Viêm họng, viêm xoang không nên tự ý sử dụng kháng sinh

Các chuyên gia đầu ngành, bác sĩ, dược sĩ thảo luận và cập nhật kiến thức y khoa tại Imexforum

Cẩn trọng khi chẩn đoán viêm họng

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính là bệnh nhiễm khuẩn của đường thở như tai, mũi họng, đường dẫn khí…. Trong đó, viêm họng là phản ứng viêm ở vùng hầu họng, amidan vòm. Nguyên nhân có thể là do siêu vi hoặc vi trùng với tỉ lệ 90% ở người lớn, 70% trẻ em. Đây là bệnh lý thường gặp và được điều trị bằng kháng sinh do sợ biến chứng cũng như muốn giảm nhanh các triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, viêm họng cũng có thể chỉ là một triệu chứng chứ không phải do vi khuẩn gây ra.

Đó là nội dung đáng lưu ý tại hội thảo "Sử dụng kháng sinh và kháng viêm hợp lý trong nhiễm khuẩn hô hấp" do Hội phổi Việt Nam cùng Công ty CP Dược phẩm Imexpharm phối hợp tổ chức.

Hội thảo quy tụ nhiều chuyên gia đầu ngành, bác sĩ, dược sĩ trong chuyên khoa phổi, hô hấp… nhằm cung cấp phương pháp và kiến thức điều trị mới, đặc biệt là vấn đề sử dụng kháng sinh an toàn và hơp lý.

Cụ thể, GS.TS. BS Phạm Kiên Hữu - chủ tịch Liên Chi hội Tai mũi họng TP.HCM và các tỉnh phía Nam, chủ tịch Chi hội Mũi xoang TP.HCM - cho biết cần phân biệt rõ viêm họng do vi khuẩn hay siêu vi. Viêm họng do vi khuẩn thường có các triệu chứng như sau: Khởi phát đột ngột, đau họng, sốt, nhức đầu, tiêu hóa, viêm họng - VA, màng giả tải rác, hạch cổ…. Trong khi đó, viêm họng do siêu vi có các triệu chứng như viêm kết mạc, sổ mũi, ho, tiêu chảy.

GS.TS. BS Phạm Kiên Hữu – Chủ tịch LCH Tai Mũi Họng TP.HCM và các tỉnh phía Nam, Chủ tịch Chi hội Mũi Xoang TP HCM tại Imexforum

Để chẩn đoán viêm họng cần căn cứ theo tiêu chuẩn Centor. Đây là công cụ tính điểm nhằm xác định bệnh nhân nằm trong nhóm có nhiều khả năng. GS Hữu cho biết điểm Centor trong chẩn đoán viêm họng gồm sốt, không ho, hạch cổ, sưng và tiết dịch amidan. Theo Viện Sức khỏe và Thử nghiệm lâm sàng Vương quốc Anh (NICE), điểm Centor >= 3 có thể xem xét dùng kháng sinh.

Trong đó, lưu ý đến việc sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm họng liên cầu tán huyết nhóm A (tên tiếng Anh là Group A Beta Hemolytic Streptococcus - GABHS - là loại vi khuẩn thường gặp gây bệnh đường hô hấp ở trẻ em, đứng thứ 2 sau nhiễm virus gây bệnh ở đường hô hấp).

GS Hữu cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại khi dùng hoạt chất Penicillin điều trị như vi khuẩn mắc tiết men B-Lactamase để bất hoạt Penicillin; Penicillin thấm không đủ nồng độ cần thiết vào mô amidan ở nhóm bệnh nhân viêm họng tái diễn có khoảng 10% GABHS có thể nội nào hóa để sống sót. 

Ngoài ra, nguyên nhân thất bại còn đến từ việc dùng kháng sinh không hợp lý, không đúng thời gian điều trị; sự tuân thủ kém của bệnh nhân; sự tái nhiễm GABHS qua bàn chải đánh răng, niềng răng; người lành mang mầm bệnh…

Trong điều trị viêm họng tái phát và mãn tính, GS Hữu khuyến nghị dùng hoạt chất Amoxicillin - clavulanic hoặc Clindamycin có hiệu quả trên cả vi khuẩn hiếu khí và kị khí cũng như GABHS.

Hoạt chất Amoxicillin - clavulanate trong điều trị viêm mũi xoang

Không chỉ sử dụng kháng sinh hợp lý trong điều trị viêm họng, đối với viêm mũi xoang, các chuyên gia hô hấp tại Imexforum Medical cho biết, viêm mũi xoang là bệnh thường gặp và đứng hàng thứ 5 trong số các bệnh được kê toa có kháng sinh. Việc dùng kháng sinh đúng cách sẽ giúp giảm thời gian điều trị, giảm triệu chứng khó chịu, ổn định tình trạng mũi xoang và phòng ngừa xảy ra biến chứng.

Khi xác định viêm xoang do vi khuẩn, theo các chuyên gia, cần theo dõi trong trường hợp không nặng, không đe dọa xảy ra biến chứng và có thể theo dõi sát diễn tiến bệnh. Trong đó, hoạt chất Amoxicillin-clavulanate là lựa chọn đầu tay trong điều trị viêm xoang mũi cấp ở trẻ em.

Cũng theo các chuyên gia, để sử dụng Amoxicillin - Clavulanate hiệu quả cần tìm các sản phẩm chất lượng có tương đương sinh học với biệt dược, nguyên liệu đến từ châu Âu hoặc sản xuất tại các nhà máy đạt tiêu chuẩn EU-GMP, có mặt trên thị trường lâu đời và giá thành tốt.

Bên cạnh đó, liên quan đến lựa chọn kháng sinh trong điều trị nhiễm khuẩn hô hấp thường gặp của trẻ em, PGS.TS.BS Phan Hữu Nguyệt Diễm - giảng viên cao cấp, Đại học Y dược TP.HCM; nguyên trưởng khoa Nội tổng quát 2 - Hô hấp - Bệnh viện Nhi Đồng 1 - cho biết viêm phổi cộng đồng là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao nhất ở trẻ em. Đặc biệt ở nước đang phát triển, có tới 40/1000 trẻ dưới 5 tuổi/năm mắc viêm phổi với tỉ lệ tử vong lên đến 16%.

PGS.TS.BS Phan Hữu Nguyệt Diễm – Giảng viên cao cấp – Đại học Y dược TP.HCM, Nguyên Trưởng khoa Nội tổng quát 2 – Hô hấp – Bệnh viện Nhi Đồng 1 tại Imexforum

Theo đó, việc lựa chọn kháng sinh để điều trị rất quan trọng, đối với vi khuẩn điển hình cần lựa chọn nhóm hoạt chất Beta Lactam (Amoxicillin, Cefuroxim) và sử dụng nhóm hoạt chất Macrolides, Quinolones, Tetracyclin (>8T) cho vi khuẩn không điển hình.