Trung Quốc giới thiệu mô hình AI phát hiện sớm ung thư dạ dày

Ông Cheng Xiangdong, bác sĩ phẫu thuật dạ dày tại Bệnh viện Ung thư Chiết Giang, giới thiệu công nghệ sàng lọc ung thư dạ dày dựa trên AI tại một cuộc họp báo ở Hàng Châu vào ngày 25-6-2025 - Ảnh: zchospital.com

Đây là lần đầu tiên CT không cản quang có thể được dùng để phát hiện, chẩn đoán ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm. Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature Medicine.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư phổ biến và gây tử vong hàng đầu, với khoảng 970.000 ca mắc mới và 770.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu (năm 2022). Riêng tại Trung Quốc, ung thư dạ dày gây ra khoảng 260.000 ca tử vong mỗi năm.  

Ông Cheng Xiangdong, Bí thư Đảng ủy Bệnh viện Ung thư Chiết Giang, cho biết việc phát hiện sớm có thể nâng tỷ lệ sống sót sau 5 năm từ dưới 30% lên hơn 90%, song nhiều bệnh nhân vẫn né tránh nội soi do tính xâm lấn và tình trạng thiếu đồng đều về chất lượng sàng lọc giữa các bệnh viện.

Nhằm khắc phục hạn chế về tính xâm lấn, Bệnh viện Ung thư Chiết Giang hợp tác cùng Học viện DAMO thuộc Tập đoàn Alibaba, có trụ sở tại tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc, phát triển mô hình AI DAMO GRAPE nhằm phát hiện sớm ung thư dạ dày. Mô hình đã được thử nghiệm trên hơn 70.000 bệnh nhân và mang lại kết quả đầy hứa hẹn.

Ông Zhang Ling, chuyên gia cao cấp về thuật toán tại Học viện DAMO, đồng tác giả nghiên cứu cho biết chụp CT không tiêm thuốc cản quang vốn là một phương pháp khám phổ biến, không xâm lấn, thường được dùng trong các đợt kiểm tra sức khỏe và điều trị ngoại trú nhờ tính hiệu quả và chi phí thấp. 

Tuy vậy, phương pháp này từ lâu bị xem là không phù hợp để khảo sát các cơ quan rỗng như dạ dày - chỉ chứa không khí và dịch, nên hình ảnh CT thu được bị thiếu độ tương phản giữa các lớp mô dẫn đến khó quan sát.

Nhóm nghiên cứu đã thách thức quan điểm này bằng cách xây dựng cơ sở dữ liệu đa trung tâm lớn nhất thế giới về hình ảnh CT không cản quang dạ dày, vượt qua một loạt các trở ngại như tình trạng dạ dày thay đổi hình dạng khi co bóp và tế bào ung thư giai đoạn sớm chỉ khu trú ở lớp niêm mạc.

Theo ông Zhang Ling, mô hình này đạt độ nhạy 85,1% và độ đặc hiệu 96,8%, vượt trội hơn so với tỷ lệ tương ứng 21,8% và 14% của bác sĩ khi đọc kết quả X-quang. 

Tại hai bệnh viện khu vực, mô hình DAMO GRAPE đã lần lượt phát hiện ung thư ở 17,7% và 24,5% số bệnh nhân được xác định có nguy cơ cao - trong đó có nhiều trường hợp chưa có triệu chứng. 

Ông Hu Can, tác giả chính của nghiên cứu đồng thời là bác sĩ phẫu thuật tiêu hóa tại Bệnh viện Ung thư Chiết Giang, nhận định mô hình DAMO GRAPE có thể giúp khắc phục hạn chế trong phát hiện triệu chứng ung thư dạ dày giai đoạn sớm khi bệnh nhân chụp CT để tầm soát các bệnh khác.

Trong quá trình nghiên cứu, nhóm đã rà soát các bản chụp CT cũ của 11 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư dạ dày. Theo đó, nhóm nhận thấy mô hình AI có thể phát hiện bất thường trên các hình ảnh được chụp từ 2 - 10 tháng trước khi bệnh được phát hiện.

Một trường hợp điển hình là bệnh nhân 45 tuổi được chẩn đoán ung thư dạ dày giai đoạn muộn. Khi phân tích lại ảnh chụp CT cách thời điểm chẩn đoán bệnh khác 6 tháng, mô hình AI đã nhận diện được các dấu hiệu ung thư.

Hiện DAMO GRAPE đã được triển khai tại một số khu vực có nguy cơ ung thư dạ dày cao ở Trung Quốc và đang được mở rộng ứng dụng cả trong nước lẫn quốc tế.