Cảng biển nước sâu Trần Đề - một tầm nhìn chiến lược

Ngày 23-6, ông Trần Văn Lâu - chủ tịch UBND tỉnh, cho biết tỉnh đang khẩn trương hoàn thành đề án khai thác cát biển phục vụ san lấp công trình tạo nguồn lực đầu tư các công trình ven biển và khu phức hợp công nghiệp - logistics - cảng biển.

Đây là đề án mang tầm nhìn chiến lược, thể hiện tâm huyết của người đứng đầu chính quyền tỉnh Sóc Trăng với khát khao biến cảng biển nước sâu Trần Đề thành trung tâm logistics của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Vị trí, vai trò chiến lược của Sóc Trăng

Sóc Trăng nằm tại trung tâm hạ lưu sông Hậu, sở hữu lợi thế tự nhiên hiếm có để phát triển thành trung tâm logistics và cảng nước sâu quốc tế, một lợi thế ít có địa phương nào có được.

Năm 2021, cảng biển Trần Đề được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định 1579, xác định đây là cảng biển đặc biệt, có chức năng cảng cửa ngõ quốc tế phục vụ vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Gần đây nhất, trung tuần tháng 5-2025, Bộ Xây dựng phê duyệt quyết định về quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Sóc Trăng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.

Cảng biển nước sâu Trần Đề nằm ở cửa sông Hậu - nhánh giao thông thủy quan trọng nhất của Đồng bằng sông Cửu Long.

Từ Trần Đề, luồng tàu chỉ còn 25 - 30 hải lý là vào tới tuyến hàng hải quốc tế Đông - Tây, ngắn hơn 80 - 100 km so với hành trình phải đi vòng qua Cái Mép - Thị Vải hay TP.HCM.

Nói việc đầu tư cảng biển nước sâu Trần Đề là tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo tỉnh Sóc Trăng vì trong bán kính 100 - 150km, Trần Đề kết nối trực tiếp với các tỉnh, thành trong khu vực.

Sau khi hình thành, cảng biển nước sâu Trần Đề còn được kết nối quốc tế thuận lợi, vị trí gần tuyến vận tải biển quốc tế từ Đông nam Á đi các thị trường Mỹ, châu Âu, đông Á mà không cần đi qua các vùng biển nội địa, tiết kiệm thời gian và chi phí logistics.

Do vậy, việc đầu tư xây dựng cảng Trần Đề được kỳ vọng là mắt xích khép kín chuỗi sản xuất - logistics - xuất khẩu trực tiếp cho vùng.

Lấy ngắn nuôi dài

Theo ông Ngô Thái Chân - giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng, phát triển hạ tầng cảng nước sâu cần nguồn vốn rất lớn, trong khi ngân sách nhà nước còn khiêm tốn, thời gian hoàn vốn dài nên việc kêu gọi tư nhân đầu tư cũng không dễ.

Vì vậy tỉnh đề xuất phương án có cơ chế tạo nguồn thu riêng, nhằm ổn định và chủ động để tài trợ cho việc phát triển hạ tầng cảng và khu công nghiệp liền kề, trọng tâm là cầu cảng dài 18km.

Theo đó, sẽ tiến hành khai thác và đấu giá cát biển để tạo nguồn thu. Nhu cầu nguồn vật liệu san lắp các công trình trọng điểm hiện nay rất lớn.

Chỉ riêng khu phức hợp đô thị, cảng biển Cần Giờ cần 130 triệu m³; khu công nghiệp VSIP Cần Thơ cần 9 triệu m³; cao tốc Cần Thơ - Đất mũi cần khoảng 12 triệu m³; sân bay Cần Thơ cần 2 triệu m³…

Một thuận lợi khác là công nghệ rửa cát biển đã hoàn thành. Vùng biển Sóc Trăng tại khu vực cửa Trần Đề được xác định có trữ lượng cát biển rất lớn, khoảng 500 triệu m3, chất lượng phù hợp để làm vật liệu san lấp.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng, việc đấu giá quyền khai thác 320 triệu m3 cát biển theo lộ trình 4 đợt từ 2026 - 2033 dự kiến mang về 24 - 25 ngàn tỉ đồng, đủ bù 88% nhu cầu vốn hạ tầng công cộng và làm "vốn mồi" thu hút đầu tư bến cảng, khu công nghiệp, logistics.

Khu hạ tầng nói trên dự kiến rộng 4.000ha, trong đó 1.000ha là khu phức hợp logictics - công nghiệp - phi thuế quan, giai đoạn 2028 - 2030 và khu công nghiệp 3.000ha gia đoạn 2030 - 2037.

Để vận hành đề án hiệu quả, minh bạch, trước mắt thành lập Trung tâm quản lý khai thác, đấu giá cát biển phục vụ các công trình trong và ngoài tỉnh, tiền đề chuẩn bị đầu tư các công trình ven biển Sóc Trăng và khu phức hợp công nghiệp - logistics - cảng biển nước sâu Trần Đề giai đoạn trước năm 2030.

Ông Trần Văn Lâu, cho biết đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, xác định khu vực Trần Đề là điểm nhấn phát triển không gian kinh tế biển và trung tâm logistics của vùng.

Theo ông Lâu, hiện trên 90% hàng xuất khẩu Đồng bằng sông Cửu Long phải vận chuyện ngược lên TP.HCM, gây ùn tắc, đội chi phí.

"Các cảng hiện hữu tại Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu tiếp nhận tàu dưới 20.000 DWT, không đáp ứng yêu cầu vận tải container quốc tế.

Do vậy, theo ông Lâu, phát triển cảng nước sâu Trần Đề và khu logistics - công nghiệp liền kề là giải pháp tối ưu để rút ngắn hành trình khẩu khẩu trực tiếp ra biển lớn, tăng sức mạnh cạnh tranh cho nông sản, thủy sản Việt Nam trên thị trường thế giới, nhất là tạo thêm việc làm, nguồn thu ngân sách ổn định cho địa phương và cả vùng", ông Lâu phân tích.