Xử trí khi bị nhiễm vi rút viêm gan B

Virus HBV

Điều đáng tiếc là số lượng người nhiễm HBV còn có thể cao hơn bởi nhiều người chưa từng kiểm tra xem mình có bị nhiễm hay không hoặc tình cờ phát hiện ra khi đi khám, kiểm tra sức khỏe, hay chỉ biết khi đã bị các hậu quả của nó là xơ gan, ung thư gan (UTG).

HBV và hậu quả do nhiễm HBV

HBV lây truyền qua đường máu (các vật dụng dính máu…), đường tình dục hay từ mẹ sang con (cả khi mang thai, khi sinh và khi cho con bú). Nhiễm HBV từ khi sinh hay lúc còn trẻ thì nguy cơ xơ gan và UTG là rất cao. Bị nhiễm HBV hay bị bệnh viêm gan vi rút B (VGVRB) nói chung không phải là tình trạng bệnh lý nặng nề và nguy hiểm, không phải là khó để kiểm soát và xử lý với y học hiện đại ngày nay. Sự nguy hiểm của nó chính là các hậu quả như xơ gan và ung thư gan nguyên phát do nhiễm HBV. Tại Việt Nam, tỉ lệ UTG đang là loại ung thư phổ biến đứng hàng thứ 4 trong các loại ung thư ở cả hai giới nam và nữ. Nguyên nhân UTG chủ yếu được xác định là do nhiễm HBV. Người bị nhiễm HBV có nguy cơ UTG cao gấp 200 lần so với người không bị nhiễm.

Người nhiễm HBV (xét nghiệm máu có HBsAg(+), có thể vi rút đang hoạt động mạnh - bệnh tiến triển, hoặc vi rút không hoạt động, hoạt động ít - bệnh tiến triển chậm) đa phần là không có hoặc ít triệu chứng nên nhiều người không biết, có người biết lại bỏ qua, coi nhẹ nên tỉ lệ UTG vẫn rất cao. UTG được gọi là sát thủ thầm lặng vì đa số bệnh nhân vẫn cảm thấy khỏe và không có dấu hiệu gì. Những u nhỏ thì khó có thể phát hiện được. Đau nhức vùng gan thường không thấy cho đến khi u đã lớn và một số u không gây đau nhức hay những triệu chứng khác dù nó đã lớn. Giai đoạn sau của UTG, lúc u đã to hoặc lúc khối u gây trở ngại cho các chức năng gan thì có thể có những triệu chứng rõ như đau vùng gan, giảm cân, ăn không ngon, mắt và da vàng... Chẩn đoán lúc đã muộn và đó là giải thích tại sao bệnh nhân chỉ có thể sống khoảng 3-6 tháng sau khi bệnh được phát hiện. Cách để có được kết quả điều trị tốt chính là phát hiện được UTG khi còn sớm. Phát hiện và xử lý UTG khi còn sớm, khối u còn nhỏ, ít khối, khu trú, chưa xâm lấn nhiều, chưa di căn thì hiệu quả lại rất cao. Thực tế, đã có rất nhiều bệnh nhân UTG nguyên phát do HBV điều trị hiệu quả vẫn sống được hơn 10 năm.

Vậy nên, vấn đề quan trọng nhất đối với những người nhiễm HBV là phải kiểm soát và xử trí tốt, nghiêm túc tình trạng nhiễm HBV của mình để tránh các hậu quả xảy ra trước khi quá muộn. Việc kiểm soát và xử trí nhiễm HBV không phải là khó và khi thực hiện tốt, hiệu quả phòng tránh rất cao, giảm đáng kể nguy cơ xơ gan và UTG.

Với những người nhiễm HBV, đừng lo lắng thái quá, nhất là khi chưa hiểu rõ bệnh tật. Điều đầu tiên nên làm là phải gặp bác sĩ chuyên khoa nhiều kinh nghiệm, được tư vấn chính xác, đầy đủ về tình trạng bệnh và các biện pháp xử lý, cùng bác sĩ lựa chọn các biện pháp phù hợp với bản thân, đưa ra các bước thực hiện cụ thể và tiến trình điều trị, theo dõi. Cuối cùng, rất quan trọng là đánh giá hiệu quả, tiếp tục đưa ra các biện pháp tiếp theo phù hợp hơn để đạt hiệu quả điều trị cao nhất có thể.

Người bệnh không nên chỉ dựa vào việc tự tìm hiểu thông tin (trên mạng, hỏi han người cùng bệnh…) vì nhiều thông tin trên mạng không thực sự chính xác và cùng một bệnh nhưng ở mỗi người khác nhau và cách xử lý cũng không giống nhau… Nếu không hiểu đúng, làm đúng, tiền mất tật mang và hậu quả khó lường, đáng tiếc. Với sự phát triển của khoa học, y học hiện đại, tuy bệnh ung thư đang gia tăng, nhưng bệnh nhân ung thư cũng đang được điều trị tốt, hiệu quả cao, tỉ lệ sống trên 5-10 năm đã tăng lên đáng kể trong nhưng năm gần đây.

Xử trí khi bị nhiễm HBV

- Đầu tiên người bệnh cần gặp và được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm.

- Ý thức rõ ràng tình trạng bệnh và nghiêm túc chấp hành chỉ dẫn của bác sĩ.

- Thiết lập lại lối sống của bản thân, chế độ dinh dưỡng phù hợp: Không bia, rượu, làm việc quá sức, thức đêm, tăng cường hoa quả, vitamin và đạm, đường, hạn chế mỡ động vật, đồ chiên, rán (không quá kiêng khem).

- Kiểm tra và phòng tránh cho người thân: Xét nghiệm HBsAg cho người thân, nếu không có thì tiêm phòng, dùng riêng các vật dụng dễ dính máu, giữ gìn khi chảy máu, vết thương, dùng bao cao su khi quan hệ tình dục… (vi rút không lây qua ăn uống, hôn, tiếp xúc da lành).

- Thảo luận cùng bác sĩ việc can thiệp điều trị sớm: Hiện nay, xu hướng y học hiện đại là điều trị kháng vi rút sớm cho người bệnh. Những nghiên cứu mới nhất của Mỹ cho thấy, không có ai là người lành mang trùng, những người mang vi rút ít nhiều đều có tổn thương gan và tiến triển nặng dần theo thời gian, cho nên việc điều trị sớm là phương pháp hữu hiệu để ngăn chặn bệnh tiến triển.

- Tuyệt đối chấp hành đơn điều trị đều đặn.

- Kiểm tra tình trạng bệnh định kỳ theo chỉ dẫn bác sĩ.

Kiểm soát tình trạng nhiễm HBV

- Định lượng nồng độ vi rút HBVDNA: Đánh giá mức độ hoạt động nhân lên của vi rút trong cơ thể (sau mỗi 3-6 tháng, khi đã ổn định thì 1 năm).

- Xét nghiệm marker HBeAg, anti-HBe: Xem khả năng hoạt động và lây truyền của vi rút, đáp ứng của cơ thể, xa hơn nữa là sự đột biến của vi rút hay đáp ứng điều trị.

- Xét nghiệm sinh hóa máu (Glucosa, Bilirubin, SGOT, SGPT, Albumin…): Theo dõi chức năng gan (sau mỗi 2 tuần – 1 tháng, ổn định rồi thì xét nghiệm khi có gì bất thường).

- Siêu âm gan mật: Tầm soát khối u (sau mỗi 6 tháng).

- Xét nghiệm AFP máu (alpha-fetoprotein): Phát hiện sớm nguy cơ UTG (sau mỗi 3-6 tháng).

- Chụp cắt lớp CT.Scanner gan: Xác định khối u (sau mỗi 6 tháng hoặc 1 năm).

- Xét nghiệm sinh thiết gan bằng kim nhỏ chọc đơn thuần hoặc cùng siêu âm để chẩn đoán mô bệnh học (ít khi làm)./.