Bà, cháu và chợ

Hồi đó, những buổi sáng bạn không phải đi mẫu giáo, nội thường dẫn bạn đi chợ. Bà hay mặc bộ bà ba mỡ gà, tay xách cái giỏ lác, thong thả dắt thằng cháu cưng trên con đường Thoại Ngọc Hầu, xưa đá còn lởm chởm. Thi thoảng gặp một người bạn già hay bà con đi ngược đường, nội hay hỏi: “Chợ bữa nay có gì ngon không mậy?”.

Chợ Đường Ngang ngày đó nằm gần con rạch Cái Sơn, xưa còn thông thoáng. Xuồng hay ghe nhỏ có thể len vào sát chợ. Mùa mưa, chợ lầy lội, nội hay gửi bạn ở cái quán sương sâm đầu đường. Thằng nhỏ mê mẩn với miếng sương sâm mát lạnh, chan nước cốt dừa béo ngậy, liếm mép rồi thì ngồi ngóng chợ. Những ngày khô ráo, nội dắt bạn thong thả đi dọc chợ. Bạn nhớ vô cùng cái dáng thong thả đó. Nội thong thả tạt vào sạp này, hỏi thăm vài câu, lựa vài thứ, rồi ghé qua sề khác. Đôi khi chỉ là vài lời thăm hỏi. Không cần phải mua, hôm nào thức nấy, nay không mua thì ngày mai. Cái chợ nhỏ đầy ắp sự lựa chọn.

Những bà, những chị ngồi trên cái sạp nhỏ lợp lá, hay sau cái thau to, nón lá, ghế gỗ, nụ cười đon đả. Cái sạp bán mắm nằm gần sề rau xanh. Mua rau chấm mắm bà Năm ơi! Mấy thau nhôm rộng cá đồng giãy đành đạch... Và cả cái sự marketing cũng thật là thiệt thà: mấy bà, mấy chị í ới mời chào: “nước mắm cá linh nhà nấu nè chị Năm”, “cá chồng con mới gỡ lưới, rau chai mới hái trong đồng về”... Đơn sơ và chân thành quá đỗi! Của nhà trồng được!

Hai mươi năm trôi nhanh, rạch Cái Sơn gần như bị lấp. Chợ Đường Ngang không còn nữa, mà dời về chợ Mỹ Phước xây gần đó. Những bà, cô ngồi chợ ngày trước giờ không biết có còn bán? Những “produits fermiers” - kiểu như “cây nhà lá vườn” - quảng cáo thiệt thà có còn vang ngoài chợ? Mỗi lần về quê, chở mẹ ra chợ, bạn nhớ bà nội vô cùng. Những năm cuối đời, bà yếu và lẫn nhiều. Nhưng những sáng nắng ngọt, bà vẫn thường ra ngoài hàng ba, nhìn người ta xách giỏ lác, giỏ bàng í ới hỏi nhau: “Bữa nay có rau đắng không? Có thấy bán đọt nhãn lồng không?”...