Bệnh do dùng thừa vitamin

Nên bổ sung vitamin bằng thực phẩm ăn hàng ngày là tốt nhất. Ảnh: womanadvice

Không phải tất cả mọi người đều có nhu cầu bổ sung vitamin là thuốc tân dược, bởi vì trong các bữa ăn hàng ngày chúng ta đều ăn các thực phẩm đã có đầy đủ các vitamin trong các khẩu phần ăn, do vậy khi vào cơ thể sẽ được tiêu hóa và hấp thu tại ruột thì nhu cầu bổ sung vitamin là không cần thiết. 

Do vậy chỉ bổ sung vitamin là thuốc tân dược trong các trường hợp mắc bệnh chứng tại đường tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa, viêm ruột, làm cho khả năng hấp thu tại ống tiêu hóa bị hạn chế hay không thực hiện được. 

Cũng có thể gặp trong những trường hợp bị rối loạn hấp thu hay nhu cầu cơ thể tăng trong phụ nữ có thai, sau đợt bệnh kéo dài, nhiễm khuẩn hoặc các trường hợp đặc biệt như ăn kiêng khem theo chế độ bệnh lý lâu ngày, khẩu phần ăn đơn điệu không đa dạng thực phẩm, nghiện rượu, sinh sống lâu ngày tại các vùng núi đá nơi có hoàn cảnh khắc nghiệt như cán bộ địa chất, đi biển lâu ngày... mới cần bổ sung vitamin. 

Nhiều người đã lạm dụng vitamin do uống thuốc bổ sung quá liều kéo dài, không tuân thủ theo hướng dẫn của thầy thuốc, hay tự ý mua để sử dụng cho bản thân và gia đình có thể dẫn tới ngộ độc, nhất là trẻ em.

Vitamin A: Có tác dụng trong tạo sắc tố thị giác, tạo da, niêm mạc, tăng sức đề kháng, chống nhiễm khuẩn. Nhưng khi thừa vitamin A do uống dầu cá hay các chế phẩm đa vitamin và khoáng chất, hay gặp ở trẻ nhỏ do bố mẹ ép uống có thể gây phồng thóp, co giật, tăng áp lực nội sọ, ngay cả người lớn và trẻ lớn khi dùng quá nhiều cũng gây nên khô da, nứt môi, viêm răng lợi, đau khớp, đau xương, rụng lông tóc... Phụ nữ đang mang thai nếu lạm dụng cũng có thể gây ra quái thai.

 Ngoài ra, thừa vitamin A còn gây gan lách to, thiếu máu nhược sắc, chán ăn, mẩn ngứa, to đầu, chóng mặt, buồn nôn... Lượng vitamin A tăng cao trong cơ thể sẽ gây ảnh hưởng đến gan, làm mỏng xương, khiến tăng rủi ro bị khuyết tật khi sinh.

Vitamin B1:  Có tác dụng bổ thần kinh, rất cần thiết để cơ thể trao đổi một số chất, nhưng nếu dùng quá liều sẽ gây hiện tượng hoảng hốt, đau đầu, mệt mỏi, tê thần kinh cơ bắp, tim đập nhanh, chuột rút, phù nề. 

Nếu tiêm vitamin B1 quá liều có thể bị ngất. Nếu dùng để tiêm, có thể gây sốc thiamin, còn nếu uống liều cao thì lượng thừa sẽ được bài tiết qua mồ hôi; dùng vitamin B1 quá liều gây triệu chứng đau đầu, mệt mỏi, tê thần kinh bắp thịt, tim đập nhanh, phù nề.

Vitamin B2: Rất cần thiết cho việc trao đổi các phản ứng oxy hóa khử và biến đổi các axit amin trong cơ thể. Khi dùng quá liều sẽ gây nên hội chứng chuột rút. 

Phụ nữ mang thai sử dụng vitamin này quá liều sẽ ảnh hưởng đến việc cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi, khiến thai nhi phát triển kém. 

Quá liều cấp tính thường gây ra hiện tượng chuột rút, ở phụ nữ có thai sẽ ảnh hưởng đến nhau thai, dẫn đến thai nhi phát triển kém.

Vitamin B6: Là loại vitamin quan trọng, tham gia trong quá trình chuyển hóa đạm, lipid và làm giảm cholesterol máu, cũng như vitamin B2 và vitamin PP tham gia trong quá trình ô xy hóa khử của cơ thể. 

Vitamin B6 còn giúp đề phòng biến chứng trong khi điều trị bằng kháng sinh và sulfamid. Khi lạm dụng vitamin B6 gây dư thừa có thể gây rối loạn thần kinh cảm giác.

Vitamin B12: Vitamin B12 điều hòa chuyển hóa đạm, tăng cường tạo hồng cầu, làm hạ tỷ lệ cholesterol. Ngoài ra còn tác dụng chống dị ứng, giảm đau. 

Thiếu B12 và acid folic làm tổn thương đến sự tổng hợp acid nucleic, ảnh hưởng tới chức phận tạo máu và hệ thần kinh. 

Khi lạm dụng gây thừa vitamin B12 có thể gây tăng sản tuyến giáp, làm tăng hồng cầu quá mức, bệnh cơ tim... Có khi xảy ra tác dụng thứ phát gây nôn nao, choáng váng, nổi mày đay. Đối với người cảm ứng coban có thể gây dị ứng.

Vitamin C: Vitamin C có khả năng chống ô xy hóa rất cao nên có thể chống các phần tử tự do, giúp phòng chống ung thư. Ngoài ra, còn làm tăng sức đề kháng, làm tăng tác dụng của histaminaza (có tác dụng kháng histamine), làm trơn thành mạch, đẹp da... chính vậy mà vitamin C đã bị lạm dụng thông qua con đường tiêm tĩnh mạch với liều cao thường xuyên nên đã gây ra những tác hại nguy hiểm như sỏi thận, làm toan máu, tiêu chảy hay viêm loét đường tiêu hóa, viêm đường tiết niệu, giảm sức bền hồng cầu, giảm thời gian đông máu.

Vitamin D: Vitamin D có vai trò tham gia chuyển hóa và hấp thu calci dưới dạng phosphat tại ruột. Calci đọng ở xương răng làm cho răng, xương được cứng chắc. 

Ngoài nguồn vitamin D hấp thu được từ thực phẩm, vitamin D còn có nguồn được tạo ra nhờ tác dụng của tia cực tím trong ánh sáng mặt trời mà ergosterin chuyển thành vitamin D2 dưới da. 

Đặc biệt hơn với nhiều kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy vitamin D đạt ngưỡng từ 22 ng/ml máu trở lên tới ngưỡng 32 ng/ml trong máu sẽ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư vú, ung thư kết tràng và ung thư buồng trứng nhờ khả năng chống ô xy hóa mạnh. 

Do đó, về mùa đông do thiếu ánh nắng mặt trời đã làm cho giảm khả năng tổng hợp vitamin D trên da, khiến tác dụng ngăn cản các tế bào ung thư phát triển bị thoái giảm. 

Do vậy mùa đông khi lượng vitamin D trong máu là 15 - 18 nanogram/ml cần được bổ sung thêm thông qua con đường ăn uống hay uống bổ sung vitamin D. 

Với người lớn liều không quá 2.000 UI mỗi ngày. Với trẻ nhỏ khỏe mạnh dưới 1 tuổi đã cho ăn các hỗn hợp thay thế sữa mẹ, việc bổ sung vitamin D cũng không quá 400UI/ ngày.

Nếu như lạm dụng vitamin D sẽ gây ra ngộ độc cho cơ thể, làm tăng hàm lượng calci trong máu, phát sinh hiện tượng buồn nôn, giảm cân, mệt mỏi, suy thận đọng calci ở thận, dẫn tới tử vong.

 Ngoài ra, thừa vitamin D còn gây ra tỷ lệ phospho máu giảm, kết hợp tăng calci máu gây nôn, chán ăn, tiêu chảy, đau các khớp, sốt cao, chảy máu võng mạc, rối loạn tâm thần, co giật dạng động kinh.

Vitamin E: Vitamin E có tác dụng phòng chống lão hóa  cho làn da bởi nó rất cần thiết cho việc bảo vệ các mô khỏi bị oxy hóa. Nếu sử dụng quá liều có thể xuất hiện triệu chứng như: Cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, mắt bị mờ, phụ nữ có thể bị ra kinh huyết quá nhiều hoặc tắc kinh. Gây rối loạn tiêu hoá như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, viêm ruột hoại tử… 

Quá liều vitamin E gây ngộ độc với biểu hiện mệt mỏi, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, mắt mờ, viêm loét niêm mạc miệng, nứt lưỡi, viêm thanh quản... Phụ nữ có thể bị rong kinh, cường kinh hoặc tắt kinh...

- Vitamin PP: Dùng liều cao hoặc thừa quá nhiều sẽ gây giãn mạch ngoại vi, bốc hoả, buồn nôn, ngứa, đánh trống ngực.