quyện giữa cảm xúc và tính trừu tượng - Ảnh: EARTH
"Đêm đầy sao" của Vincent Van Gogh là một trong những bức tranh dễ nhận ra nhất trên thế giới. Suốt hơn một thế kỷ qua, người ta đã cố gắng lý giải sức hút kỳ diệu của nó, theo trang Earth.
"Đêm đầy sao" của Van Gogh liên quan khoa học?
Tháng 6-1889, Van Gogh vẽ "Đêm đầy sao" khi đang ở trong một bệnh viện tâm thần tại miền nam nước Pháp. Ông nhìn ra bầu trời trước bình minh và biến những gì trông thấy thành một kiệt tác. Ngày nay bức tranh được lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại ở New York.
Một số người coi đây là cánh cửa mở vào nội tâm rối loạn của Van Gogh, hay khung cảnh nên thơ nhưng hùng vĩ của thiên nhiên. Nhưng một số nhà vật lý lại nhìn thấy mối liên hệ với hiện tượng dòng chảy rối.
Một nghiên cứu được đăng trên Physics of Fluids cho rằng bầu trời xoáy trong bức tranh có nét tương đồng với các mô hình dòng chảy rối trong thực tế.
Cụ thể, bài viết cho rằng các xoáy trong tranh của Van Gogh tuân theo lý thuyết dòng chảy rối của Kolmogorov.
Lý thuyết do nhà toán học Liên Xô Andrey Kolmogorov phát triển, mô tả cách năng lượng di chuyển trong chất lỏng xoáy như không khí hoặc nước.
Tuyên bố khoa học này đã khơi dậy cả sự say mê lẫn tranh cãi. Theo nghiên cứu, Van Gogh đã tái hiện được không chỉ kích thước của các xoáy, mà còn cả khoảng cách tương đối và cường độ của chúng trong .
Liệu một họa sĩ ở thế kỷ 19 có thể nắm bắt được khái niệm mà giới vật lý mãi đến thế kỷ 20 mới chính thức định hình, và Van Gogh có vô tình mô tả dòng chảy rối một cách chính xác về mặt khoa học?
Lập luận về dòng chảy rối trong Đêm đầy sao là sai
Những chuyên gia về cơ học chất lỏng cho rằng cơ sở khoa học đằng sau cách diễn giải đó là không vững chắc. Mối liên hệ với lý thuyết dòng chảy rối cần phải được xem xét lại.
Hai chuyên gia về dòng chảy rối và cơ học chất lỏng Mohamed Gad-el-Hak thuộc Đại học Virginia Commonwealth và James J. Riley thuộc Đại học Washington đã nghiên cứu bức tranh và lên tiếng.
Họ kết luận phân tích ban đầu mắc thiếu sót nghiêm trọng. Bài viết phản biện được đăng trên Journal of Turbulence.
"Lý thuyết Kolmogorov rất nổi tiếng trong nghiên cứu dòng chảy rối", Gad-el-Hak cho biết.
Về sau, các nhà nghiên cứu như Alexander Obukhov và Stanley Corrsin đã mở rộng lý thuyết để bao gồm các đặc tính như áp suất, nhiệt độ, và mật độ chất lỏng. Tuy nhiên những đặc tính này phải được đo lường trong dòng chảy.
Cả Gad-el-Hak và Riley đều từng học dưới sự hướng dẫn của Corrsin tại Đại học Johns Hopkins. Nền tảng đó giúp họ hiểu rõ lý thuyết này yêu cầu điều gì và áp dụng thế nào trong hệ thống thực tế.
Vấn đề lớn nhất nằm ở chỗ bức tranh thiếu nhiều yếu tố. "Không có đặc tính nào trong bức tranh có thể xác định hay đo lường được, để áp dụng lý thuyết dòng chảy rối", Riley giải thích.
Nói cách khác, "Đêm đầy sao" là một tác phẩm thị giác, không chứa dữ liệu thực. Không thể đo áp suất không khí, nhiệt độ hay bất kỳ đặc tính nào mà lý thuyết dòng chảy rối cần đến.
Bài báo trước đây giả định sự tồn tại của một dòng khí quyển phía sau bức tranh. Nhưng theo Gad-el-Hak và Riley, dòng khí tưởng tượng đó không khớp với các điều kiện mà khung lý thuyết Kolmogorov đòi hỏi.
"Giả định hoàn toàn không đáp ứng các điều kiện tiên quyết của lý thuyết", Riley nói thêm. Vì thế, dù những vòng xoáy có thể trông giống hiện tượng dòng chảy rối, chúng không có nền tảng khoa học.
Gad-el-Hak và Riley kêu gọi công chúng nên tách biệt giữa khoa học và biểu tượng. Bầu trời xoáy trong tranh Van Gogh khơi dậy cảm xúc, gợi cho người xem nhớ đến các hiện tượng tự nhiên như gió hay nước, nhưng không có định luật vật lý bí mật nào ẩn trong đó chờ được giải mã.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay