Chủ tịch xã, phường, đặc khu (gọi chung là cấp xã) sẽ được cấp sổ đỏ lần đầu cho người dân. Trong ảnh: người dân làm thủ tục nhà đất tại quận 7, TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG
Chính phủ vừa phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp theo hướng giao chủ tịch xã, phường, đặc khu (gọi chung là cấp xã) được cấp sổ đỏ lần đầu cho người dân, xác định lại diện tích đất ở, quyết định giao, cho thuê, cưỡng chế đất đai, hình thành cơ quan quản lý đất đai cấp xã.
Các chuyên gia đều nhận định việc phân cấp, phân quyền này hoàn toàn khả thi và tạo thuận lợi cho cả người dân lẫn chính quyền cấp xã.
Bỏ trung gian, sát thực địa
Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến - trưởng khoa pháp luật kinh tế kiêm phó chủ tịch Trường đại học Luật Hà Nội - cho rằng nghị định 151 về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp, phân quyền phân cấp trong lĩnh vực đất đai, vừa được Chính phủ ban hành, đã làm rõ mô hình quản lý đất đai khi thực hiện sắp xếp lại chính quyền địa phương theo hướng bỏ cấp trung gian.
Chủ trương này sẽ tạo thuận lợi cho người dân thực hiện các thủ tục đất đai, đặc biệt các thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Từ phía chính quyền, việc quản lý đất đai sẽ sát thực tế và hiệu quả hơn.
Ông Tuyến nhận định với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tất cả thẩm quyền của cấp huyện trong quản lý đất đai trước đây phải chuyển cho hai cấp còn lại chứ không thể để gián đoạn. Việc phân cấp cho chủ tịch UBND cấp xã trong lĩnh vực đất đai là tất yếu, vì không thể dồn hết công việc của huyện trước đây cho tỉnh được vì sẽ quá tải.
Bên cạnh đó, năng lực đội ngũ cán bộ công chức cấp xã thời gian tới chất lượng hơn rất nhiều so với trước đây. Nhiều lãnh đạo cấp huyện, cấp TP thuộc tỉnh được điều chuyển, đảm nhiệm các vị trí ở cấp xã cho thấy điều này. Ngoài ra một số cán bộ cấp sở cũng được tăng cường cho cấp xã sau sắp xếp bộ máy.
Trong lĩnh vực đất đai, đội ngũ cán bộ địa chính xã thời gian tới cũng được tăng cường từ phòng môi trường, phòng nông nghiệp, văn phòng đăng ký đất đai thuộc cấp huyện trước đây.
"Với tất cả các điều kiện đó, việc cấp xã đảm nhiệm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho người dân, chỉnh sửa dữ liệu, thông tin đất đai, tổ chức thu hồi, đền bù, cưỡng chế đất đai hoàn toàn khả thi" - ông Tuyến nói.
Thủ tục sẽ không khác nhiều so với trước đây
Ông Mai Văn Phấn - phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - chia sẻ nghị định 151 của Chính phủ giao quyền cho chủ tịch UBND xã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (giấy chứng nhận) lần đầu cho cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và cộng đồng dân cư; thủ tục cấp giấy chứng nhận cũng sẽ được giải quyết tại cấp xã, phường.
Khác biệt lớn nhất là trước đây để giải quyết thủ tục cấp giấy chứng nhận lần đầu phải trải qua hai cấp, còn từ ngày 1-7 tới đây việc này chỉ thực hiện tại một cấp đó là xã. Về cơ bản các thủ tục cấp giấy chứng nhận thuộc thẩm quyền của cấp huyện giải quyết trước đây thì nay sẽ do cấp xã thực hiện.
Theo quy trình, người dân nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận tại nơi tiếp nhận hồ sơ theo quy định, cơ quan quản lý đất đai cấp xã sẽ căn cứ vào các trường hợp cụ thể và chính sách có liên quan để giải quyết như phân loại có giấy tờ về quyền sử dụng đất hay không có giấy tờ về quyền sử dụng đất, có vi phạm hay đất được giao trái thẩm quyền quy định tại điều 137, 130, 139, 140 của Luật Đất đai để giải quyết.
Để giảm bớt thủ tục và thời gian giải quyết thì một số bước công việc trước đây được thực hiện từ cấp xã đến cấp huyện cũng được lược bỏ như việc thành lập hội đồng đăng ký đất đai lần đầu để tham mưu thực hiện các nhiệm vụ có liên quan đến xem xét cấp giấy chứng nhận...
Ngoài ra để thực hiện chủ trương "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm", về thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đã thay đổi từ thẩm quyền chung là UBND cấp huyện sang thẩm quyền riêng của chủ tịch UBND cấp xã.
Như vậy từ ngày 1-7 khi không tổ chức chính quyền cấp huyện thì tất cả quy trình cấp sổ đỏ lần đầu cho người dân sẽ thuộc thẩm quyền UBND cấp xã, phường, đặc khu. Điều này sẽ rút ngắn quy trình, giảm thời gian thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận cho người dân.
Thủ tục cấp sổ đỏ cho người dân sẽ được rút ngắn quy trình so với trước đây - Ảnh: BẢO NGỌC
Quy định rõ ràng, đúng vai thực hiện
Cũng theo ông Mai Văn Phấn, trước đây cấp huyện có phòng ban chuyên môn thực hiện các thủ tục về đất đai trước khi trình chủ tịch UBND cấp huyện ký giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì nay UBND cấp xã cũng có phòng ban chuyên môn thực hiện các thủ tục đất đai liên quan trước khi trình chủ tịch UBND cấp xã ký giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nghị định 151 đã quy định cụ thể quy trình và thủ tục, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đồng thời đã công bố bộ thủ tục hành chính. Quy định đã có sẵn và đầy đủ hết rồi, giờ chỉ triển khai thực hiện thôi.
Với mô hình chính quyền địa phương hai cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã thì việc phân cấp cho cấp xã thực hiện cấp giấy chứng nhận cho người dân là cần thiết.
Với quy định chỉ có hai cấp là cấp xã và cấp tỉnh, nếu đưa hết lên tỉnh thì rất khó cho người dân ở vùng sâu vùng xa. Bộ Nông nghiệp và Môi trường luôn đồng hành với các địa phương.
"Chúng ta giao quyền đều đi đôi với kiểm soát chứ không buông lỏng, bảo đảm hiệu quả thực hiện. Chúng ta có Luật Phòng chống tham nhũng, Luật Cán bộ công chức, Luật Xử lý vi phạm hành chính và nhiều luật khác để kiểm soát hoạt động quản lý đất đai" - ông Phấn nói.
Có thể khẳng định việc quy định trình tự, thủ tục, thẩm quyền cấp giấy chứng nhận tại nghị định 151 là phù hợp với chủ trương hợp nhất đơn vị hành chính hai cấp và phù hợp với mô hình tổ chức của chính quyền địa phương sau sắp xếp, đồng thời giảm bớt thủ tục đi cùng và giảm thời gian giải quyết thủ tục.
Vướng mắc đến đâu, tháo gỡ đến đó
Theo PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, việc phân quyền mạnh mẽ cho cấp xã, trong đó có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho người dân, mà không có vướng mắc gì là không tưởng. Tuy nhiên do đã có sự chuẩn bị về con người, cán bộ chuyên môn, tư tưởng và cơ sở pháp lý nên từ ngày 1-7 khi chính quyền cấp xã mới đi vào hoạt động thì có thể bắt tay ngay vào công việc, chắc chắn sẽ không bị gián đoạn.
Hiện Luật Đất đai 2024 và các văn bản hướng dẫn về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được áp dụng tại cấp huyện thời gian gần đây, nếu quá trình thực hiện thấy thuận tiện rồi thì tiếp tục phát huy, còn những gì chưa phù hợp thì cần sửa đổi sớm trong thời gian tới.
Nhìn chung phải vận hành thực tiễn mô hình chính quyền cấp xã mới thì mới có thể biết được đâu là những bất cập thực sự cần sửa đổi. Có thể những vướng mắc của cấp huyện trước đây khi phân quyền cho cấp xã thực hiện thì không còn vướng mắc, nhưng lại nảy sinh vướng mắc khác. Vướng mắc phát sinh đến đâu thì gỡ đến đó.
Tổng cộng mất 20 ngày
Ông Mai Văn Phấn cũng lưu ý cần phân biệt quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quy trình đăng ký, nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là hai bước khác nhau.
* Ở bước đăng ký, nộp hồ sơ cơ quan thuế xác định nghĩa vụ tài chính đất đai là quy trình riêng. Theo quy định hiện hành, quy trình này mất 17 ngày (giảm 3 ngày so với trước đây).
* Tiếp đó, sau khi người dân có xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính đất đai thì UBND cấp xã sẽ tiến hành thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu trong 3 ngày.
Người dân làm thủ tục nhà đất tại UBND huyện Bình Chánh (TP.HCM) - Ảnh: TỰ TRUNG
* GS.TSKH Đặng Hùng Võ (nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường):
Chủ trương sát thực tế nhưng không được "hớ hênh"
Về mặt quản lý đất đai giao cho cấp xã sẽ sát thực tế hơn, gần dân hơn là chủ trương đúng đắn nhưng nhiều khi chúng ta lại "hớ hênh" ở khâu thực hiện.
Vì thế cần lựa chọn chủ tịch UBND xã ra sao để đảm đương được nhiệm vụ, không để xảy ra lỗ hổng, tiêu cực về đất đai, làm phiền người dân là công việc tiếp theo. Cần thay đổi tiêu chí lựa chọn chủ tịch UBND xã vì quy mô xã hiện nay bằng 4-5 lần trước đây.
Còn việc đo đạc, xác định mốc giới đất đai thực địa trước khi cấp sổ đỏ cho người dân có thể thuê các công ty tư nhân làm. Chính quyền cấp xã không thể ôm hết các việc, chỉ nên tập trung vào quản lý, sử dụng đất đai hiệu quả.
Luật Đất đai 2024 đã quy định về nhiệm vụ giám sát của người dân thì chính quyền phải tổ chức, quản lý đất đai minh bạch để người dân có thể tham gia giám sát. Cần cơ chế quản lý đất đai minh bạch để tăng cường giám sát từ người dân.
Và quan trọng nhất khi được phân quyền về quản lý đất đai thì đội ngũ chủ tịch các xã, phường, đặc khu phải tự học để nâng cao năng lực về quản lý đất đai và các lĩnh vực được phân quyền. Từ phía cơ quan xây dựng pháp luật cũng cần phải ban hành quy trình thực hiện cấp sổ đỏ cho người dân thật rõ ràng, ai đọc cũng có thể hiểu được.
* Luật sư Bùi Quốc Tuấn (Đoàn luật sư TP.HCM):
Chắc chắn thuận tiện hơn cho người dân
Về trình tự thì trước đây hộ gia đình, cá nhân nộp hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản trên đất lần đầu cho đầu mối tiếp nhận, giải quyết là UBND (thông qua bộ phận một cửa).
Theo đó, nếu hồ sơ hợp lệ, đầy đủ thì UBND cấp huyện sẽ cấp cho hộ gia đình, cá nhân. Thông thường người có thẩm quyền ký cấp sổ đỏ là phó chủ tịch UBND cấp huyện được ủy quyền, phân công.
Kể từ ngày 1-7, hộ gia đình, cá nhân sẽ nộp hồ sơ cấp giấy chứng nhận lần đầu cho đầu mối tiếp nhận, giải quyết là UBND cấp xã (có thể thông qua trung tâm hành chính công xã). Nếu hồ sơ hợp lệ, đầy đủ thì UBND cấp xã sẽ cấp sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân.
Việc thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản trên đất lần đầu chuyển giao cho cấp xã sẽ thuận tiện, đảm bảo việc giải quyết thủ tục kịp thời, phù hợp với thực tiễn công tác quản lý đất đai tại địa phương.
Bởi lẽ thực tế thời gian qua khi cấp giấy chứng nhận lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân UBND cấp huyện phải thực hiện bước yêu cầu UBND cấp xã báo cáo xác minh về nguồn gốc, pháp lý đất, quá trình sử dụng, hiện trạng đất đai và tài sản trên đất... để căn cứ vào đó cấp sổ.
Như vậy thực tiễn quản lý đất đai gắn với UBND cấp xã sẽ gần gũi, chính xác hơn và việc kiểm tra pháp lý, cấp sổ của cấp xã cũng đảm bảo tính kịp thời và nhanh chóng.
Đăng ký tại đây
Bình luận hay