Cần sắp xếp, tổ chức lại các loại lễ hội

Lễ hội đua bò Bảy Núi, An Giang - Ảnh: TỰ TRUNG

Số liệu này năm 2004 là 8.902. Số lượng lễ hội có giảm nhưng quy mô lại tăng chóng mặt và nhiều kiểu biến tướng.

Lễ hội bao gồm lễ và hội. Lễ là những nghi thức tỏ lòng tôn kính, là vật phẩm dâng tế. Còn hội là những đám đông tụ tập để vui chơi cùng mục đích. Festival là những dịp vui chơi thoải mái, được tổ chức vào những dịp lễ (ngày nghỉ) nhưng không có lễ (các nghi thức tín ngưỡng). 

Lâu nay, người ta gán từ festival cho các lễ hội ở Việt Nam một cách khiên cưỡng. Từ "lễ hội" cũng đang được dùng chưa đúng. Nhiều sự kiện chỉ có lễ hoặc hội nhưng cũng được gắn mác lễ hội hoặc festival cho hoành tráng.

Từ lễ hội đâm trâu, chọi trâu, chém lợn... đến lễ hội áo dài, thổ cẩm, quần jean, hoa anh đào, tam giác mạch, hướng dương, dã quỳ, phong lan... Từ lễ hội cồng chiêng, rap, lô tô, múa sạp, bài chòi... đến lễ hội các loại bánh, trái cây. 

Từ lễ hội đua voi, đua bò, đá gà, bắt vịt, chọi chim đến rượu vang, rượu cần... Đủ các kiểu tên gọi lễ hội, quanh năm, những lễ hội thiếu chất lễ.

Thiết nghĩ cần thống nhất tên gọi. Sự kiện nào là lễ, sự kiện nào là hội, sự kiện nào là lễ hội. Từ festival có thể thay bằng "những ngày hội" hoặc "liên hoan" thay vì cứ lễ hội. Tên gọi cũng phải nhân văn, trang trọng. 

Không có các lễ hội đâm trâu, chém lợn, chỉ có lễ tế trâu (có nơi gọi là ăn trâu), lễ tế lợn, những ngày hội chọi trâu. Tìm hiểu lễ tế trâu mới thấy hết sự tinh tế, nhân văn và cả tình nghĩa của người với gia súc, lễ đúng nghĩa phải có ý nghĩa cội nguồn văn hóa.

Lễ hội phải là những sự kiện thật sự quan trọng, bao gồm cả phần lễ và phần hội. Phần lễ với nghi thức trang trọng, sâu sắc, chứ không phải dài dòng phát biểu, hoạt cảnh tạp lục.

Đồng thời phải đoạn tuyệt với tư duy "lễ hội kinh doanh" gắn với lợi ích này khác. Hội chọi trâu là nét đẹp truyền thống, hà cớ gì phải xẻ thịt tất cả trâu sau khi chọi? 

Sao không làm như hội đua bò ở An Giang và các nước. Bò và người hào hứng tham gia. Bò thắng được thưởng, bò thua thì tự an ủi và cố gắng năm sau đua lại.

Xin đừng so sánh với những lễ hội giết cá voi ở Đan Mạch, giết loài vật cúng thần Gadhimai ở Ấn Độ, lễ hội giết bò ở Kenya, lễ hội chém bò ở Brazil... 

Có chăng nên học tập cách hành xử với những loài vật đã giúp con người làm du lịch như lễ hội khỉ ở Lopburi và lễ hội voi ở Surin (Thái Lan).

Việc đảm bảo cho một mùa hội an toàn, văn minh, giàu bản sắc truyền thống luôn được Hà Nội đặt ra trong năm 2019.